درخواست تغییر نام 

درخواست تغییر نام به موجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های ذیل آن و سایر مقررات مربوطه ممنوع است و متقاضیان در موارد استثنا و با رعایت مقررات مربوطه و ارائه دلایل کافی امکان تغییر نام خود دارا خواهند بود. که حسب مورد رسیدگی به موضوع در صلاحیت هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال و دادگاه عمومی حقوقی خواهد بود.

شرایط تغییر نام

شرایط تغییر نام بنا به ممنوعه یا غیر ممنوعه بودن نام متفاوت است و در حالت اول هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال و در حالت دوم دادگاه عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی نسبت به درخواست تغییر نام متقاضی را دارا خواهند بود.

• تغییر اسامی ممنوعه
  

به موجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نام های زیر ممنوع است و دارندگان این اسامی می توانند با رعایت مقررات مربوطه با مراجعه به هیات حل اختلاف مستقر در اداره ثبت احوال نسبت به تغییر نام اقدام نمایند.

1. نام‌های موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی؛ مانند عبدالات، عبدالعزی (نام بت‌هایی در مکه پیش از اسلام پرستش می شده)
2. اسامی مرکب ناموزون؛ مانند سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز
3. عناوین اعم از لشکری یا کشوری یا ترکیبی از اسم و عنوان؛ مانند سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار، سروان محمد و شهردارعلی
4. القاب اعم از ساده و مرکب؛ مانند ملک الدوله، خان، شوکت الملک، حاجیه سلطان و سلطانعلی
5. اسامی زننده و مستهجن؛ برای مثال نام‌های معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی مانند گرگ، قوچی
6. نام‌های مغایر با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مانند لات، خونریز، چنگیز و نام‌های موجب تحقیر اشخاص و یا معنای لغوی غیرقابل پذیرش در جامعه مانند صد تومانی، گت آقا، کنیز، گدا
7. نام‌های نامتناسب با جنس؛ مانند ماشاالله برای زنان و یا اشرف و اکرم برای مردان و اسامی ایام هفته؛ مانند شنبه و حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص؛ مانند قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ
8. تصحیح اشتباهات املائی ناشی از عدم آشنایی مأمور با لهجه، الفاظ، معانی محلی یا ناشی از تلفظ اظهارکننده؛ مانند زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه
9. هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده
10. هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده
11. تغییر نام از صورت عربی به فارسی؛ مانند رحمن به رحمان
12. تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح مسلمان شوند.
13. تغییر نام کسانی که براساس حکم دادگاه تغییر جنسیت داده باشند.

تغییر نام های ممنوعه با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد. تقاضا به صورت سیستمی به اداره ثبت احوال داده می شود و موضوع در هیأت حل اختلاف بررسی و نهایتا با صدور رای این هیات ، شناسنامه جدید بنام متقاضی صادر خواهد شد. رای صادره قابل اعتراض در دادگاه های عمومی حقوقی خواهد بود.

 

• تغییر نام اسامی غیرممنوعه
  

به دلیل تلاش قانونگذار برای حفاظت از اعتبار اسناد سجلی و رسمی ( شناسنامه و پاسپورت )، تغییر این گونه اسامی به راحتی قابل انجام نیست. به همین دلیل متقاضی یا ولی یا قیم وی برای تغییر نام باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه نماید.

برای طرح این دعوا، متقاضی می بایست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه  نموده و دادخواست خود را به طرفیت اداره ثبت احوال در دادگاه محل اقامت خود یا محل تنظیم شناسنامه مطرح نماید.

در این صورت، دادگاه با تعیین وقت و تشکیل جلسه به خواسته خواهان با استماع دفاعیات ثبت احوال رسیدگی می نماید و رای مقتضی صادر می نماید. چنانچه رای صادره منتج به عدم پذیرش دعوا باشد، متقاضی می تواند با انجام تجدید نظر خواهی حقوقی در دادگاه تجدیدنظر استان طرح اعتراض نماید.

