اجرت المثل ایام زوجیت

اجرت المثل ایام زوجیت مالی است که از طرف زوج به زوجه بابت کارهای خانه و زحماتی که زن در دوران زندگی مشترک متحمل می شود باید پرداخت شود . اجرت المثل به معنای دستمزد زحمات شخص می باشد . اجرت المثل از جمله حقوق مالی زوجه است که در صورت مطالبه توسط زوجه در صورت وجود شرایط قانونی حکم به پرداخت آن داده می شود . مطالبه اجرت المثل توسط زوجه به موجب تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی با جلب نظر کارشناس تعیین می شود .

شرایط مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت  

1. انجام کارهایی در زندگی مشترک از قبیل پخت و پز، نگهداری فرزندان، نظافت و غیره به دستور شوهر بوده باشد .
2. به موجب تبصره ماده 336 انجام امور مربوط به خانه باید با قصد تبرع نباشد. به این معنا که از ابتدا خانم برای انجام امور یاد شده قصد دریافت مبلغی را داشته و اصطلاحاً بدون انتظار دریافت مزد آن را انجام نداده است .
3. به موجب عرف برای کارهایی که زن انجام داده است اجرت باشد . یعنی در عرف قالبا در مقابل و برای انجام آن کار دستمزدی پرداخت شود .

درچه صورت اجرت المثل به زن تعلق نمی گیرد؟ | دفاع مرد درخصوص دعوای اجرت المثل ایام زوجیت 

با اثبات جهات زیر اجرت المثل ایام زوجیت به زوجه تعلق نمی گیرد.

• کارهای صورت گرفته درمنزل بنا به رضایت زوجه و بدون دستور زوج انجام شود.
• زوجه کارهای صورت گرفته را با قصد تبرع انجام داده باشد.

مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت منوط به درخواست طلاق نیست .

مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت، منوط به درخواست طلاق از ناحیه زوج نیست و در غیر از مورد طلاق نیز قابل مطالبه است. زیرا اولا: طبق ماده ۳۳۶ قانون مدنی هرگاه کسی برحسب امر دیگری اقدام به عملی کند، که عرفا برای آن عمل اجرتی بوده عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود، مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است.

 ثانیا: از آنجائی که به لحاظ مالی خصوصیتی بین زوج و زوجه وجود ندارد، زوجه مانند دیگر اشخاص درصورتی که به دستور زوج اقدام به امری کرده باشد، می تواند تقاضای اجرت المثل کند و این امر مشروط به درخواست طلاق از ناحیه زوج نیست.

که اداره حقوقی قوه قضائیه نیز به موجب نظریه شماره 7/93/2373 مورخ 24/01/1395 قائل به این نظرشده است. دراین نظریه آمده است.

(( سوال : آیا مطالبه اجرت المثل از جانب زوجه مستلزم درخواست طلاق از جانب زوج است؟ پاسخ : زوجه می تواند مستقلاً و بدون اینکه زوج تقاضای طلاق کرده باشد مستندا به تبصره الحاقی در سال ۱۳۸۵ به ماده ۳۳۶ قانون مدنی و بند ۷ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، اجرت المثل ایام زوجیت خود را مطالبه کند. ))

مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت پس از فوت زوجه 

اجرت المثل ایام زوجیت یک حق مالی است و منتقل به وراث می شود، بنابراین امکان مطالبه آن علیرغم فوت زوجه با احراز شرایط آن وجود دارد.

 دعواي مطالبه اجرت المثل از ناحيه زوجه، اصل بر عدم تبرع زوجه است.

با توجه به منطوق ماده 336 قانون مدني و تبصره الحاقي به آن، كه مقرر مي دارد: «… مگر اينكه معلوم شود قصد تبرع داشته است…»، مشخص مي شود كه در دعواي مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت از ناحيه زوجه، اصل برعدم تبرع زوجه است؛ بنابراين، چنانچه زوج مدعي قصد تبرع زوجه باشد، باراثبات آن برعهده زوج است.

