سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست

سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، امری بشر دوستانه و خیر خواهانه بوده که در سایر کشورها نیز انجام می‌پذیرد،با این توضیح که کودکانی در اجتماع وجود دارند و به دلایل گوناگونی سرپرست خاص مانند پدر و مادر ندارند،که اصولا به سازمان بهزیستی کشور سپرده می‌شوند؛در قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست شرایطی مقرر گردیده تا متقاضیان سرپرستی با انجام آن شرایط،بتوانند کودکان بی سرپرست را پس از انجام تشریفات قانونی و با مراجعه به دادگاه خانواده، ابتدا با صدور قرار شش ماهه آزمایشی سرپرستی، سپس حکم سرپرستی از سوی مرجع مذکور،تحت مراقبت و سرپرستی خویش قرار دهند.

چه افرادی می‌توانند تقاضای سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست را نمایند؟

1. زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواجشان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط بر اینکه یکی از زوجین بیش از سی سال سن داشته باشد؛ چناچه به تشخیص پزشکی قانونی امکان بچه دار شدن آنان وجود نداشته باشد،از شرط این مدت پنج سال مستثنی خواهند بود. تقاضای زن و شوهر می‌بایست بطور مشترک تنظیم و ارائه گردد.
2. زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر اینکه سن یکی از آنها بیش از سی سال باشد.
3. دختران و زنان بدون شوهر در صورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند،منحصرا حق سرپرستی دختران را خواهند داشت.

شرایط متقاضیان سرپرستی کودکان بی سرپرست

• تقیّد به انجام واجبات و ترک‌ محرّمات.
• عدم محکومیت کیفری موثر با رعایت موارد مقرر در قانون‌ مجازات اسلامی.
• تمکّن مالی
• عدم محجوریت
• سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی.
• نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، روان گردان و الکی.
• احراز صلاحیت اخلاقی
• نداشتن بیماری صعب‌العلاج
• اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.

شرایط سپردن کودکان بی سرپرست و بد سرپرست

1. امکان شناخت هیچیک از پدر،مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.
2. پدر،مادر،جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشند و یا صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین و یا ناظر نیز حاصل نشود.
3. افرادی که سرپرستی آنان طی حکم دادگاه صلاحیتدار به سازمان بهزیستی کشور سپرده شده و تا زمان دو سال از سپردن آنان به سازمان،پدر،مادر و جد پدری،و وصی منصوب از سوی ولی قهری،برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشد.

مراحل ثبت تقاضای سرپرستی کودکان بی سرپرست

• افراد واجد شرایط می‌بایست در سامانه‌‌ی ملی فرزند خواندگی که زیر نظر سازمان بهزیستی کشور طراحی گردیده به آدرس www.adoption.behzisti.net اقدام به ثبت نام نمایند.
• از افراد متقاضی برای مصاحبه دعوت به عمل خواهد آمد.
• از محل سکونت متقاضی سرپرستی فرزند بازدید به عمل می‌آید.
• معرفی متقاصیان به مراکز مشاوره‌ی فرزند خواندگی
• دعوت از متقاضیان محترم برای انجام آزمایشات سلامت جسمی و روانی، سپس تست عدم اعتیاد و در مرحله‌ی بعد انجام استعلامات جهت دریافت
• گواهی عدم سوء سابقه کیفری از طریق دفاتر پیشخوان دولت.
• متقاضیان به مشاور دینی جهت انجام مشاوره‌های دینی نیز دعوت خواهند شد.
• متقاضیان فرزند برای بررسی مدارک و پاسخ استعلامات مربوطه دعوت می‌شوند،و در صورت مطلوب بودن پاسخ استعلامات فوق،پرونده تکمیل گردیده و به بهزیستی و دادگاه خانواده ارسال می‌گردد.
• همزمان با ارسال پرونده به دادگاه، متقاضیان می‌بایست از طریق دفاتر الکترونیک خدمات قضایی، دادخواستی تحت عنوان خواسته‌ی “سرپرستی کودکان بی سرپرست”را تنظیم و به دادگاه خانواده ارسال نمایند.
• پس از پذیرش خواسته‌ی متقاضی از سوی دادگاه خانواده،قرار سرپرستی شش ماهه ی آزمایشی صادر می‌گردد،این قرار از سوی دادگاه قابل فسخ خواهد بود.

ترتیب اولویت سرپرستی

اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب ابتدا با زن و شوهر بدون فرزند می‌باشد؛ سپس زنان و دختران بدون شوهر و فاقد فرزند و در مرحله‌ی آخر با زوجین دارای فرزند است.

صدور حکم سرپرستی

مطابق با ماده‌ی ۱۳قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست، دادگاه پس از صدور قرار شش ماهه‌ی سرپرستی که جنبه‌ی آزمایشی نیز خواهد داشت؛ سپس با لحاظ نظر سازمان بهزیستی، اقدام به صدور حکم سرپرستی دائم می‌نماید.

اقدامات لازم پس از صدور حکم قطعی سرپرستی کودکان بی سرپرست

مفاد حکم از سوی دادگاه خانواده به اداره‌ی ثبت احوال و اداره‌ بهزیستی مربوطه ابلاغ می‌گردد؛ ثبت احوال مکلف است نام و نام خانوادگی کودک یا نوجوان تحت سرپرستی و همچنین مفاد حکم سرپرستی را در اسناد سجلی و شناسنامه‌ی سرپرست یا زوجین سرپرست وارد کند،همچنین شناسنامه‌ی جدیدی برای کودک یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی نام و نام خانوادگی والدین واقعی وی را در صورت مشخص بودن قید نماید.

تکالیف سرپرست

1. سرپرست می‌بایست متعهد گردد که نفقه و سایر هزینه‌های مربوط به نگهداری، تحصیل و تربیت افراد تحت سرپرستی خود را تامین نماید.
2. سرپرست موظف است با نظر سازمان بهزیستی خود را نزد یکی از شرکت‌های بیمه عمر به نفع کودک تحت سرپرستی بیمه عمر نماید.
3. سرپرست باید بخشی از اموال یا حقوق خود را به کودک یا نوجوان تحت سرپرستی تملیک نماید.

طلاق و یا فوت سرپرستان

در خصوص جدایی، فوت و طلاق هریک از سرپرستان، دادگاه می‌تواند با درخواست سازمان بهزیستی کشور،سرپرستی کودکان را به یکی از زوجین و یا شخص ثالث واگذار نماید،و همچنین رعایت اخذ نظر از کودکان بالغ در این مورد ضروری خواهد بود.

موارد فسخ حکم سرپرستی کودکان بی سرپرست

1. در صورتی که هریک از شرایط سرپرست منتفی گردد.
2. در صورتی که سوء رفتار کودک و یا نوجوان تحت سرپرستی برای سرپرستان، غیر قابل تحمل باشد.
3. در صورت توافق طفل پس از رشد با سرپرست مبنی بر فسخ حکم سرپرستی.
4. مشخص شدن پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان تحت سرپرستی.

افراد متقاضی برای سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست پس از انجام تشریفات اعلامی فوق در سازمان بهزیستی کشور، با مراجعه به هر یک از دفاتر الکترونیک خدمات قضایی و طرح دادخواستی به صلاحیت دادگاه خانواده‌ی محل اقامت خویش،می‌توانند اقدام به درخواست سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست نمایند.

مرجع رسیدگی به درخواست سرپرستی کودکان بی سرپرست و بدسرپرست

به موجب قانون اصلاح خانواده ، دادگاه خانواده واقع در حوزه اداره سرپرستی ، صلاحیت رسیدگی به این موضوع را دارد.