تنفیذ طلاق

تنفیذ طلاق به معنای تایید نمودن حکم طلاق صادره از دادگاه های خارج از کشور توسط دادگاه خانواده صالح به رسیدگی در ایران است. البته در رویه جاری دادگاه های خانواده؛ با توجه به تشریفات سخت حقوقی و سیاسی پذیرش دادخواست تنفیذ طلاق، بهتر است، شخص یا زوجین ایرانی با طرح دادخواست وفق مقررات داخلی و حسب شرایط خود، نسبت به طرح دعوای طلاق یا طرح درخواست طلاق توافقی یا طرح درخواست گواهی عدم امکان سازش اقدام نمایند.

شرایط تنفیذ طلاق | تنفیذ طلاق در چه شرایطی پذیرفته می شود؟

به موجب ماده 15 قانون حمایت خانواده ، هرگاه ایرانیان مقیم خارج از کشور امور و دعاوی خانوادگی خود را در محاکم و مراجع صلاحیتدار محل اقامت خویش مطرح کنند، احکام این محاکم یا مراجع در ایران اجراء نمی‌شود، مگر آن که دادگاه صلاحیتدار ایرانی این احکام را بررسی و حکم تنفیذی صادر کند.

حال سوال این است، که مبنای تنفیذ حکم طلاق چیست؟ پاسخ این است، محاکم ایران با توجه به مقررات آمره مصرحه در قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده و با توجه به اینکه احکام طلاق صادره در خارج از کشور، یکی از اقسام اسناد تنظیم شده در کشورهای خارجی محسوب می شود، وارد رسیدگی می شوند و به موجب مواد 1295 و 1296 قانون مدنی، همان اعتباری را به احکام طلاق خارجی خواهند داد که آن اسناد مطابق قوانین کشوری که در آنجا تنظیم شده دارا می باشد، مشروط بر اینکه:

• اولا: اسناد مزبور به علتی از علل قانونی از اعتبار نیافتاده باشد.
• ثانیا: مفاد آن ها مخالف با قوانین مربوط به نظم عمومی یا اخلاق حسنه ایران نباشد.
• ثالثا: کشوری که اسناد در آنجا تنظیم شده به موجب قوانین خود یا عهود اسناد تنظیم شده در ایران را نیز معتبر بشناسند.
• رابعا: نماینده سیاسی یا کنسولی ایران درکشوری که سند در آنجا تنظیم شده یا نماینده سیاسی و کنسولی کشور مزبور در ایران تصدیق کرده باشد که سند موافق قوانین محل تنظیم یافته است.
• خامسا: هرگاه موافقت اسناد مزبور صدرالذکر با قوانین محل تنظیم خود به توسط نماینده سیاسی یا کنسولی خارجه در ایران تصدیق شده باشد، قبول شدن سند درمحاکم ایران متوقف براین است که وزرات امور خارجه و یا در خارج از تهران نماینده وزارت امور خارجه امضاء نماینده خود در خارج از کشور را تصدیق نمایند.

مدارک لازم برای دعوای تنفیذ طلاق چیست؟

مدارک لازم برای طرح دادخواست تنفیذ طلاق در دادگاههای ایران غالبا عبارتند از:

1. اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین
2. اصل سند ازدواج یا رونوشت گواهی شده آن
3. اصل حکم صادره از سوی دادگاه خارجی
4. ترجمه رسمی حکم خارجی
5. استماع شهادت شهود و مطلعین
6. قرار معاینه و تحقیقات محلی

مراحل اقدام به تنفیذ رای طلاق خارجی چگونه است؟

فرد ایرانی پس از اخذ حکم قطعی طلاق از سوی دادگاه خارجی می بایست به همراه مدارک و مستندات خود به سفارت یا دفترکنسولگری ایران در کشور متبوع خود مراجعه نماید و اصالت رای خود را تائید و مهر نماید و سپس با مراجعه به دفتر خدمات قضایی جهت طرح درخواست تنفیذ طلاق ، طبق قوانین ایران به دادگاه های صالح به رسیدگی اقدام نمایند. البته در رویه جاری با توجه به تشریفات سخت سیاسی تنفیذ طلاق به سختی انجام می شود و بهتر است، شخص یا زوجین ایرانی با طرح دادخواست وفق مقررات داخلی نسبت اخذ حکم طلاق یا طرح درخواست گواهی عدم امکان سازش یا طلاق توافقی اقدام نمایند.

تنفیذ طلاق از طرف مرد

به موجب ماده 1133 قانون مدنی، حق طلاق با زوج  است. مرد می تواند با مراجعه به دادگاه محل اقامت خود نسبت به اخذ رای طلاق و سپس درخواست تنفیذ آن رای دردادگاه صالح ایران اقدام نماید. اما با توجه به اینکه وفق مقررات زوج درزمان اجرای صیغه طلاق موظف است، کلیه حقوق مالی زوجه را تماما پرداخت نماید، اگر در دادگاه خارجی رای طلاق هم صادر شود، باز حقوق مالی زوجه همچنان بر ذمه اش باقی خواهد ماند. بنابراین بهتر است زوج از همان ابتدا و وفق مقررات در دادگاه های خانواده در ایران طرح درخواست طلاق نماید. نکته مهم اینکه درمواردی که طلاق به درخواست زوج درخارج ازکشور ثبت می‌گردد، حق مطالبه حقوق مالی برای زوجه کماکان وجود دارد که برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاه‌های ایران مراجعه نماید.

