تخلفات دارویی در سازمان تعزیرات حکومتی و مجازات آن ها 

تخلفات دارویی در سازمان تعزیرات حکومتی به موجب قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب 1367/12/23 مجمع تشخیص مصلحت نظام، جرم انگاری شده است. که برحسب نوع تخلف دارویی در مواد مختلف این قانون، به ضمانت اجرای برخورد قانونی با متخلف یا مجرم اشاره شده است. در کنار آن خلل های قانونی موجود در روند رسیدگی به این پرونده ها نیز، به کررات موجب صدور آرای خلاف قانون علیه اشخاص دخیل در این قبیل دعاوی می شود.بر همین اساس با عنایت به فنی و تخصصی بودن دعاوی این بخش ، نحوه طرح صحیح دفاعیات و اعتراض به رای تعزیرات حکومتی ، مستلزم بهره مندی از تخصص وکیل متخصص تعزیرات حکومتی است. 

تعریف دارو و تخلفات دارویی در قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی

دارو،عبارتست ازهرچیزی که با آن دردی را درمان نمایند یا ماده ای که بیماری را قطع کند.از اقلام دارویی در تبصره 3 ماده 3  قانون مربوط به مقررات امور پزشکی،دارویی،مواد خوردنی و آشامیدنی نام برده شده است. به موجب قانون اعلامی، کلیه فرآورده های تقویتی، تحریک کننده ، ویتامینها وغیره که فهرست آنها توسط وزارت بهداشت اعلام ومنتشر می گردد، جزء اقلام دارویی محسوب شده است .

درخصوص معنا و مفهوم تخلفات دارویی در قوانین و مقررات تعریفی ارائه نشده است. تنها در مقررات قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب 1367/12/23 مجمع تشخیص مصلحت نظام ، به عناوین تخلفات و جرایم امور دارویی و ضمانت اجراهای قانونی برخورد با متخلفین و مجرمین اشاره گردیده است.

ولی با مداقه در مواد این قانون و نظریه دکترین حقوقی و رویه جاری شعبات ویژه تعزیرات حکومتی ، می توان جرائم دارویی را کلیه جرائمی دانست، که در روند صحیح تولید، توزیع، خرید و فروش دارو اختلال یا زمینه سوء استفاده متصدیان این امور را فراهم نماید، دانست.

انواع تخلفات دارویی در سازمان تعزیرات حکومتی

تخلفات دارویی در قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مصوب 1367/12/23 مجمع تشخیص مصلحت دارای تنوع بسیاری است.علی ایحال انواع تخلفات این بخش عبارتند از:

• عرضه و فروش داروهای فاقد پروانه ساخت یا فاقد مجوز ورود از وزارت بهداشت و درما و آموزش پزشکی

به موجب ماده۱۳بخش 1 قانون اعلامی، دارو باید دارای پروانه ساخت  یا دارای مجوز ورود از طرف وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی باشد. ولی چنانچه داروخانه ها اقدام به عرضه و فروش داروی فاقد پروانه ساخت یا مجوز ورود نمایند، مرتکب جرم گردیده اند و متخلف به مجازات مقرر در ماده ۱۳ این قانون محکوم می شوند. که به موجب آن مرتکب به :

‌مرتبه اول – اخطار کتبی و جمع‌آوری داروهای غیر مجاز.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال و انعکاس مراتب در پرونده.
‌مرتبه سوم – قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه.
‌مرتبه چهارم – تعطیل داروخانه تا مدت یک سال.

• تاسیس داروخانه فاقد پروانه

به موجب ماده ۱۴ قانون اعلامی ، داروخانه باید دارای پروانه تاسیس باشد. پروانه تاسیس از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صادر می شود.چنانچه داروخانه ای دارای پروانه تاسیس نباشد، تخلف از آن جرم بوده و مطابق با ماده مورد اشاره، داروخانه بلافاصله تعطیل می شود.

•  عرضه و فروش دارو در داروخانه بدون حضور مسئول فنی

طبق ماده ۱۵ قانون اعلامی ،عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی انجام گیرد و تخلف از آن جرم محسوب شده و داروخانه بلافاصله تعطیل می شود.

• عدم حضور مسئول فنی
  

در بند فوق اشاره شد، که عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی داروخانه انجام شود علاوه بر این مسئول فنی موظف است، در ساعات مقرر درداروخانه حضور داشته باشد.
چنانچه در ساعات مقرر مسئول فنی حضور نداشته باشد، تخلف و مرتکب جرم شده است.متخلف به مجازات مقرر زیر در ماده ۱۶ قانون محکوم خواهد شد.

مرتبه اول – اخطار کتبی با درج در پرونده.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا مبلغ دویست هزار ریال.
‌مرتبه چهارم – لغو موقت پروانه مسئولیت فنی تا مدت سه ماه.

