عفو و بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات

عفو و بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات از جمله تمهیداتی است که در کنار امکان اعتراض به رای تعزیرات ، تحت شرایطی برای برخی از محکومین جزای نقدی در جهت کاستن از تبعات محکومیت، در نظر گرفته است. مواد 32 الی 35 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی به موضوع اجرای احکام اختصاص یافته است که با تصویب قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مقررات حاکم بر اجرای احکام شعب تعزیرات حکومتی تغییر یافت.

شرایط عفو و بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات

همانگونه که پیشتر به آن اشاره شد، اجرای محکومیت های پرداخت جزای نقدی در تعزیرات حکومتی طبق ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری انجام می شود؛ اما آرای صادره در جرائم قاچاق کالا و ارز طبق ماده 60 قانون قاچاق کالا و ارز اجرا می شود و چنانچه موردی پیش آید که این ماده ساکت باشد، با تجویز ماده 51 این قانون امکان استفاده از مفاد ماده 529 وجود دارد.

ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری مقرر نموده: ((هر کس به موجب حکم قطعی دادگاه به پرداخت جزای نقدی محکوم گردد و آن را نپردازد، اموال وی به وسیله مرجع اجرای حکم، شناسایی، توقیف و با رعایت مقررات راجع به مستثنیات دین از محل فروش آنها نسبت به اجرای حکم اقدام می شود. در صورت فقدان مال یا عدم شناسایی آن، مرجع اجرای حکم می تواند با توقیف بخشی از حقوق طبق قانون اجرای احکام مدنی و یا تمام یا بخشی از سایر درآمدهای محکوم علیه برای وصول جزای نقدی اقدام مقتضی به عمل آورد.))

طبق این ماده محکوم علیه باید ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ احضاریه جهت اجرای حکم حاضر گردد و نسبت به پرداخت جزای نقدی اقدام نماید.

موارد معافیت محکوم علیه از پرداخت جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی ( شرایط بخشش جزای نقدی تعزیرات )

• در صورتی که محکوم علیه ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ احضاریه برای پرداخت جزای نقدی حاضر شود، رئیس شعبه اجرای احکام می تواند او را از پرداخت 20 درصد جزای نقدی معاف کند.
• چنانچه محکوم علیه پیش از پایان مهلت تجدیدنظر خواهی، حق تجدیدنظر خواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد نماید یک چهارم مجازات تعیین شده کسر می گردد.

شرایط تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی

به موجب تبصره ماده 27 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ، محکومیت های کیفری سازمان تعزیرات حکومتی ، تابع مقررات حاکم بر اجرای احکام کیفری دادگاه ها است. در موارد متعددی از جمله در ماده 18 قانون تعزیرات حکومتی و مواد 1، 36، 39 و 40 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی و تبصره ماده 44 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ، امکان اعمال مجازات حبس وجود دارد؛ اما عمده ضمانت اجراها در سازمان تعزیرات حکومتی جزای نقدی است.

در صورت عدم پرداخت آن از سوی محکوم علیه، امکان تبدیل جزای نقدی به حبس وجود دارد. با توجه به اینکه در اکثر مواقع محکوم علیه توان پرداخت جزای نقدی را ندارد، به دنبال راهی می گردد که بتواند از بخشودگی یا تقسیط جزای نقدی استفاده نماید، که قانون تحت شرایطی این امکان را فراهم آورده است.

طبق ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری، محکوم علیه می تواند تقاضای تقسیط جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی را نماید. چنانچه تمکن وی جهت پرداخت اقساط برای دادگاه محرز گردد، شعب بدوی تعزیرات حکومتی می تواند با اخذ تضمین مناسب امر به تقسیط نماید. تقسیط جزای نقدی از اختیار شعبه اجرای احکام خارج بوده و منوط به پذیرش آن از سوی شعبه صادر کننده رای بدوی است.