• تغییر نام اسامی مذهبی 

در خصوص امکان تغییر اسامی مذهبی رویه عملی واحدی در دادگاه های حقوقی وجود ندارد. لیکن غالب دادگاه ها از پذیرش درخواست های تغییر نام امتناع می نمایند، در مقابل تا کنون آرای متعددی نیز توسط قضات صادر و به صدور شناسنامه جدید منجر شده است.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت درخواست تغییر نام در سامانه ثبت احوال 

1. ارائه کپی مصدق اوراق شناسنامه به همراه ارائه اصل آن
2. تکمیل فرم درخواست تغییر نام
3. پرداخت هزینه دولتی
4. ارائه یک قطعه عکس پرسنلی

چگونگی درخواست تغییر نام در سامانه ثبت احوال 

متقاضیان تغییر نام می بایست با مراجعه به سایت سازمان ثبت احوال درخواست خود را به صورت اینترنتی ارسال نمایند. با تشکیل پرونده، هیات حل اختلاف با بررسی اظهارات و مستندات متقاضی و حسب مورد اخذ استعلامات لازم نسبت به پذیرش یا رد درخواست اقدام می نماید.

حال چنانچه هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال از پذیرش درخواست تغییر نام متقاضی امتناع نماید، امکان طرح دعوا به طرفیت اداره ثبت احوال در دادگاه حقوقی وجود دارد.

نحوه طرح دعوای تغییر نام در دادگاه حقوقی  

متقاضی یا ولی یا قیم وی می بایست بدوا اقدام به مراجعه به دفتر خدمات قضایی مراجعه نماید و دعوا را به طرفیت اداره ثبت احوال مطرح و دلایل کافی جهت اثبات ادعای خود ضمیمه دادخواست نماید.

که در عمل بهتر است؛ اگر در زمان طرح دعوا در دادگاه حقوقی، اگرمتقاضی جزء افراد دو اسم دار است، می بایست استشهادیه‌ ای با حداقل دو امضا تهیه شود و گواهان، گواهی دهند که به نامی غیر از نام شناسنامه‌ ای خود شناخته می‌شوید. علاوه بر این به معظلات و آسیب‌های ناشی از این دو اسم بودن اشاره نماید. اما اگر متقاضی جزو افراد دو اسم نیست و صرفا به نام شناسنامه‌ای خود علاقه‌ای ندارد، در متن دادخواست به دلایل عدم علاقه به نام خود را بیان نماید.

اعتراض به رای هیات های حل اختلاف ثبت احوال در خصوص درخواست تغییر نام در صلاحیت کجاست؟ | مرجع تجدیدنظر تغییر نام 

به موجب رای وحدت رویه شماره 1742 مورخ 1399/11/18 مرجع اعتراض به رای هیات حل اختلاف ثبت احوال در خصوص عدم پذیرش درخواست تغییر نام، در صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی حوزه اداره ثبت احوال خواهد بود.

نظریه مشورتی شماره 7/1400/1358 مورخ 1401/03/09 در خصوص طرح درخواست تغییر نام توسط ولی قهری

استعلام :

1.اگر ولی قهوی دادخواست تغییر نام فرزندش را به طرفیت ثبت احوال مربوطه مطرح نماید، اما نام فرزندش را به عنوان خواهان در دادخواست قید ننماید و صرفاً خود در جایگاه خواهان قرار گیرد، آیا دعوا قابلیت است استماع دارد یا خیر ؟

2.اگر مادر طفل مطالبه نفقه فرزندش را بنماید (به طرفیت همسرش) اما نام فرزندش را به عنوان خواهان قید ننماید، آیا دعوا قابلیت استماع دارد یا خیر؟

پاسخ :

1.در فرضی که ولی قهری با ادعای تضییع حق تعیین نام موضوع ماده 20 قانون ثبت احوال مصوب 1355 با اصلاحات بعدی ناظر بر ماده 16 همان قانون، اقامه دعوا کرده باشد، این دعوا به نمایندگی از سوی مولی‌ علیه تلقی نمی‌شود و ولی قهری باید درستون مربوط به خواهان، نام خود را درج کند؛ اما در دیگر مواردی که ولی قهری بدون ادعای تضییع حق یادشده دعوایی با عنوان الزام اداره ثبت به تغییر نام فرزندش را مطرح کرده است، دعوا از آنجا که ولی قهری به نمایندگی از مولی‌ علیه اقدام می‌کند، می‌بایست در ستون‌های مربوط حسب مورد نام مولی‌ علیه را به عنوان خواهان و نام خود را به عنوان نماینده قانونی درج کند.
2.در دعاوی مربوط به مطالبه نفقه فرزند از سوی مادر به طرفیت پدر، مادر به نمایندگی از فرزند خود اقدام می‌کند و در دادخواست باید به این موضوع تصریح شود؛ اما در فرضی که مادر بنا به ضرورت و با استیذان قبلی از پدر و یا مجوز صادره از مرجع قضایی صالح نفقه فرزند را پرداخت کرده باشد و الزام پدر به پرداخت هزینه‌های انجام شده را درخواست کند، خود وی اصیل در دعوا تلقی می‌شود.