• تهیه دارو توسط داروخانه از شبکه های غیر رسمی

به موجب ماده 17 قانون اعلامی، داروخانه ها باید دارو را از شبکه های توزیع تعیین شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و تدارک نمایند. چنانچه داروها از شبکه های غیررسمی تهیه شود، جرم محسوب می شود.مجازات متخلف در ماده ۱۷ قانون پیش بینی شده است.

‌مرتبه اول – اخطار کتبی با درج در پرونده.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال و قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه
‌مرتبه چهارم – تعطیل موقت داروخانه تا مدت یک سال.
‌تبصره: مبادله دارو در حد متعارف مصرف یک روز بین داروخانه‌های یک شهر مشمول
ضوابط فوق نخواهد بود.

• عدم ارائه دارو توسط داروخانه در مقابل نسخه پزشک
  

به موجب ماده 18 قانون اعلامی، داروخانه ها موظف هاند، داروها را در مقابل نسخه پزشک ارائه نمایند و ارائه آن بدون نسخه پزشک جرم محسوب می شود و متخلف به مجازات مقرر در این ماده محکوم می شود.

‌مرتبه اول – تذکر کتبی.
‌مرتبه دوم – اخطار کتبی با درج در پرونده.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا مبلغ پنجاه هزار ریال.
‌مرتبه چهارم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال.
‌مرتبه پنجم – قطع سهمیه دارویی تا مدت یک ماه.
‌تبصره: لیست اقلامی که ارائه آنها بدون نسخه پزشک مجازمی‌باشد، از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام می‌گردد.

• گرانفروشی  و عدم درج قیمت در نسخ بیماران و ممهور ننمودن آنها توسط داروخانه

به موجب ماده 19 قانون اعلامی، دروخانه ها باید نسبت به رعایت موارد اعلامی زیر اقدام نمایند، در غیراینصورت مشمول مجازات های مقرر در این ماده خواهند شد.

 دارو باید طبق قیمت رسمی برای مصرف کننده به متقاضی ارائه شود..
.قیمت هر قلم از داروهای ارائه شده در نسخه بیمار درج شود..
نسخه به مهر داروخانه ممهور گردد..
.درمورد نسخه بیمه خدمات درمانی، کپی نسخه دوم پس از درج قیمت مهر گردد.در صورت عدم رعایت هریک از موارد فوق جرم محسوب شده و متخلف به مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

‌الف – گرانفروشی:
‌مرتبه اول – جریمه نقدی تا مبلغ پنجاه هزار ریال.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال و نصب پارچه به عنوان گرانفروش.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا مبلغ یک میلیون ریال و قطع سهمیه دارویی به مدت یک ماه
‌مرتبه چهارم – تعطیل داروخانه تا مدت یک سال.
ب -عدم درج قیمت در نسخ بیماران و ممهور ننمودن آنها:
‌مرتبه اول – تذکر کتبی.
‌مرتبه دوم – اخطار کتبی.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا مبلغ پنجاه هزار ریال.
‌مرتبه چهارم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال.

• نگهداری وعرضه یا فروش داروی فاسد و یا تاریخ گذشته توسط داروخانه
  

به موجب ماده 20 قانون اعلامی، نگهداری و عرضه و یا فروش داروهای فاسد و یا تاریخ گذشته که بایستی معدوم شوند جرم بوده و متخلف به مجازات های زیر محکوم می شود..̎
جرم مذکور در این ماده در دو حالت متصور است:
الف. نگهداری و عرضه :
‌مرتبه اول – تذکر کتبی و جمع‌آوری داروهای فاسد و یا تاریخ گذشته.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال و جمع ‌آوری داروهای فاسد و یا تاریخ گذشته
‌مرتبه سوم – قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه.
‌مرتبه چهارم – تعطیل موقت تا شش ماه.
ب . فروش :
‌چنانچه در سایر قوانین مجازاتهای شدیدتری پیش‌بینی نشده باشد، علاوه بر جبران خسارت وارده به بیمار::
‌مرتبه اول – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال و جمع‌آوری داروهای فاسد و یا تاریخ گذشته.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال و قطع سهمیه دارویی تا مدت یک ماه
‌مرتبه سوم – تعطیل داروخانه تا مدت یک سال.

• عرضه کالای غیر دارویی، بهداشتی و آرایشی، لوازم پزشکی و غذایی کودک  توسط  داروخانه
  

در داروخانه نباید غیر از دارو، لوازم بهداشتی وآرایشی، شیرخشک، غذای کودک و لوازم مصرفی پزشکی مجاز، کالای دیگری به فروش برسد. تخلف از این ماده جرم بوده و متخلف به مجازات مقرر زیر محکوم می شود :

مرتبه اول – تذکر کتبی.
‌مرتبه دوم – اخطار کتبی و درج در پرونده.
‌مرتبه سوم – جمع‌آوری کالاهای غیر مجاز.
‌مرتبه چهارم – جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال و ضبط کالاهای غیر مجاز به نفع دولت.

