مطالبه طلب از متوفی و یا به عبارتی دقیق تر از وراث ازمباحث مبتلابه درمراجع قضایی است. توضیح اینکه با فوت مدیون ماترک باقی مانده ابتدا می بایست جهت بازپرداخت دیون و تعهدات متوفی استفاده شود و تا قبل ازتسویه کامل ورثه حق دخل و تصرف درماترک را ندارند و تا قبل ازتسویه هرگونه نقل و انتقالی صحیح نبوده و غیرنافذ خواهد بود و در صورت انتقال به غیر حسب مورد طرح دعوای ابطال قرارداد و ابطال سند رسمی انتقالی و ابطال سند مالکیت قابل طرح ازسوی اشخاص ذی نفع درمراجع قضایی ضرورت خواهد یافت.

شرایط و نحوه مطالبه طلب از متوفی

درخصوص نحوه مطالبه طلب از وراث بسته به اینکه ترکه دارای مدیرتصفیه باشد یا نباشد متفاوت است. درصورتی که ورثه یا احدی از آن نسبت به قبول ترکه اقدام نمایند یا متوفی جهت تعیین وضعیت بدهی های وصی معین نموده باشد، مطالبه طلب ازایشان می بایست صورت پذیرد. درصورت عدم پذیرش ادعای طلبکار از سوی مدیرتصفیه یا وصی  یا عدم وجود مدیرتصفیه ، طلبکارمی بایست نسبت به طرح خواسته دردادگاه عمومی حقوقی اقدام نماید.

لازم به ذکراست، اگرطلبکار نسبت به تمام طلب خود اقدام به انعقاد عقد رهن و وثیقه گرفتن مالی ازمتوفی نموده باشد، مرتهن ( طلبکار) نسبت به مال مرهون برسایرطلبکاران مقدم است و اگر بهای مال مرهون ازطلب مرتهن زاید باشد مقدارزاید مابین طلبکاران تقسیم می شود و اگر کمتر باشد مرتهن نسبت به باقیمانده طلب خود مانند سایرطلبکاران خواهد بود.

و اگرطلبکارفاقد ضمانتی همچون مال رهنی باشد، بهتراست جهت تضمین اجرای حکم درآینده همزمان با طرح دادخواست اقدام به طرح درخواست تامین خواسته جهت توقیف ماترک نماید.

درخصوص اصل خواسته مطالبه طلب دادگاه اقدام به ارسال اخطاریه به ورثه جهت شرکت درجلسه و اعلام هرگونه دفاعی درخصوص پذیرش یا عدم پذیرش خواسته خواهان می نماید و پس ازتشکیل جلسه دادرسی و تکمیل تحقیقات اقدام به صدورحکم له یا علیه خواهان می نماید. که رای صادره حسب مورد قابل اعتراض درمراجع تجدیدنظرمی باشد.

آیا پس از تقسیم ترکه نیز می توان پرداخت دیون از اموال متوفی را مطالبه کرد؟

طرح دعوا قبل ازانتقال اموال متوفی امکان موفقیت دروصول مطالبات یا ایفای تعهدات برذمه متوفی را تقویت می نماید.ولی در صورتی که اموال متوفی میان وراث متوفی تقسیم شده باشد، هریک از وراث به نسبت سهمی که ازاموال متوفی به او رسیده است، می بایست طلب طلبکاران را پرداخت نماید.

آیا ورثه مسئول پرداخت بدهی های متوفی هستند؟

بموجب مواد 226 و 248 قانون امورحسبی ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه چیزی به بستانکاران بدهند و اگر ترکه برای ادای دیون کافی نباشد، ترکه مابین طلبکاران به نسبت طلب آنها تقسیم می شود.

بعد ازپرداخت بدهی طلبکاران، اگر چیزی ازماترک متوفی باقی بماند فی مابین وراث به نسبت سهم الارث ایشان تقسیم می شود .اگر یکی از وراث، ماترک را رد نماید، علاوه برعدم مسئولیت نسبت به بدهی متوفی، نمی تواند درعملیات وراثتی به افرادی که اموال ترکه را قبول کردند اعتراض کند. اما اگر بعد از پرداخت طلب، چیزی از اموال متوفی باقی بماند، می تواند همانند سایر وراث، ادعای ارثیه داشته باشد و آن را مطالبه کند.

لازم به ذکراست، اگر تعداد وراث متعدد باشد، هر کدام از آن ها به صورت مستقل می تواند اقدام به رد ترکه نماید. کسانی که ترکه را رد می کنند، یک ماه از تاریخ اطلاعشان از فوت مورث، زمان دارند تا این موضوع را به اطلاع دادگاه برسانند، در صورتی که ورثه رد ترکه را اطلاع ندهند، به معنای قبول آن است و هرکدام از ورثه به نسبت سهم خود در برابر دیون متوفی مسئول خواهند داشت.

نحوه اثبات بدهی متوفی 

برحسب نوع پرونده شرایط و نحوه اثبات بدهی متوفی متفاوت است و چه بسا جهات استحقاق مطالبه طلبکاران نیزمتفاوت باشد.درعمل می توان به قراردادهای منعقده و اسناد و مدارک واریز به حساب متوفی، شهادت شهود و مطللعین جهت اثبات ادعا تمسک نمود.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای مطالبه بدهی متوفی

درصورت تعیین مدیرتصفیه یا وصی مراجعه به آنان گام اول جهت مطالبه طلب می باشد.ولی اگراین مراجعه به هردلیل به نتیجه نرسد، طلبکارمی تواند بموجب ماده 20 قانون آئین دادرسی مدنی، تا زمانی که ترکه تقسیم نشده، دردادگاه عمومی حقوقی آخرین محل اقامت متوفی طرح دعوا نماید و اگرمتوفی درایران اقامتگاه نداشته باشد، رسیدگی به دعاوی یاد شده درصلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی درایران درحوزه آن بوده است و اگرترکه تقسیم شده باشد درمحل اقامت ورثه دعوا قابل طرح می باشد.