درخواست نصب قیم

نصب قیم درخواستی است که از طرف دادستان یا در قالب دادخواست از طرف خانواده و بستگان فرد محجور جهت تعیین شخصی به منظور نگهداری و حفظ و اداره اموال محجور به مراجع ذی صلاح قضایی تسلیم می شود و با طی تشریفات قانونی برای شخص محجور در دادگاه خانواده محل اقامت وی تعیین قیم می گردد.در مقابل ،با خروج از وظایف و اختیارات قیم ، امکان عزل قیم نیز متصور می باشد.

موارد نصب قیم مطابق قانون مدنی ( موارد تعیین قیم )

قانونگذار براساس ماده 1218 قانون مدنی برای اشخاص زیر نصب قیم را ضروری دانسته است.

• برای صغار ( صغیر ) که ولی خاص ندارند.

صغار جمع صغیر و به شخصی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده است. ولی خاص مشتمل بر پدر و پدر بزرگ و جد پدری است. مضافا اینکه هر یک از پدر و پدربزرگ می تواند بعد از فوت دیگری نسبت به تعیین وصی بعد از فوت خود برای اداره محجور اقدام نمایند. در این صورت نصب قیم منتفی خواهد بود. ولی اگر وصی تعیین نشود، می بایست برای بعد از فوت ولی قهری قیم تعیین شود.

• برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها بوده و ولی خاص نداشته باشند.

شخصی که بعد از رسیدن به سن بلوغ کماکان سفیه باشد، ولو اینکه پدر یا جدر پدری یا وصی منصوب داشته یا نداشته باشد، باز هم باید برای وی نصب قیم می شود.  ولی قهری محجور با احراز شرایط نسبت به قیم شدن اولویت بر سایرین دارد.

• برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها نباشد.

شخصی که بعد از رسیدن به سن بلوغ دچار جنون یا دیوانگی شود، ولو اینکه پدر یا جدر پدری یا وصی منصوب دارد یا خیر ، باز هم می بایست برای وی قیم تعیین شود. هر چند ولی قهری نسبت به سایر با احراز شرایط دارای تقدم است.

مدارک لازم برای قیم شدن صغیر فاقد ولی قهری

1.شناسنامه و کارت ملی قیم متقاضی

2.گواهی فوت پدر و پدر بزرگ کودک یا شناسنامه باطل شده او

3.شناسنامه و کارت ملی محجور

4.مدارک حجر محجور

تشریفات و مراحل نصب قیم و نحوه تنظیم دادخواست نصب قیم

1. مراجعه شخص درخواست کننده به دفتر خدمات قضایی و ثبت نام در سامانه ثنا
2. شخص درخواست کننده باید دارای اهلیت (عقل، بلوغ و رشد ) باشد.
3. تنظیم دادخواست دال بر درخواست قیمومت و در صورت لزوم طرح درخواست توامان اثبات حجر محجور
4. ضمیمه نمودن اوراق هویتی و مستندات لازم جهت احراز صلاحیت درخواست کننده
5. ارجاع دادخواست به دادگاه خانواده
6. ارسال یک نسخه از دادخواست برای دادستان
7. تعیین جلسه رسیدگی و احضار درخواست کننده و دادستان جهت شرکت در جلسه
8. تشکیل جلسه رسیدگی و بررسی محتویات پرونده و در صورت لزوم ارجاع به پزشکی قانونی
9. صدور حکم دال بر پذیرش یا رد درخواست قیمومت و امکان اعتراض در مراجع قضایی

اشخاص فاقد صلاحیت قیمومت چه کسانی هستند؟ ( چه کسانی نمی توانند درخواست قیم شدن نمایند؟ )

• اشخاصی که به ‌علت ارتکاب جنایت یا یکی از جرم های زیر بر طبق حکم قطعی محکوم شده باشد: سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک ناموس یا منافات عفت، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگی به تقصیر.
• اشخاصی که حکم ورشکستگی آنها صادر و هنوز عمل ورشکستگی آنها تسویه نشده است.
• اشخاصی که معروف به فساد اخلاق باشند
• اشخاصی که خود یا اقربای طبقه‌ی اول او دعوایی بر محجور داشته باشد.
• اشخاصی که معروف به فساد اخلاق هستند، از تصدی قیمومیت ممنوع‌ هستند. هر چند حکمی بر فساد اخلاق آنها از یک مرجع قضایی صادر نشده باشد. البته تشخیص شهرت به فساد اخلاق با دادگاه صالح برای نصب قیم است.
• قیم نباید دارای محکومیت کیفری برای جرایم مندرج در ماده‌ی فوق باشد، زیرا کسی که به اتهام سرقت تحت تعقیب است یا مرتکب جرم کلاهبرداری شده، به‌ احتمال زیاد قیم دارای صلاحیت و شایستگی لازم نیست.

در چه مواردی قیم موقت تعیین می شود؟ ( شرایط تعیین قیم موقت در امور حقوقی ) 

قیم موقت قیمی است که در شرایط خاصی برای محجور تعیین می شود که عبارتند از:

• قیم در مظان اتهام یا نسبت به ارتکاب جرم نسبت به اموال یا شخص محجور اقدام نموده باشد. (قیم موقت در  امور  کیفری ) 

بموجب ماده ۱۲۵۰ قانون مدنی در این خصوص آمده است: (( هر گاه قیم در امور مربوط به اموال مولی علیه یا نسبت به شخص مولی علیه مرتکب جرمی شود و مورد تعقیب مدعی العموم واقع شود دادگاه به تقاضای دادستان موقتاً قیم دیگری (قیم موقت) را برای اداره اموال مولی علیه معین خواهد کرد)).

