اهدای جنین ، در اصطلاح به معنای واگذاری داوطلبانه، خیر خواهانه و رایگان اسپرم و تخمک به مراکز تخصصی و مجاز درمان ناباروری توسط اهداء کننده می‌باشد؛ زوجینی که دچار ناباروری هستند میتوانند با رعایت تشریفات قانونی نحوه‌ی اهدای جنین و اجرای شرایط آن که در این مقاله به توضیح آنها خواهیم پرداخت، پس از سیر مراحل قانونی و اخذ مجوزهای مربوطه، با مراجعه به این مراکز تقاضای دریافت جنین نمایند. با پیشرفت علم پزشکی به خصوص در زمینه‌ی ناباروری، این امکان برای زوجین فراهم گردیده است تا جنین آزمایشگاهی متعلق به اشخاص دیگر را برای خود مورد استفاده قرار دهند و در عمده‌ی موارد نیز نتیجه مثبت و موفقیت آمیز بوده است.
شرایط اخذ مجوز دریافت جنین برای زوجین
قانونگذار در ماده ۲ قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور، احراز شرایطی را از سوی زوجین جهت دریافت جنین اهدایی ضروری دانسته و این شرایط مقدماتی برای درخواست تجویز اهدای جنین از طریق دادگاهه می‌باشد،که بطور کامل بیان می‌نماییم؛
- زوجین بنا به گواهی معتبر پرشکی،امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زن استعداد دریافت جنین را داشته باشد.
- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
- هیچکدام از زوجین محجور نباشند.
- زوجین مبتلا به بیماری‌های صعب العلاج نباشند.
- هیچیک از زوجین اعتیاد به مواد مخدر نداشته باشند.
- زوجین می‌بایست تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند.
شرایط زوجین اهدا کننده‌ی جنین
همانطور که زوجین اهدا شونده می‌بایست دارای شرایطی برای دریافت جنین اهدایی باشند، زن و مرد اهدا دهنده‌ی جنین نیز باید دارای شرایط خاصی برای اهداء باشند؛
- علقه و رابطه‌ی زوجیت قانونی و شرعی داشته باشند.
- سلامت متعارف جسمی و روانی و همچنین ضریب هوشی مناسب
- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر اعتیاد آور و روان گردان
- مبتلا نبود به بیماری های صعب‌العلاج نظیر ایدز و هپاتیت و غیره…ضمنا مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری موظف هستند پیش از دریافت جنین از اهداءکنندگان، وجود این شرایط را احراز نمایند.
لزوم اخذ رضایت کتبی از زوجین اهدا کننده
موافقت و رضایت زوجین می‌بایست در مراکز درمان ناباروری جهت اهدای جنین اخذ و همچنین روند اجرای این امر در مراکز مذکور، بطور محرمانه انجام گردد.
وظایف مراکز درمان ناباروری
جنین اهدایی از سوی زوجین در مراکز فوق نگهداری می‌شوند و طبیعتا این مرکز مسئولیت‌هایی در قبال آنها خواهد داشت، در ادامه به بیان برخی از این وظایف خواهیم پرداخت؛
- نگهداری جنین‌های اهداشده از سمت اهداکنندگان مسلمان و غیر مسلمان بطور جداگانه و با رعایت تناسب دینی و مذهبی زوجین متقاضی با جنین اهداشده در زمان انتقال
- دریافت و نگهداری رای قطعی دادگاه از متقاضی
- صدور گواهی و معرفی‌نامه لازم مبنی بر سلامت جسمی و روانی برای متقاضیان دریافت جنین
- دریافت،نگهداری و انتقال جنین‌های اهدایی در شرایط کاملا محرمانه در بانک جنین
اطلاعات راجع به جنین‌های اهدایی، از جمله اطلاعات به‌کلی سری بوده و طبقه بندی می‌گردند.
بانک‌جنین چیست؟
هر کدام از مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری میتوانند طبق دستورالعملهای وزارت بهداشت کشور، بانک‌جنین دایر نمایند؛ از جمله وظایف این بانک دریافت و نگهداری جنین و انتقال آنها به زوجین نابارور مطابق قانون خواهد بود.
نحوه تقاضای دریافت جنین از سوی زوجین
پس از انجام تشریفات لازم جهت اخذ جنین توسط زوجین ازجمله:
- گواهی پزشکی مبنی بر ناباروری
- گواهی استعداد پذیرش زوجه جهت نگهداری جنین
- دریافت سایر گواهی‌های مورد نظر و انجام آزمایش‌های لازم،امکان تقاضای تجویز دریافت اهدای جنین از دادگاه ممکن خواهد بود.
وظایف زوجین اهداء شونده پس از دریافت جنین
همانطور که در ماده ۳ قانون نحوه اهدای جنین مقرر گردیده است، زوجین وظایف و تکالیفی در برابر جنین خواهند داشت که از جمله آنها می‌توان به مطالبه نفقه ، تربیت، احترام و نگهداری مناسب اشاره نمود که از این حیث همانند اولاد و پدر و مادر است.
ارائه دلایل لازم برای تقاضای دریافت جنین در دادگاه : رعایت و اجرای کلیه‌ی تشریفاتی که در ماده‌ی ۲ قانون نحوه‌ی اهدای جنین مقرر گردیده است توسط زوجین که از جمله آنها می‌توان به برخی موارد اشاره نمود:
- اخذ گواهی معتبر پزشکی مبنی بر عدم امکان بارداری
- ارائه سند نکاحیه به دادگاه
- گواهی استعداد دریافت جنین از سوی زوجه
صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به تقاضای دریافت جنین
مطابق با ماده‌ی ۴ قانون حمایت خانواده رسیدگی به درخواست اهدای جنین در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود؛همچنین رسیدگی به درخواست زوجین از سوی دادگاه مذکور خارج از نوبت انجام می‌گیرد.
رای وحدت رویه شماره‌ی ۷۵۵مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۴ هیئت عمومی دیوان عالی کشور در خصوص ترافعی نبودن تقاضای زوجین برای دریافت جنین
در نتیجه با توجه به توضیحات فوق و رای وحدت رویه شماره ۷۵۵ درمی‌یابیم میتوانند برای تقاضای دریافت جنین از دادگاه، بدون نیاز به طرح دادخواست و با اجرای کامل مطالب پیش‌گفته، اقدام نمایند. ضمنا تقاضای دریافت جنین می‌بایست مشترکا از سوی زن و شوهر تنظیم شده و به دادگاه ارسال گردد.
