تقسیم ترکه متوفی

تقسیم ترکه متوفی

تقسیم ترکه مطابق با ماده ۳۰۰ قانون امور حسبی جدا کردن سهم و حصه هر یک از ورثه از سایرین است،به نحوی که هر یک از ورثه پس از تقسیم ، مالک مستقل سهم خود خواهد بود، هر تصرفی که بخواهد می تواند در سهم خود نماید.

انواع تقسیم ترکه

یکی از مشکلات مبتلابه میان وراث در خصوص ترکه موضوع تقسیم ترکه می باشد. مطابق قانون مدنی مالکیت وراث به ترکه اتفاق نمی افتد، مگر پس از اداء حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته است. بنابراین جهت تعلق گرفتن ترکه و سپس تقسیم آن ابتدا اشخاص باید دارایی منفی ترکه یعنی دیون متوفی را پرداخت نمایند.

۱. تقسیم ترکه با تنظیم تقسیم نامه توافقی بین تمامی ورثه ( عادی یا رسمی )

۲. تقسیم ترکه به صورت تقسیم اموال توسط دادگاه ( طرح دعوای تقسیم ترکه )

مسلماً در موردی که ورثه برای تقسیم ترکه با یکدیگر توافق نکنند وراثی که خواهان تقسیم هستند مجبور به طرح دعوای تقسیم ترکه می شوند که در این صورت دادگاه موضوع را بررسی و در خصوص تقسیم ترکه حکم صادر می نماید.

مراحل درخواست تقسیم ترکه 

۱- قبل از تقسیم ترکه می بایست انحصار وراثت صورت بگیرد. انحصار وراثت یعنی وراث و سهم هر یک از آنها مطابق قانون مشخص شود.

۲- کارشناسی و ارزیابی تحریر ترکه در مواقعی مورد نیاز است که مرجع قضایی به منظور صورت برداری از اموال و دیون متوفی نظر کارشناسی را لازم بداند.

۳-پس از تعیین مقدار و  ارزش ترکه و تحریر آن باید اقدامات لازم برای حفظ ترکه و عدم تصرف دیگران در آن نظیر مهر و موم ترکه انجام گیرد.

۴-قبل از تقسیم ترکه ابتدا باید حقوق و دیونی که بر ترکه تعلق گرفته است از آن برداشته شود. یعنی ابتدا بدهی های متوفی پرداخت می شود، سپس ترکه ما بین وراث تقسیم می شود .

5 . بعد از مراحل فوق با توجه به سهم الارث هر یک از وراثی که اسامی آنها به عنوان وارث در گواهی انحصار وراثت ذکر شده، ترکه تقسیم می شود.

مدارک لازم جهت اقامه دعوای تقسیم ترکه 

1 . مدارک شناسایی ( شناسنامه و کارت ملی )

2 . گواهی انحصار وراثت

3 . گواهی فوت

4 . لیست ماترک متوفی

5 . اسناد و مدارک ترکه

6 . در صورت وجود ، تحریر ترکه

چه کسانی حق درخواست تقسیم ترکه را دارند ؟

تمام اشخاصی که مدعی هستند جزو وراث متوفی بوده و در گواهی انحصار وراثت جزو ورثه نام برده شده اند حق درخواست تقسیم ترکه را دارند .

نحوه رسیدگی به تقسیم ترکه ( طرح دعوای تقسیم ترکه )

تقسیم ترکه به این صورت انجام می شود که آنچه را دادگاه به عنوان وصیت و بدهی‌های متوفی تشخیص دهد از اموال جدا کرده و مابقی را بین ورثه تقسیم می‌کند. باید متذکر شد دادگاه‌ درخواست تقسیم ترکه را قبل از درخواست تحریر ترکه نمی پذیرد .

بنابراین اگر شخصی تصمیم داشته باشد از طریق قانونی و انجام تشریفات قانونی به سهم ارث خود دست یابد ابتدا باید درخواست انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف بدهد و سپس درخواست تحریر ترکه را مطرح نماید و بعد از آن دادخواست تقسیم ترکه را تنظیم نماید و تقدیم دادگاه نماید.

تحریر ترکه به معنای تعیین دقیق دارایی‌های متوفی اعم از اموال منقول و غیرمنقول و مطالبات و بدهی‌ها می‌باشد.

دادگاه برای رسیدگی به دادخواست تقسیم ترکه جلسه تشکیل می‌دهد و آن را به تمام وراث ابلاغ می‌کند. در این حالت اگر بین ورثه برای تقسیم اموال توافق وجود داشته باشد، این توافق مبنای تقسیم اموال قرار می‌گیرد اما اگر توافق وجود نداشته باشد دادگاه تقسیم ترکه را بر مبنای قانون امور حسبی و قانون مدنی را انجام می‌دهد. اگر یکی از ورثه محجور یا غائب باشد برای تقسیم ترکه حتما باید به دادگاه مراجعه کنند. رای صادره از دادگاه در خصوص تقسیم ترکه قابل تجدید نظر خواهی حقوقی می باشد .