نحوه محاسبه اجرت المثل زن

 محاسبه اجرت المثل ایام زناشویی به مانند مطالبه نفقه توسط کارشناس رسمی دادگستری که توسط دادگاه تعیین می شود. کارشناس با بررسی کامل نظر خود را در رابطه با میزان اجرت المثل زن به دادگاه اعلام می نماید. در واقع اجرت المثل زن مقدار مشخصی ندارد . بلکه دادگاه با توجه به میزان کارهای انجام شده ، عرف منطقه و مسائلی از این قبیل ، به ازای هر سال زندگی مشترک مبلغی را تعیین می کند . مثلا میزان یک میلیون تومان به ازای یک سال زندگی مشترک و مبلغ کل آن از طریق فرمول محاسبه اجرت المثل حساب می شود که مبلغ یک سال آن را ضرب در تعداد سال های زندگی مشترک زن و شوهر کرده و به پرداخت آن حکم می دهد .

دادگاه صالح به رسیدگی مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت 

به موجب بند 7 ماده 4 قانون حمایت از خانواده رسیدگی به دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد . دادخواست مطالبه اجرت المثل به جهت اینکه ماهیتا مطالبه وجه است مالی محسوب می شود.

نظریه مشورتی1891/91 /7 مورخ 10/12/1399 درخصوص اجرت المثل ایام زوجیت 

استعلام:
1.درمطالبه اجرت المثل ايام زندگي مشترك توسط زوجه بار اثبات تبرعي بودن يا نبودن عمل انجام شده بر عهده كدام يك از زوجين است .

2. آيا اجرت المثل ايام زندگي مشترك با نحله قابل جمع است؟
   پاسخ:
   اولاً، با توجه به منطوق ماده 336 قانون مدني و تبصره الحاقي به آن، (موضوع قانون الحاق يك تبصره به ماده 336 قانون مدني مصوب 1385 مجمع تشخيص مصلحت نظام) كه مقرر مي دارد: «… مگر اينكه معلوم شود قصد تبرع داشته است…»، مشخص مي شود كه در دعواي مطالبه اجرت المثل از ناحيه زوجه، اصل بر عدم تبرع زوجه است؛ بنابراين، چنانچه زوج مدعي قصد تبرع زوجه باشد، بار اثبات آن بر عهده زوج است. ثانياً، شرط تعلق نحله به زوجه (كه با بقاء بند «ب» تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371، به موجب بند 8 ماده 58 قانون حمايت خانواده مصوب 1391، هم چنان معتبر است)، اين است كه در خصوص امور مالي، ضمن عقد نكاح يا عقد خارج لازم شرط نشده باشد و زوجه مشمول اجرت المثل نشود و نيز طلاق به درخواست زوجه نبوده و تقاضاي طلاق ناشي از تخلف زن از وظايف همسري يا سوء اخلاق وي نباشد. بنابراين، چنانچه به اعتبار تبصره ماده 336 قانون مدني الحاقي 23/10/1385 مجمع تشخيص مصلحت نظام به زوجه اجرت المثل تعلق گيرد، وي حقي بر نحله ندارد.

نظریه مشورتی شماره 7/1401/561 مورخ 12/06/ 1401 درخصوص بار اثبات تبرعی بودن دردعوای اجرت المثل ایام زوجیت 

استعلام:

در خصوص مطالبه اجرت‌المثل ایام زوجیت توسط زوجه، آیا مستند رسیدگی به این خواسته ماده 265 قانون مدنی است و باید در این خصوص نیز اصل را بر عدم تبرع دانست و بدون ارائه دلیل و صرفاً با مطالبه زوجه حکم به نفع وی صادر شود یا مطابق ماده 336 این قانون ارائه ادله اثباتی به شرح مذکور در این ماده بر عهده زوجه است و دادگاه با بررسی ادله ابرازی اتخاذ تصمیم می‌کند؟