با تعیین قیم موقت از سوی دادگاه، در  واقع سمت قیم دائم زائل نمی شود، بلکه تا زمان صدور حکم قطعی معلق خواهد شد. اگر تعقیب به نتیجه برسد و سببی که موجب عزل قیم است احراز شود؛ دادگاه نسبت به عزل قیم اقدام می نماید و هر گاه اتهام انتسابی به قیم به اثبات نرسد یا از مواردی نباشد که سبب عزل قیم شود، دادگاه خانواده دوباره نسبت به برقراری سرپرستی محجور و اداره اموال به او عمل می نماید.

• نصب قیم موقت برای ایرانیان مقیم خارج از کشور توسط کنسولگری ایران

در خارج ایران کنسول ایران یا جانشین وی می تواند نسبت به ایرانیانی که باید مطابق ماده ۱۲۱۸ قانون مدنی دارای شرایط تعیین قیم بوده و در حوزه ماموریت او ساکن یا مقیم اند، موقتاً نصب قیم نماید و باید تا ده روز پس از نصب قیم مدارک عمل خود را به وسیله وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری ارسال نماید. نصب قیم مزبور وقتی قطعی می گردد که دادگاه مدنی خاص تهران (در حال حاضر دادگاه خانواده تهران) تصمیم کنسول یا جانشین او را تنفیذ نماید.))

این ماده شامل ایرانیانی می شود که در خارج از ایران اقامت یا ساکن دارند و چون به دادگاه صالح دسترسی ندارند، تاخیر در نصب قیم، دارایی آنان را در معرض تفریط قرار خواهد داد.

• صدور حکم بدوی عزل قیم یا رد شدن درخواست عزل قیم توسط دادستان (قیم موقت در امور حسبی ) 

مطابق ماده ۹۹ قانون امور حِسبی: «قیم از تصمیم دادگاه راجع به عزل خود و دادستان از رد درخواست عزل قیم می تواند تجدید نظر خواهی نماید و مادامی که تکلیف قطعی معین نشده، امور صغیر به وسیله دادستان یا قیمی که موقتاً برای محجور معین می شود، انجام خواهد شد.

• تعیین قیم در دعاوی کیفری

بموجب ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲مقرر شده است، ((در مواردی که تعقیب کیفری، منوط به شکایت شاکی و بزه دیده محجور است و ولی یا قیم نداشته یا به آنان دسترسی ندارد و نصب قیم نیز موجب فوت وقت یا توجه ضرر به محجور شود، تا حضور و مداخله ولی یا قیم یا نصب قیم و همچنین در صورتی که ولی یا قیم، خود مرتکب جرم شده یا مداخله در آن داشته باشند، دادستان شخصی را به عنوان قیم موقت تعیین و یا خود امر کیفری را تعقیب می کند و اقدامات ضروری را برای حفظ و جمع آوری ادله جرم و جلوگیری از فرار متهم به عمل می آورد. این حکم در مواردی که بزه دیده، ولی یا قیم او به علل بیهوشی قادر به شکایت نباشد نیز جاری است.))

رای وحدت‌ رویه شماره ۷۵۳  – 1395/06/02 در مورد نصب قیم

بر طبق ماده ۴۸ قانون امور حسبی که مقرر داشته امور قیمومت راجع به دادگاهی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه است و در رأی وحدت رویه شماره ۲۲۴ـ 1323/07/27 هیأت عمومی دیوان عالی کشور نیز بر آن تأکید شده است، ناظر به مواردی است که ابتدائاً باید برای محجور قیم تعیین شود و لکن بعد از تعیین قیم به حکم ماده ۵۴ همان قانون عزل و تعیین قیم جدید و تعیین قیم موقت و سایر امور محجور که راجع به دادگاه است با دادگاهی است که بدواً تعیین قیم کرده است.

بر این اساس در مواردی که دادستان هم طبق ماده ۲۱ قانون یاد شده مکلّف به اقدامی باشد، دادسرایی که در معیت این دادگاه انجام وظیفه می‌نماید، صالح به رسیدگی است.

مرجع صالح رسیدگی به دادخواست نصب قیم

برای طفل صغیر یا محجوری که ولی قهری ندارد و یا افراد سفیه که فاقد ولی قهری هستند، در دادگاه خانواده محل سکونت شخص محجور با پیشنهاد دادستان قیم منصوب می‌شوند. عزل و تعیین قیم جدید برای صغار و محجورین با دادگاهی است که از ابتدا امور تعیین قیم را بر عهده داشته است. البته دعوای بطلان معاملات قیم در خصوص اموال غیرمنقول محجور با توجه به ماده 12 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک می باشد.

تعیین قیم پس از وصول موضوع به دادستان و پیشنهاد دادستان محل، توسط دادگاه خانواده انجام خواهد گردید. در جریان رسیدگی در دادگاه ها اگر قاضی دادگاه از وجود محجوری که قیم ندارد مطلع شود، باید مراتب را جهت تعیین قیم، به دادستان محل اطلاع دهد.