محکوم علیه جهت تقسیط جزای نقدی باید صورتی از دارایی های خود را ارائه دهد و چنانچه دارایی ندارد، مستنداتی را جهت اثبات عدم تمکن مالی خود ارائه نماید. در صورتی که با تقسیط جزای نقدی موافقت گردد، محکوم علیه باید تضمین مناسبی برای پرداخت اقساط  ارائه دهد.

نحوه تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی

در ماده 25 دستورالعمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی، نحوه تقسیط جزای نقدی اینگونه بیان شده است:

• جزای نقدی تا پانصد میلیون ریال پس از پرداخت یک سوم جریمه به صورت نقدی و مابقی حداکثر طی 12 ماه
• جزای نقدی بیش از پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال پس از پرداخت یک سوم جریمه به صورت نقدی، مابقی حداکثر طی 24 ماه
• جزای نقدی بیش از یک میلیارد ریال تا پنج میلیارد ریال پس از پرداخت یک سوم جریمه به صورت نقدی، مابقی حداکثر طی 36 ماه
• جزای نقدی بیش از پنج میلیارد ریال پس از پرداخت یک سوم جزای نقدی و اخذ موافقت مدیرکل حداکثر طی 48 ماه

در صورتی که شخصی امکان پرداخت یک سوم جزای نقدی را نداشته باشد، چنانچه شرایط خاص ایشان محرز باشد، شعبه بدوی صادر کننده رای در بندهای 1و 2 با اخذ موافقت مدیرکل استان و در بند های 3و 4 با پیشنهاد مدیرکل استان و اخذ موافقت رئیس سازمان با شرایط مساعد تر اقدام به تقسیط جزای نقدی می نماید.

ضمانت اجرای عدم پرداخت اقساط جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی

در صورتی که محکوم علیه رای تعزیرات حکومتی دو ماه متوالی از پرداخت اقساط جزای نقدی خودداری نماید، در ابتدا رئیس شعبه اجرای احکام به وی تذکر می دهد تا حداکثر طی یک ماه نسبت به پرداخت اقدام نماید، در غیر اینصورت با اعلام شعبه اجرای احکام، تقسیط وی لغو و  اقدام قانونی انجام می شود.

شرایط تخفیف جزای نقدی تعزیرات حکومتی

محکوم علیه می تواند به موجب مواد 442 و تبصره 3 ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری با انصراف از حق تجدیدنظرخواهی یا اسقاط حق تجدیدنظرخواهی خود ، نسبت به طرح درخواست تخفیف مجازات جزای نقدی از شعبه بدوی تعزیرات اقدام نماید . لازم به ذکر است ، شرایط تخفیف مجازات جزای نقدی جرم قاچاق کالا و ارز نیز تابع مقرره اعلامی می باشد.

انواع عفو جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی

یکی دیگر از تدابیر اتخاذی قانونگذار جهت حمایت از محکومین تعزیرات حکومتی ، امکان بهره مندی از مزایای عفو جزای نقدی ، پیش بینی شده است. که به دو صورت زیر امکان پذیر است.

· عفو عمومی جزای نقدی تعزیرات

عفو عمومی با تصویب قانون در قوه مقننه به افراد دارای صلاحیت مقرر در قانون اعطا می شود. اثر عفو عمومی زائل شدن امکان تعقیب متهم یا صدور یا  اجرای حکم است.

· عفو خصوصی جزای نقدی تعزیرات

عفو خصوصی بموجب ماده 110 قانون اساسی از اختیارات رهبری است. که با پیشنهاد رئیس قوه قضاییه توسط مقام رهبری صورت می پذیرد.

شرایط درخواست عفو در سازمان تعزیرات حکومتی

در ماده 30 دستور العمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی ، امکان درخواست عفو از سوی محکوم علیه پیش بینی شده است. لذا محکوم علیه در جرائم تعزیرات حکومتی می تواند درخواست عفو را به هیات استانی و یا هیات مرکزی ارائه نماید.