پاسخ:

اولاً، حکم مقرر در ماده 265 قانون مدنی ناظر بر دعوای استرداد مال است و به مطالبه اجرت‌المثل که ذیل مبحث چهارم از فصل دوم باب دوم قانون مدنی با عنوان «در استیفا» قرار می‌گیرد، ارتباطی ندارد و لذا در فرض سوال اجرت‌المثل ایام زوجیت از سوی زوجه، ‌به سبب استیفای از عمل غیر و بر اساس تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی قابل مطالبه است.

ثانیاً، از آن‌جایی که زوجه با هدف تداوم زندگی مشترک و استحکام بخشیدن به آن، امور منزل را انجام می‌دهد، سکوت وی در خصوص اجرت‌المثل در زمان انجام این کار را نمی‌توان حمل بر قصد تبرع وی تلقی کرد.
ثالثاً، قانون‌گذار در تبصره ماده 336 قانون مدنی (الحاقی 1385/10/23) در مقام تغییر مدعی و منکر و تحمیل بار اثبات بر زوجه نبوده است.

عبارت «با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود» مندرج در تبصره یادشده مفید این معنا نیست که بار اثبات بر عهده زوجه است؛ و از آن‌جایی که قانون‌گذار عبارت «اثبات کند» را به کار نبرده است و وفق عمومات نافی را نفی کافی است، اثبات هر ادعایی از جمله ادعای تبرعی بودن اقدامات فرض سوال تابع عمومات و بر عهده مدعی (زوج) است.

رأی وحدت‌ رویه شماره 779 مورخ 15/05/1398هیات عمومی دیوان عالی کشوردر خصوص اجرت المثل ایام زوجیت 

با توجه به تأکید قانونگذار در صدر ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱/۱۲/۹۱ بر شروط ضمن عقد نکاح و مندرجات سند ازدواج، جمع شرط تنصیف دارایی که ضمن عقد نکاح مقرر شده با اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته توسط زوجه موضوع تبصره الحاقی به ماده ۳۳۶ قانون مدنی(یا نحله بدل از آن) تنافی و تعارض ندارد، بنابراین تعیین اجرت‌المثل کارهای زوجه از سوی دادگاه او را از حقوق استحقاقی ناشی از شرط تنصیف دارایی محروم نمی‌سازد و در چنین مواردی دادگاه باید علاوه بر تعیین اجرت‌المثل کارهایی که زوجه انجام داده، نسبت به حقوق او ناشی از آن شرط نیز رسیدگی و تعیین تکلیف نماید.

بر این اساس رأی شعبه دوازدهم دیوان عالی کشور در حدی که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و موافق قانون تشخیص می‌گردد. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه‌ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.

نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل 

ریاست محترم دادگاه خانواده ؛

با سلام و درود

احتراما اینجانب به موجب سند عقدنامه شماره …………………….. در تاریخ …………………….. به عقد دائم آقای ……………………..درآمده ام و از زمان شروع زندگی مشترک به تاریخ ……………………………….. تا حال حاضر، به دستور ایشان و بدون قصد تبرع ، کلیه امور خانه داری اعم از آشپزی ، نظافت و نگهداری و تربیت فرزندان که به لحاظ شرعی و قانونی وظیفه اینجانب نبوده است را به انجام رسانده ام ؛

اما تا کنون هیچ گونه مزدی بابت انجام این امور دریافت نکرده ام . حال از دادگاه محترم تقاضا دارم که مستند به تبصره مواد 336 قانون مدنی و ماده 29 قانون حمایت خانواده و با جلب نظر کارشناسی مبلغ اجرت المثل ایام زوجیت اینجانب تعیین و حکم به پرداخت آن توسط خوانده به علاوه جمیع هزینه های دادرسی از جمله هزینه کارشناسی صادر گردد .