شرط تنصیف دارایی زوج از جمله شروط ضمن عقد نکاح می باشد که به موجب این شرط در صورتی که زوج بدون دلیل موجه ، زوجه را طلاق دهد متهد است تا نصف دارایی خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده است به زوجه تملیک نماید . شرط تنصیف دارایی زوج در عقد نامه یعنی تملیک و انتقال اموال مرد به زن در صورت درخواست طلاق از سوی مرد . مطالبه مهریه از سوی زوج مانع درخواست مطالبه نصف دارایی زوج در صورت طلاق نمی شود .
مطابق ماده 1119 از قانون مدنی استفاده از شروط ضمن عقد را در عقد ازدواج جایز شمرده است و مقرر داشته است: طرفین عقد ازدواج میتوانند هر شرطی که مخالف مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند . بنابراین زوج و زوجه میتوانند هر شرطی را که شرایط اساسی و عمومی صحت را داشته باشد و برخلاف معنای اصلی ( خلاف مقتضای ذات) عقد نباشد را در عقد ازدواج بگنجانند.مانند شرط وکالت زن در طلاق و شرط انتقال تا نصف دارایی مرد به زوجه و یا شرط تعیین مسکن و غیره ….. .
شرایط تحقق و اعمال شرط تنصیف دارایی زوج
اجرای شرط تنصیف یا تملک تا نصف دارایی زوج از طرف زن منوط به تحقق شرایطی است که در این بخش به آنها اشاره خواهیم کرد:
- طلاق به درخواست زوج باشد : در صورتی که طلاق به درخواست زوجه باشد یا طلاق توافقی باشد شرط تملک تا نصف دارایی قابل اجرا نیست.
- طلاق صورت گرفته باشد : قبل از اینکه طلاق ثبت شده باشد امکان مطالبه انتقال تا نصف دارایی زوج مقدور نیست . بنابراین حتی با دادخواست طلاق از طرف زوج و صدور رای طلاق از طرف دادگاه و قطعی شدن دادنامه قبل از ثبت طلاق در دفاتر طلاق شرط تنصیف تحقق نیافته است.
- طلاق از طرف مرد ناشی از تخلف زن از وظایف زناشویی و یا سوء رفتار زن نباشد. به عبارت دیگر مرد بدون دلایل موجه قانونی بخواهد زن را طلاق بدهد.
- وجود اموال و دارایی در زمان طلاق : زوج باید در زمان طلاق زوجه اموال و دارایی بنام خود داشته باشد. بنابراین اگر زوج قبل طلاق اموال خود را از دسترس خارج نماید و یا اموال را به دیگری منقل نماید به نحوی که در زمان طلاق دیگر اموالی از او با استعلامات معمول قابل شناسایی نباشد و به دست نیاید شرط تنصیف محقق نشده است. یکی از راهکارهای فرار از شرط تنصیف توسط زوج همین موضوع است یعنی زوج میتواند برای اینکه شرط تنصیف محقق نشود و او مجبور به انتقال تا نصف دارای و اموال خود به نام زوجه نشود قبل از طلاق اموال خود را به صورت صوری منتقل نماید.
- دارایی هایی که در ایام زناشویی بدست آمده باشد.به موجب این شرط تمام دارای های زوج ملاک تقسیم و شرط تنصیف قرار نمیگیرد بلکه آن دسته از اموالی که زوج در مدت زمان زندگی مشرک با زوجه بدست اورده باشد مشمول شرط تنصیف میشود. بنابراین اموالی که زوج قبل از ازدواج با زوجه داشته است نمیتواند مورد حکم تنصیف قرار گیرد.آنچه ازین شرط بدست می آید و منظور طرفین است اموالی است که زوج در طول زندگی مشترک با زوجه با کار کردن و فعالیت اقتصادی بدست آورده باشد . پس اگر به زوج از طریق ارث اموالی برسد سهم الارث وی مشمول شرط تنصیف نمیشود.
- مطالبه زوجه : تا وقتی که زوجه مطالبه انتقال تا نصف دارایی زوجه به نفع خود را ننماید دادگاه حکم پرداخت نمیدهد.
در صورت جمع بودن و تحقق تمام شرایط فوق زوج موظف و محکوم به انتقال تا نصف دارایی خود به زوجه می شود.
درج شرط تنصیف در عقد نامه
در سند های ازدواج که به صورت چاپی و آماده از سوی اداره ثبت اسناد و املاک ارایه میشود یکی از شروط ضمن عقد که در بند الف قسمت شروط ضمن عقد دفترچه های عقد نامه درج شده است شرط تنصیف می باشد در این بند آمده است : ضمن عقد نکاح زوجه شرط نمود هر گاه طلاق به درخواست زوجه نباشد و تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سو اخلاق یا رفتار وی نباشد زوج موظف است تا نصف دارایی خود را که در ایام زناشویی با او بدست آورده است یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید .
ضابطه تعیین مقدار شرط تنصیف دارایی زوج
به موجب شرط تنصیف در عقد نامه اینکه چقدر و تا چه اندازه از دارایی های زوج در صورت فراهم بودن شرایط تنصیف به زوجه منتقل میشود به نظر دادگاه بستگی دارد. دادگاه با در نظر گرفتن معیارهایی که در ذیل به آن اشاره خواهیم کرد مقدار اموال و دارایی و یا معادل را که زوج باید به زوجه منتقل نماید را تعیین خواهد کرد.
1.مدت زندگی مشترک
- تعداد فرزندان
- نقش زن در زندگی مشترک
- وضعیت مالی زوج
نحوه مطالبه شرط تنصیف دارایی زوج
در صورت تحقق شرایط تنصیف دارایی زوج ، زوجه برای مطالبه حق خود باید اقدامات ذیل را انجام دهد:
- شناسایی اموال زوج
- ثبت دادخواست الزام زوج به انتقال تا نصف دارایی
- استعلام دادگاه از مراجع مربوطه جهت شناسایی اموال زوج
- صدور رای مبنی بر انتقال در صدی از اموال زوج به زوجه که نباید بیشتر از پنجاه درصد باشد .
نمونه دادخواست مطالبه شرط تنصیف
خواهان : زوجه ( زن )
خوانده : زوج ( مرد )
خواسته : تقاضای صدور حکم مبنی بر مطالبه تا نصف دارایی زوج به موجب شرط تنصیف در عقد نامه
دلایل و منضمات : 1. سند ازدواج 2. رای طلاق 3 . سند طلاق