روشهای تقسیم ترکه

با توجه به ابنکه ماترک میان وراث به صورت مشاعی می باشد، در صورت عدم  توافق و تراضی بر تقسیم، مطابق قانون امور حسبی تقسیم به یکی از صورت های زیر انجام خواهد شد :

۱.تقسیم به صورت افراز : چنانچه مال مورد اشتراک میان وراث مفروز باشد یعنی قابل تقسیم به اجزاء برابر را داشته باشد، مانند زمانی که ترکه ملکی  است  قابل افراز که در این صورت می توان  افراز ملک مشاع بین وراث را تقاضا کرد و به هر یک از وراث به میزان سهمی که در شرع مقدس آمده از آن مال تعلق می گیرد.

۲.تقسیم به صورت تعدیل: چنانچه مال مورد اشتراک میان وراث غیر قابل افراز یا دارای انواع مختلفی باشد مثلا دو قطعه فرش و یک دست مبل باشد دادگاه اقدام به تقسیم به تعدیل نموده. بدین نحو که مال متعلق به هر یک از نظر بها برابر باشد. برای مثال در حالتی که چند دست فرش و یک دست مبل موجود است از آنجا که نمی توان اجراء آنها را تکه تکه کرد و به وراث داد، کارشناس اقدام به تقسیم آنها بین وراث نموده و هر یک از اموال به میزان سهم شرعی وراث به قید قرعه به یکی از وراث می رسد. در صورت عدم توافق بر قرعه، نوبت به تقسیم به رد می رسد.

۳.تقسیم به صورت رد: عبارت است از اینکه دادگاه برخی از وراث را ملزم می کند در برابر سهم بیشتری که از اموال می برند بهای آن را به باقی وراث بپردازند تا هر ورثه به میزان سهم شرعی خود از ماترک برسد. در صورتی که وراث بر این امر نیز توافق ننمایند نوبت به تقسیم به اجبار و فروش از طریق مزایده و تقسیم ثمن آن میان وراث می رسد.

۴.تقسیم از طریق مزایده و تقسیم ثمن: در صورتی که ترکه میان وراث قابل تقسیم و تعدیل نبوده و وراث بر تقسیم به رد نیز به توافق نرسند، دادگاه دستور فروش مال مشاعی را داده و پول حاصل از فروش در صندوق دادگستری واریز شده و هر یک از وراث  به میزان سهم الارث قانونی خود از مبلغ حاصل از فروش ترکه برداشت می نمایند. 

ابطال تقسیم ترکه

به موجب مواد  600، 601 و 602 قانون مدنی اگر تقسیم ترکه به صورت نابرابر و اشتباه صورت گرفته باشد، می‌توان تقسیم نامه را ابطال کرده و دوباره از اول این کار را انجام داد.مطابق مواد مزبور و قانون امور حسب  هرگاه که بعد از تقسیم ترکه مشخص شود که اشتباهی صورت گرفته،و یا در تقسیم قوانین  و مقررات امری رعایت نشده است  تقسیم ترکه باطل است و هر ذینفعی ( وراث ) می تواند تقاضای ابطال تقسیم نامه را از دادگاه بخواهد .

تفاوت تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث 

تفاوت تقسیم ترکه با مطالبه سهم الارث بدلیل تفاوت در ماهیت حقوقی ترکه و سهم الارث است. در واقع ترکه مالیست که هنوز در استقرار مالکیت ورثه نمی باشد و ورثه برای تقسیم آن از دادگاه کمک می گیرند. اما مطالبه سهم الارث مربوط به زمانی است که سهم الارث ورثه مشخص شده است، اما کل مال در ید و اختیار یک یا چند تن از ورثه می باشد . در این شرایط سایر وراث برای مطالبه سهم خود اقدام می نمایند.

مرجع صالح به رسیدگی درخواست تقسیم ترکه

درخواست تقسیم ترکه برخلاف تحریر ترکه و مهر موم ترکه در صلاحیت دادگاه های حقوقی می باشد . درخواست تقسیم ترکه باید به موجب دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی به دادگاه آخرین محل اقامت متوفی تقدیم شود .

نظریه مشورتی شماره  7/96/470 تاریخ  1396/02/30 در خصوص تقسیم ترکه

1- استماع درخواست تقسیم ترکه مستلزم سبق احراز وراثت ورثه، محصور بودن ایشان و مشخص بودن سهام هریک از وراث است و امور اخیر الذکر در امور حقوقی با تحصیل و ارائه گواهی انحصار وراثت میتواند احراز شود.