• گرانفروشی، لوازم بهداشتی و آرایشی، لوازم پزشکی و غذایی کودک توسط داروخانه

براساس ماده 22 قانون اعلامی، فروش لوازم بهداشتی و آرایشی، لوازم پزشکی وغذایی کودک توسط داروخانه ، تخلف و مرتکب حسب مورد، طبق این ماده به مجازات های مقرر محکوم می شود.

الف – گرانفروشی تا مبلغ دو هزار ریال.
‌مرتبه اول – جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش
‌.مرتبه سوم – جریمه نقدی معادل مبلغ ده هزار ریال، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش
ب – گرانفروشی از مبلغ بیش از دو هزار ریال تا مبلغ پانصد هزار ریال.
‌مرتبه اول – جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی از مبلغ ده هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی، نصب
پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان‌گرانفروش.
ج – گرانفروشی از مبلغ بیش از پانصد هزار ریال تا مبلغ پنج میلیون ریال.
‌مرتبه اول – جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل واحد به عنوان گرانفروش.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش
‌د – گرانفروشی بیش از پنج میلیون ریال
‌مرتبه اول – جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی و نصب پارچه در محل
واحد به عنوان گرانفروش.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی از هشت تا ده برابر میزان گرانفروشی، نصب پارچه در محل واحد و معرفی از رسانه‌های گروهی به عنوان گرانفروش

• امتناع از عرضه کالا توسط داروخانه
  

چنانچه داروخانه ازعرضه کالاهای موجود در داروخانه خودداری نمایند، طبق ماده ۲۳ قانون مرتکب جرم میشوند و به مجازات مقرر در این ماده محکوم می شوند.

‌مرتبه اول – اخطار کتبی با درج در پرونده و الزام به عرضه کالاها با قیمت تعیین شده
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال.
‌مرتبه سوم – قطع سهمیه تا مدت سه ماه.
‌مرتبه چهارم – تعطیل موقت تا یک سال.

• تعطیلی غیرمجاز داروخانه
  

چنانچه داروخانه ها برای تعطیلی درساعاتی که باید خدمات مربوطه را ارائه نمایند دلیل موجه ی نداشته باشند، مرتکب جرم شده اند.

تعطیلی می بایست با دلیل موجه و با اطلاع کتبی و نظر سازمان منطقه ای بهداشت و درمان درمحل باشد.درغیراینصورت متخلف به مجازات مقرر در ماده ۲۴ قانون محکوم می شود. طبق ماده۲۴ قانون اعلامی ، عدم رعایت داروخانه های شبانه روزی از این ماده علاوه بر مجازات ذکرشده، درمرتبه پنجم تا یکسال تعطیل خواهد شد.

مرتبه اول – تذکر.
‌مرتبه دوم – اخطار کتبی با درج در پرونده.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا بیست هزار ریال.
‌مرتبه چهارم – جریمه نقدی تا پنجاه هزار ریال.
‌تبصره ۱: در صورتی که داروخانه قبل از پایان ساعات تعیین شده از ارائه خدمات دارویی خودداری نماید، مرتبه اول تذکر، مرتبه دوم اخطار کتبی‌ و درج در پرونده، مرتبه سوم جریمه نقدی تا پنجاه هزار ریال مرتبه چهارم جریمه نقدی تا یکصد هزار
ریال
‌تبصره ۲: داروخانه‌های شبانه ‌روزی در صورت عدم رعایت مفاد این ماده علاوه برتعزیرات ذکر شده در مرتبه پنجم تا یک سال تعطیل خواهند شد.

• عدم صدور فاکتور و گرانفروشی ملزومات پزشکی توسط شرکتهای توزیعی
  

طبق ماده ۲۷ قانون مذکور، شرکت های توزیعی موظف هستند، لوازم و ملزومات پزشکی و … را که برای تولید یا وارد کردن آنها از ارز دولتی استفاده شده است در مقابل ارائه فاکتور و با قیمت رسمی در اختیار متقاضی قرار گیرد..̎
درغیراینصورت مرتکب جرم میشوند و به مجازات مقرر در این ماده محکوم می گردند.

‌مرتبه اول – اخطار کتبی و یا جریمه نقدی تا یکصد هزار ریال و یا هر دو مجازات.
‌مرتبه دوم – جریمه نقدی تا یک میلیون ریال.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا پنج میلیون ریال.
‌درصورت گرانفروشی متخلف به ترتیب مذکور در ماده ۲۲ این قانون مجازات می‌شود.
‌تبصره: شرکتهای توزیع‌کننده اقلام مذکور در صورتی که در تخلف از ضوابط فوق با تولید کننده و یا وارد کننده مشارکت و یا معاونت داشته باشند‌، متخلف محسوب و به مجازاتهای زیر محکوم خواهند شد:
‌مرتبه اول – اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت و پرداخت بهای آن به قیمت رسمی به شرکت مذکور.
‌مرتبه دوم – ضبط کالا به نفع دولت.
‌مرتبه سوم – جریمه نقدی تا یک میلیون ریال و ضبط کالا به نفع دولت