تنفیذ طلاق از طرف زوجه | طرح دعوای تنفیذ طلاق از طرف زن 

باتوجه به اینکه موضوع درخواست طلاق از طرف زوجه مستلزم اثبات شرایط قانونی مصرحه در سند نکاحنامه و اثبات عسر و حرج در دادگاه خانواده است. تنفیذ رای طلاق خارجی به درخواست زوجه درایران، منوط به رعایت شرایط کامل قوانین جاری ایران است. از جمله اینکه دادگاه خانواده بررسی می نماید که آیا رای طلاق خارجی مطابق با قانون ایران صادر شده است یا خیر؟  وهمچنین در مراکز اسلامی معتبر یا مساجدی که در آن کشور وجود دارند درصیغه شرعی طلاق با حضور دو شاهد جاری شده باشد و گواهی معتبر کتبی بر این امر موجود باشد. درغیراینصورت دادگاه از پذیرش تنفیذ طلاق از سوی زن امتناع خواهد نمود.

تنفیذ طلاق توافقی 

چنانچه زوجین به صورت توافقی اقدام به اخذ حکم طلاق در خارج از کشور نموده اند و در مورد حقوق مالی و غیرمالی خود براساس قوانین داخلی ایران توافق دارند، بهتر است به جهت سخت گیری های پذیرش دعوای تنفیذ طلاق نسبت به ثبت دادخواست طلاق توافقی، جهت تسریع در صدور حکم طلاق اقدام نمایند.

نحوه ثبت طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور پس از تنفیذ طلاق در خارج از کشور 

به موجب تبصره ماده 15 قانون حمایت از خانواده، ثبت طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور در کنسولگری‌های جمهوری اسلامی ایران به درخواست کتبی زوجین یا زوج با ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار که با پیشنهاد وزارت امور خارجه و تصویب رئیس قوه قضائیه به کنسولگری‌ها معرفی می‌شوند امکان‌پذیر است. ثبت طلاق رجعی منوط به انقضای عده است.
در طلاق بائن نیز زوجه می‌تواند طلاق خود را با درخواست کتبی و ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار فوق در کنسولگری ثبت نماید.
در مواردی که طلاق به درخواست زوج ثبت می‌گردد، زوجه می‌تواند با رعایت این قانون برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاه‌های ایران مراجعه نماید.

ضمانت اجرای عدم پذیرش دادخواست تنفیذ طلاق چیست؟

به موجب قوانین ایران تا زمانی که حکم طلاق خارجی در دادگاه خانواده تنفید نگردد و طلاق ثبت و صیغه شرعی طلاق جاری نشود، زوجین کماکان در علقه زوجیت  خواهند بود و آثار شرعی و قانونی بر روابط آنها حاکم است. مضافا اینکه زوج می تواند نسبت به ممنوع الخروجی زوجه اقدام نماید.

دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای تنفیذ طلاق کجاست؟

به موجب ماده 14 قانون حمایت خانواده، هرگاه یکی از زوجین مقیم خارج از کشور باشد، دادگاه محل اقامت طرفی که در ایران اقامت دارد، برای رسیدگی صالح است. اگر زوجین مقیم خارج از کشور باشند، ولی یکی از آنان در ایران سکونت موقت داشته باشد، دادگاه محل سکونت فرد ساکن در ایران و اگر هر دو در ایران سکونت موقت داشته باشند، دادگاه محل سکونت موقت زوجه برای رسیدگی صالح است. هرگاه هیچ ‌ یک از زوجین در ایران سکونت نداشته باشند، دادگاه شهرستان تهران صلاحیت رسیدگی را دارد، مگر آنکه زوجین برای اقامه دعوی در محل دیگر توافق کنند.

نظریه مشورتی شماره 7/99/523 مورخ 14/05/ 1399 در خصوص تنفیذ طلاق بدون مراجعه به دادگاه 

استعلام:

به موجب ماده 24 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 ثبت طلاق و سایر موارد انحلال نکاح و نیز اعلام بطلان نکاح یا طلاق در دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق حسب مورد پس از صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم مربوط از سوی دادگاه مجاز است؛ چنانچه یکی از زوجین به استناد صورت‌جلسه و یا توافق‌نامه عادی اجرای صیغه طلاق که توسط روحانی مسجد محل و بدون رعایت تشریفات قانونی اجرا شده است، دعوایی را به خواسته تنفیذ واقعه طلاق مطرح کند، آیا دعوای مذکور قابلیت استماع قانونی دارد یا آن که لازمه استماع آن طرح قبلی دعوای صدور گواهی عدم امکان سازش و یا حکم طلاق حسب مورد است.

پاسخ: 

در فرضی که بدون مراجعه به دادگاه خانواده و اخذ گواهی عدم امکان سازش از آن دادگاه، صیغه طلاق جاری شده باشد و متعاقباً احدی از زوجین مبادرت به تقدیم دادخواست جهت ثبت طلاق کند، از آن‌جا که مطابق ماده 20 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، در هر حال ثبت طلاق الزامی است و ضمانت اجرای عدم ثبت انحلال نکاح، مجازاتی است که در ماده 49 این قانون پیش‌بینی شده است و حتی در ماده یادشده بر الزام زوج به ثبت واقعه تصریح شده است، در صورت احراز اجرای صیغه طلاق با رعایت جهات شرعی و قانونی، صدور حکم مبنی بر ثبت واقعه طلاق بلامانع است. بدیهی است در این حالت، ارجاع امر به داوری یا انجام مشاوره منتفی است. بنا به مراتب فوق، موجبی برای طرح دعوای تنفیذ طلاق به نحو مستقل وجود ندارد.