2- در دعوای تقسیم ما ترک، دادگاه اموالی را که منجزاً از ماترک است، بین ورثه تقسیم می­­­­­­­کند و چنانچه هریک از ورثه نسبت به اقلامی از ماترک ادعائی داشته باشند باید دعوای جداگانه و مستقل به دادگاه صالح تقدیم کند. لذا دادگاه اموالي را از ما ترك كه بدون تعرض مانده است و بين ورثه نيز اختلافي در مورد آنها وجود ندارد، بين آنها تقسيم مي كند و نسبت به اموالي كه سایر ورثه مدعي آن مي باشند پس از طرح دعوا و تعيين تكليف ادعاهاي مطرح شده به موجب آرا صادره مربوط، اتخاذ تصميم خواهد كرد.

نظریه مشورتی شماره ۴۶۹۱/۷  تاریخ نظریه ۱۳۹۰/۱۱/۱۷ در خصوص تقسیم ترکه

۱- تقسیم ترکه در صورت عدم تراضی ورثه امری است که محتاج رسیدگی قضائی است. بنابراین اگر ایشان تراضی کنند تقسیم ترکه ای که با توافق وتراضی انجام شده معتبر است .
۲- همین حکم در موردی که ترکه منحصر به یک یا چند مال غیرمنقول باشد نیز جاریست و فرض مورد استعلام که ورثه نسبت به قدرالسهم موروثی خود سند مالکیت مشاعی از ثبت اخذ نموده اند نیز شامل همین حکم است و موضوع را از شمول تقسیم ترکه خارج نمی کند.
۳- برابر رای وحدت رویه مذکور تقسیم ترکه غیر منقول (بطور مطلق) از صلاحیت واحد ثبتی خارج ودر صلاحیت دادگاه مربوط است.
۴- به محض فوت مورث، مالکیت ترکه به نحو اشاعه به وراث تعلق می گیرد و تقسیم تنها برهم زدن این اشاعه است و فی نفسه تاثیری در ایجاد مالکیت ندارد. مگر آنکه مستلزم ردّ وتعدیل سهام باشد ودر این مورد تفاوتی بین منقول وغیرمنقول وثبتی وغیرثبتی وجود ندارد.
۵- چنانچه امکان تقسیم ترکه به افراز یا ردّ یا تعدیل وجود نداشته باشد حسب درخواست متقاضی، دادگاه دستور فروش آن و تقسیم ثمن حاصله بین وراث به قدرالسهم موروثی هر یک را صادر می کند.

خدمات تخصصی موسسه حقوقی آبان 

النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی دعاوی حقوقی ، صرف مطالعه مطالب تقدیمی راهگشای حل مشکلات حقوقی اصحاب دعوا نمی باشد. لذا در جهت تسهیل اقدامات حقوقی و ممانعت از تضییع حقوق ، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص برحسب نوع دعوا ، امری لازم و غیر قابل اجتناب است.

بر همین اساس موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از وکلای متخصص در هر بخش ، آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی اعلام می نماید.

مقالات مرتبط

28 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید

  • سلام
    ی سوال داشتم
    ما ورثه ها یک توافق نامه برای فروش وسیله نوشتیم و امضا و اثر انگشت تمامی ورثه ها و شاهدین رو برگه هست
    حالا یکی از افراد خانواده میتونه یک توافق نامه جعلی بنویسه مثلا راجب زدن ملک به نام خود یا فروش ملک و امضا و اثر انگشت رو جعل کنه؟

    نامه انحصار وراثت‌هم داریم اگه نمیشه همچنین چیزی میخواستم بدونم کلا وقتی سند دست یکی از فرزندان باشه بدون رفتن ورثه ها به محضر هم میشه کاری کرد یا نه؟

    پاسخ
    • سلام برای اینکه یکی از ورثه امکان انجام اقدامات لازم را داشته باشد می‌بایست از سایر وراث، وکالتنامه کاری در خصوص مشترک داشته باشد و به صرف یک توافق نامه عادی امکان انتقال آن وجود ندارد.

      پاسخ
  • آیا یکی از ورثه حق دارد در قسمتی از ماترک (خانه پدری) ساکن شود؟

    پاسخ
    • استفاده انحصاری از خانه مورث بوسیله احدی از ورثه با وجود عدم رضایت سایر وراث، مستلزم پرداخت اجرت المثل ملک مزبور به سایر وراث به نسبت سهم الارث هر یک است. از جمله سایر حقوق وراث تقاضای خلع ید متصرف از ملک موصوف است.

      پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

مقالات مرتبط

keyboard_arrow_up