• شرایط محکوم علیه جهت درخواست عفو در سازمان تعزیرات حکومتی

1. نداشتن سابقه کیفری
2. نداشتن سابقه محکومیت قطعی در پرونده های موضوع صلاحیت تعزیرات حکومتی
3. نداشتن تمکن مالی
4. ارائه تعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار تخلف
5. عدم استفاده قبلی از عفو در پرونده های موضوع صلاحیت تعزیرات حکومتی
6. اخذ رضایت شاکی خصوصی یا پرداخت خسارت وی در مواردی که پرونده شاکی خصوصی دارد.

• مدارک لازم جهت درخواست عفو در سازمان تعزیرات حکومتی

1. متن درخواست عفو
2. تکمیل فرم های مربوط که در اختیار متقاضی قرار می گیرد
3. گواهی عدم پیشینه کیفری موثر
4. مدارک لازم دال بر عدم تمکن مالی
5. تصویر آراء بدوی و تجدیدنظر
6. حکم دادگاه مبنی بر تبدیل جزای نقدی به حبس راجع به محکومین زندانی

آیا در تمامی مجازات های آرای سازمان تعزیرات حکومتی می توان تقاضای عفو نمود؟

در پاسخ باید گفت وفق ماده 38 دستور العمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی، مواردی که محکوم علیه می تواند تقاضای عفو نماید به شرح ذیل است:

• محکومیت به جزای نقدی تا صد میلیون ریال در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل پنجاه درصد از جزای نقدی
• محکومیت به جزای نقدی بیش از صد میلیون ریال تا سیصد میلیون ریال در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت شصت درصد از جزای نقدی
• محکومیت جزای نقدی بیش از سیصد میلیون ریال تا پانصد میلیون ریال در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هفتادو پنج درصد از جزای نقدی
• محکومیت به جزای نقدی بیش از پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال باشد در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هفتادو پنج درصد از جزای نقدی
• محکومیت به جزای نقدی بالای یک میلیارد ریال در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هشتاد درصد از جزای نقدی

این موارد مختص به مجازات جزای نقدی می باشد؛ حال در صورتی که شخصی به حبس محکوم شده باشد نیز می تواند از عفو استفاده نماید و شرایط آن به شرح ذیل می باشد:

• محکومین به حبس تا 5 سال با تحمل یک سوم از مجازات حبس
• محکومین به حبس از 5 تا 10 سال با تحمل نصف مجازات حبس
• محکومین به حبس بیش از 10 سال با تحمل دو سوم مجازات حبس

مرجع رسیدگی به تقاضای عفو از پرداخت جزای نقدی رای تعزیرات حکومتی

جهت رسیدگی به درخواست عفو ، محکومین جزای نقدی تعزیرات حکومتی ، در هر استان هیات استانی و در مرکز ، هیات مرکزی تشکیل شده است. دبیر هیات استانی با وصول درخواست عفو ، سوابق محکوم علیه رای تعزیرات را استخراج و به ضمیمه مدارک مورد نیاز جهت طرح در جلسه هیات ، آماده می نماید. هیات استانی پس از بررسی مدارک و مستندات ابرازی و احراز شرایط عفو ، ضمن تشریح جهات و دلایل عفو ، گزارش کاملی از وضعیت محکوم علیه را به طور مستدل و مستند به دبیرخانه هیات مرکزی استان ارسال خواهد نمود.

مضافا اینکه دبیر هیات مرکزی ، باید درخواست های عفو موافقت شده از سوی هیات مرکزی را به کمیسیون عفو و بخشودگی قوه قضاییه ارسال نماید. دبیر هیات مرکزی عفو ، اسامی محکومینی که مشمول عفو و یا تخفیف مجازات گردیده اند را از اداره کل عفو و بخشودگی و سجل قضایی قوه قضائیه اخذ و به ادارات کل سراسر کشور ابلاغ می نماید.

شرایط طرح درخواست عفو  از جزای نقدی تعزیرات در هیات عفو استان

بموجب ماده 38 دستورالعمل نحوه اجرای احکام سازمان تعزیرات حکومتی ،شرایط زیر جهت امکان طرح درخواست عفو نسبت به جزای نقدی سازمان تعزیرات حکومتی، مقرر شده است.

