ابطال وکالتنامه بلاعزل

ابطال وکالتنامه بلاعزل یکی از دعاوی حقوقی شایع در مراجع دادگستری است. که در آن موکل حق عزل وکیل را از خود ساقط کرده و برخلاف وکالت عادی امکان فسخ وکالت بلاعزل را ندارد . راه های ابطال وکالت بلاعزل با وکالت عادی متفاوت است و فقط در شرایطی از جمله فوت و حجر وکیل یا موکل، اقاله و انجام شدن یا از بین رفتن موضوع وکالت و پایان مدت وکالت باطل می شود. وکالت دادن اختیار به شخص دیگر برای انجام امور حقوقی مشخص بوده و در واقع وکیل نماینده شخص دیگری است. ابطال وکالت در فروش ملک ، خودرو یا ابطال وکالت بلاعزل بابت هر موضوعی می تواند موضوع این نوشتار باشد .

موارد بطلان وکالت بلاعزل ( نحوه ابطال وکالت بلا عزل)

• حجر وکیل یا موکل

حجر به معنای این است که فرد سلامت روانی خود را از دست بدهد و در اصطلاح مجنون باشد یا توانایی تصمیم گیری در امور مالی را از دست بدهد و به عبارتی سفیه باشد. در صورتی که وکیل یا موکل دچار جنون شود، وکالت منفسخ می شود و در صورتی که وکالت در امور مالی داده شده باشد و موکل یا وکیل سفیه شوند، سرنوشت عقد، انفساخ است و وکالت باطل می شود. در مورد صدور حکم ورشکستگی موکل، از آنجایی که موکل از دخالت در امور مالی ممنوع می شود، وکالت باطل خواهد شد.

• فوت وکیل یا موکل

با فوت وکیل یا موکل، رابطه توکیل بین آنها منفسخ می شود و مانند عقود دیگر مانند عقد بیع نیست که اگر کسی از طرفین قرارداد  فوت کند ، عقد همچنان پا برجاست .

• استعفای وکیل

یکی از طرق انقضای وکالت چه عادی و چه بلاعزل ، به موجب 678 قانون مدنی  استعفای وکیل است. این استعفا مسئولیتی برای او ایجاد نمی کند و صرفا باید استعفای خود را به اطلاع موکل برساند. این استعفا یک طرفه است و موکل در وکالت بلاعزل به دلیل اینکه حق عزل وکیل را از خود گرفته است، نمی تواند او را از سمت خود برکنار کند

• اقاله وکالت بلاعزل

  اقاله ، تراضی بر انحلال عقد یا قرارداد است که نتیجه آن زوال آثار قرارداد نسبت به آینده است. اقاله قرارداد  نوعی فسخ است برای انحلال و پایان دادن به قرارداد یا عقد با اراده و تراضی طرفین عقد ، برخلاف فسخ قرارداد که به صورت یک طرفه واقع می شود ، در عقد وکالت بلاعزل هم مانند عقود دیگر امکان اقاله وجود دارد و طرفین می توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و با رضایت وکیل و موکل وکالت بلاعزل را فسخ نمایند.

• پایان مدت وکالت

در صورتی که عقد وکالت برای مدت معینی تنظیم شده باشد، پس از گذشت آن مدت زمان، عقد منفسخ می شود. مثلا شخصی برای انجام امور مالی خود به مدت دو سال به دیگری وکالت می دهد که با پایان دو سال عقد وکالت هم منفسخ می شود .

• از بین رفتن موضوع وکالت یا انجام شدن وکالت

به موجب ماده ۶۸۳ قانون مدنی هرگاه متعلق وکالت از بین برود یا موکل عملل را ه مورد وکالت است، خود انجام دهد ، وکالت منفسخ است . یعنی اگر شخصی برای انجام کاری به دیگری وکالت بلاعزل داده باشد، با اتمام آن کار موضوع وکالت یا از بین رفتن موضوع آن ، وکالت فسخ می شود. به عنوان مثال فردی به دیگری برای فروش خودرو یا خانه خود وکالت می دهد، در صورتی که خودرو یا خانه به فروش برود یا از بین برود ، وکالت بلاعزل منفسخ می شود. این انجام شدن شامل انجام دادن موضوع عقد توسط وکیل و موکل است. دادن اختیار انجام کاری به دیگری مانع از این نمی شود که خود فرد نتواند آن را انجام دهد و عقد وکالت با انجام شدن توسط موکل هم فسخ می شود .

شرایط ابطال وکالت بلاعزل

از مهم ترین شرایط ابطال وکالتنامه بلاعزل می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

۱.عدم وجود قصد و رضا در انعقاد وکالت : به موجب ماده ۱۹۰ قانون مدنی برای صحت هر عقدی وجود قصد و رضای طرفین معامله امری ضروری و لازم است . در صورتی که موکل ( شخص وکالت دهنده ) در وکالتنامه بلاعزل تنظیمی فاقد قصد بوده باشد مانند اینکه گمان میکرده وکالت کاری است در صورتی که وکالت فروش بوده باشد در این صورت با اثبات فقدان قصد وکالتنامه بلاعزل قابل ابطال است .

۲. جعل در وکالتنامه بلاعزل : جعل از جمله موارد ابطال وکالت بلاعزل است . با اثبات جعلی بودن وکالتنامه توسط کارشناس در دادگاه وکالتنامه باطل می شود.

وکالتنامه بلاعزل

 ماده 656 قانون مدنی در تعریف عقد وکالت مقرر داشته است : «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را برای انجام امری نایب ( نماینده ) خود می کند.» یعنی شخصی، دیگری را به عنوان نماینده خود برای انجام اموری قرار می دهد که وکالت دهنده را موکل و نماینده او را وکیل می نامند. وکالت از جمله عقود جایز است یعنی طرفین عقد هر زمان که بخواهند می توانند وکالت را فسخ نمایند . قانونگذار در ماده 678 قانون مدنی به جایز بودن عقد وکالت اشاره کرده است . مشخص می کند که عقد وکالت با عزل کردن وکیل توسط موکل منتفی و منقضی می شود. با این حال در شرایطی دو طرف برای استحکام بخشیدن به عقد وکالت یا دلایل دیگر ترجیح می دهند تا موکل دیگر نتواند وکیل را برکنار کند. برای این کار ، ماده 679 قانون مدنی راه حلی را پیشنهاد می دهد: ( موکل می تواند هر وقت بخواهد وکیل را عزل کند، مگر اینکه وکالت وکیل با عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد ).

با توجه ماده ۶۷۹، در شرایطی موکل می تواند حق عزل وکیل را از خود بگیرد که در اصطلاح، این نوع عقد وکالت، وکالت بلاعزل نامیده می شود. بنابراین مطابق ماده فوق، اگر عقد وکالت یا عدم عزل وکیل، ضمن یک عقد لازم که نوعی از عقود است که یک طرف نمی تواند آن را فسخ کند، شرط شود، وکالت تبدیل به وکالت بلاعزل شده و قاعدتا از جانب موکل قابل فسخ نیست.