حق توکیل به غیر

حق توکیل به غیر یعنی وکیل از جانب موکل اختیار تعیین وکیل دیگری را نیز دارد . گاهی ممکن است وکیل با توافق موکل برای موضوع وکالت، وکیل دیگری را تعیین کند، در این حالت توکیل به دیگری صورت ‌گرفته است. به عبارت دیگر وکیل اول در راستای اختیاراتی که دارد  به شخص ثالثی وکالت می‌دهد تا موضوع وکالت را برای موکل انجام دهد. به ‌این ‌ترتیب هر زمان که از توکیل به غیر صحبت می‌شود، منظور این است که وکیل حق دارد وکیل دیگری را انتخاب کند.

شرایط توکیل به غیر 

1. حق توکیل باید در وکالتنامه صراحتا قید شده باشد . یعنی حق توکیل باید از طرف موکل اعطاء شده باشد .
2. در صورت وجود حق توکیل وکیل اول در حدود اختیاراتی که موکل به او داده است می تواند توکیل دهد .
3. وکیل دوم که با استفاده از حق توکیل انتخاب شده است باید اهلیت قانونی داشته باشد .

ارکان اصلی عقد وکالت و توکیل 

1 . موکل (وکالت‌دهنده): موکل به یکی از طرفینِ عقد وکالت گفته می‌شود که برای انجام امور مربوط به خود به دیگری وکالت می ‌دهد. به موجب ماده 656 قانون  مدنی موکل کسی است که شخصی را برای انجام امری نایب ( نماینده ) خود می نماید .

2 . موضوع وکالت: مقصود از موضوع وکالت نیز اموری است که موکل برای انجام آنها به وکیل نمایندگی یا وکالت می‌دهد.

3 . وکیل : وکیل شخصی است که موضوعی را از طرف موکل و برای موکل در حدود اختیاراتی که موکل داده است انجام می دهد .

بر این ‌اساس با توجه به اینکه اثر اصلی عقد وکالت اعطای نمایندگی و نیابت است، اقدامات انجام شده از سوی وکیل به منزله اقدامات انجام شده از سوی موکل است. به عبارت دیگر، در این میان وکیل نقش واسطه را ایفا می‌ کند؛ گویی تمامی کارهای انجام ‌شده توسط وکیل را خود موکل انجام داده‌ است. در صورت وجود حق توکیل اقدامات صورت گرفته توسط وکیل دوم نیز به منزله اقدامات موکل و اصیل است . البته با توجه به اینکه عقد وکالت جزو عقود جایز است موکل می تواند هر زمانی که وکیل را عزل کند ، مگر اینکه وکالت به صورت بلاعزل تنظیم شده باشد که در این حالت عزل وکیل ممکن نیست . ابطال وکالتنامه بلاعزل شرایط خاصی دارد که به راحتی متصور و ممکن نیست .

انواع حق توکیل به غیر 

حق توکیل به غیر در انواع مختلف وکالت ها متصور است برای مثال به موارد زیر می توان اشاره کرد :

• حق توکیل به غیر در طلاق:  وکالت در طلاق از معدود مواردی است که حق توکیل باید در آن قید شود ، حق توکیل در وکالت در طلاق به این شکل است که مرد به زن وکالت در طلاق و حق توکیل به غیر را به او اعطا می کند تا زن در هر زمانی که نیاز ببیند  و بخواهد به جای مرد وکیلی تعیین کند که وکیل مع الواسطه زوج باشد .
• حق توکیل به غیر به خریدار: این حق مربوط به معاملاتی می باشد که در آن فروشنده برای انجام برخی کارها، حق توکیل به غیر را به خریدار واگذار می کند تا با استفاده از آن خریدار بتواند بسیاری از کارها از قبیل فروش، پرداخت مالیات، به نام زدن و بسیاری از کارهای دیگر را خود یا توسط وکیلی دیگری انجام دهد. مانند معاملات خودرو که گاهی فروشنده با تنظیم وکالتنامه ای حق توکیل به غیر به خریدار اختیار می دهد که خودش یا دیگری اقدام به فک پلاک و انتقال سند کنند .
• حق توکیل به غیر به وکیل دادگستری : حق توکیل به غیر در وکالتنامه های اعطایی به وکلای دادگستری بسیار معمول است . حق توکیل این اختیار به وکیل دادگستری میدهد تا در صورتی که خود شخصا به هر دلیلی نتوانست موضوع پرونده ای را انجام دهد از طریق حق توکیل و انتخاب وکیل دیگری ، موضوع پرونده انجام شود .

حق توکیل به غیر ولو کرارا 

در شرایطی که موکل به وکیل خود حق توکیل دهد، ممکن است حق توکیل به صورت ولو کرارا در وکالت‌نامه نوشته شود. این موضوع به معنی آن است که وکیل حق انتخاب وکیل دوم را دارد و می‌تواند این موضوع را چندین مرتبه انجام دهد.

کرارا به معنی به دفعات و چندین باره است. یعنی اگر وکیل حق توکیل داشته و عبارت ولو کرارا نیز قید شده باشد، این وکیل می‌تواند به دفعات، وکیل‌های دیگری را تعیین کند تا موضوع وکالت انجام شود. به ‌این ‌ترتیب عبارت با حق توکیل ولو کرارا یعنی وکیل از طرف موکل اختیار دارد تا در صورت لزوم، وکیل دیگری تعیین کند و کراراً یعنی هر چند بار که بخواهد می‌تواند این اقدام را تکرار کند.

حق توکیل به غیر و تفویض وکالت

 علیرغم تشابه و نزدیکی مفاهیم حق توکیل به غیر و تفویض وکالت که هر دو به نوعی وکیل مع الواسطه محسوب می شوند ، باید گفت که تفویض وکالت به معنی انتقال دادن موضوع وکالت است و زمانی اتفاق می افتد که وکالت به وکیل دیگر انتقال داده شود اما حق توکیل به این معنی است که موکل به وکیل خود اجازه دادن وکالت به وکیل ( دوم ) دیگر را می دهد. در تفویض وکالت وکیل اول دیگر هیچ اختیاری از بابت موضوع وکالت نخواهد داشت اما در توکیل اینگونه نبوده و وکیل اول همراه با وکیل دوم مسئولیت خواهد داشت.

نظریه شماره 7/1400/942 مورخ 1400/09/24 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حق توکیل به غیر

در صورتی که در وکالتنامه تنظیمی، وکالت  با حق توکیل به غیر باشد باشد، زوجه با تفویض وکالت اعطایی از سوی زوج به وکیل دادگستری برای قرار گرفتن در جایگاه خوانده می تواند دادخواست طلاق تقدیم کند و وکیلی که به ترتیب فوق توسط زوجه تعیین و معرفی می شود، وکیل مع الواسطه زوج محسوب می شود و ضرورتی به ضمیمه کردن وکیل دیگری از سوی زوج نیست. 2- در چنین فرضی تغییر خواسته  به طلاق توافقی مسموع بوده و در این صورت دادگاه ، گواهی عدم امکان سازش صادر خواهد کرد .