• محکومینی که مبلغ جزای نقدی آنها تا یکصد میلیون ریال باشد، در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل پنجاه درصد از جزای نقدی مقرر در حکم .
• محکومینی که مبلغ جزای نقدی آنها بیش از یکصد میلیون ریال تا سیصد میلیون ریال باشد، در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل شصت درصد از جزای نقدی
• محکومینی که مبلغ جزای نقدی آنها بیش از سیصد میلیون ریال تا پانصد میلیون ریال باشد، در صورن احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هفتاد درصد از جزای نقدی
• محکومینی که مبلغ جزای نقدی آنها بیش از پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال باشد، در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هفتاد و پنج درصد از جزای نقدی
• محکومینی که مبلغ جزای نقدی آنها بالای یک میلیارد ریال باشد، در صورت احراز عدم تمکن مالی و پرداخت حداقل هشتاد درصد از جزای نقدی
• محکومین حبس بدل از جزای نقدی با تحمل یک سوم از مجازات حبس ، در مواردی که میزان حبس مقرر تا پنج سال باشد.
• محکومین حبس بدل از جزای نقدی با تحمل نصف مجازات حبس، در مواردی که میزان حبس مقرر از پنج تا ده سال باشد.
• محکومین حبس بدل از جزای نقدی با تحمل دو سوم مجازات حبس، در مواردی که میزان حبس مقرر بیش از ده سال باشد.

مهلت پرداخت جزای نقدی سازمان تعزیرات حکومتی

بموجب تبصره 3 ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری مهلت پرداخت جزای نقدی رای سازمان تعزیرات حکومتی 10 روز از تاریخ ابلاغ رای به محکوم علیه است. نکته مهم اینکه، در صورتی که محکوم علیه در مدت مقرر اعلامی نسبت به پرداخت جزای نقدی اقدام نماید، می تواند از تخفیفات مقرر در قانون بهره مند شود.

ضمانت اجرای عدم پرداخت جریمه تعزیرات حکومتی

چنانچه محکوم علیه ، نسبت به رای سازمان تعزیرات تمکین ننماید ، دستور ممنوع الخروجی و توقیف حساب های بانکی وی صادر شده و نیز اموال دیگر احتمالی از طریق اداره پلیس راهور و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور شناسایی ، توقیف و مزایده خواهد شد .

نحوه پرداخت جریمه تعزیرات حکومتی ( نحوه پرداخت جزای نقدی تعزیرات )

پرداخت جریمه نقدی در واحد اجرای احکام تعزیرات حکومتی صورت می پذیرد ، نحوه پرداخت جزای نقدی به این شکل است که با قطعیت رای تعزیرات، اخطاریه ای خطاب به متهم ارسال می گردد تا ظرف مهلت 10 روز نسبت به پرداخت جزای نقدی اقدام نماید. چنانچه محکوم علیه در طی این مدت در واحد اجرای احکام تعزیرات حاضر شده و حاضر به پرداخت جزای نقدی باشد، می تواند از معافیت از پرداخت 20 درصد از مبلغ جزای نقدی بهره مند شود.

“چنانچه محکوم علیه درخواست تقسیط جرای نقدی رای تعزیرات را بنماید، نمی تواند از تخفیف 20 درصد اعلامی استفاده کند.”

در صورت عدم حضور محکوم علیه جهت اجرای حکم در تعزیرات حکومتی آیا امکان جلب ایشان وجود دارد؟

در پاسخ باید گفت درست است که مجازات حبس در تخلفات تعزیراتی به غیر از برخی موارد مربوط به قاچاق کالا و ارز وجود ندارد، اما با توجه به اعمال ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری در اجرای احکام تعزیرات حکومتی، در صورت عدم حضور محکوم علیه جهت پرداخت جزای نقدی امکان جلب او وجود دارد.