نظریه مشورتی شماره 7/96/2141 مورخ 14/09/ 1396درخصوص تغییر نام

استعلام :

قانون مدنی ماده 997 هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد اتخاذ نام های مخصوصی که به موجب نظامنامه اداره سجل احوال معین می‌شود ممنوع است.
قانون ثبت احوال مصوب 1355/04/16 ماده 20 انتخاب نام با اعلام کننده است برای نام گذاری یک نام ساده یا مرکبی (محمدرضا و سید محمد علی و مانند آن) که عرفاً یک نام محسوب می‌شود انتخاب خواهد شد عناوین و القاب و نام های زننده و مستهجن یا نامناسب با جنس ممنوع است.
موضوع استعلام با توجه به مغایرت حکم ماده 20 قانون ثبت احوال با قسمت اخیر ماده 997 قانون مدنی آیا قسمت اخیر این ماده نسخ شده است یا خیر؟

پاسخ : 

 با عنایت به اینکه ماده 997 قانون مدنی راجع به نام خانوادگی است و در ماده 20 (اصلاحی 1396/10/20) قانون ثبت احوال و تبصره های آن مقررات راجع به نام اشخاص یا نام کوچک آورده شده است، بین این قوانین مغایرتی مشهود نیست و هر کدام در موضوع مربوط لازم الرعایه است.

رای وحدت رویه شماره 1742 مورخ 1399/11/18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص مرجع صالح به رسیدگی به تغییر نام 

الف ـ تعارض در آراء محرز است..

ب ـ اولاً: مطابق ماده 4 قانون ثبت احوال مصوب سال ۱۳۵۵ رسیدگی به شکایات اشخاص ذینفع از تصمیمات هیات حل اختلاف.

و همچنین رسیدگی به سایر دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال با دادگاه شهرستان یا دادگاه بخش مستقل محل اقامت خواهان به عمل می‌آید.

ثانیاً: مطابق بند ۴ ماده ۳ قانون ثبت احوال مصوب ۱۳۵۵ تغییر نام‌های ممنوع از جمله صلاحیت‌های هیات حل اختلاف است و رسیدگی به سایر دعاوی مربوط به نام اشخاص در صلاحیت عام محاکم دادگستری است و رای وحدت رویه شماره ۲ ـ ۲۲/۱/۱۳۶۲ دیوان عالی کشور نیز به صلاحیت محاکم دادگستری در دعاوی مربوط تصریح دارد و با توجه به حکم مقرر در ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری و بند ۲ ماده ۱۲ و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲، قرارهای صادر شده به شایستگی دادگاه‌های عمومی در رسیدگی به خواسته صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.

رای وحدت رویه شماره 504 مورخ 1366/02/10 هیات عمومی دیوان عالی کشور در خصوص مرجع صالح به رسیدگی به تغییر نام از حیث جنسیت

درخواست تغيير نام صاحب سند سجلي از حيث جنس (ذكور به اناث يا بالعكس) از مسائلي است كه و‌اجد آثار حقوقي مي‌باشد و از شمول بند 4 ماده (3) قانون ثبت احوال خارج و رسيدگي به آن در صلاحيت محاكم عمومي دادگستري است. بنابراين رأي شعبه 13 ديوان‌ عالي كشور كه نتيجتاً براساس اين نظر صادر شده صحيح و منطبق با موازين قانوني است، اين رأي بر طبق ماده و‌احده قانون و‌حدت‌ رو‌يه قضايي مصوب 1328 براي دادگاه‌ها و شعب ديوان‌ عالي كشور در موارد مشابه لازم‌ الاتباع است.