شرایط و نحوه اعتراض به رای رئیس ثبت در اجرای مفاد اسناد رسمی و لازم الاجرا  

اعتراض به رای رئیس ثبت در اجرای مفاد اسناد رسمی و لازم الاجرا که عنوان صحیح آن اعتراض به نظریه رئیس ثبت است، به موجب ماده 169 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا در صلاحیت هیات نظارت ثبت استان محل اجرای عملیات اجرا می باشد. توضیح اینکه، عملیات اجرایی بعد از صدور دستور اجرا شروع و هر کس ( اعم از متعهد سند و هر شخص ذی‌ نفع ) که از عملیات اجرایی شکایت داشته باشد، می‌‌ تواند شکایت خود را با ذکر دلیل و ارائه مدارک به رئیس ثبت محل تسلیم کند و رئیس ثبت مکلف است، فوراً رسیدگی نموده و با ذکر دلیل رای صادر کند. نظر رئیس ثبت به هر حال برابر مقررات به اشخاص ذی‌نفع ابلاغ می‌‌ شود و اشخاص ذی ‌نفع اگر شکایتی از تصمیم رئیس ثبت داشته باشند می‌ توانند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ شکایت خود را به ثبت محل و یا هیات نظارت صلاحیتدار تسلیم نمایند تا قضیه برابر بند 8 ماده 25 اصلاحی قانون ثبت در هیات نظارت طرح و رسیدگی شود. که رای صادره وفق بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری نیز در فرجه مقرر قانونی، قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری است.

مهلت اعتراض به رای رئیس ثبت در هیات نظارت ثبت استان در اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا  

به موجب مواد  169 و 170 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، پس از آنکه رئیس ثبت محل به موضوع شکایت شاکی رسیدگی کرد، مکلف است، نظریه خود را بطور کتبی اعلام نماید. نظریه مذکور از طریق صدور اخطاریه به اشخاص ذی نفع ( متعهد و متعهدله ) ابلاغ می شود تا چنانچه اعتراضی دارند، ظرف مهلت 10 روز از تاریخ ابلاغ اعتراض خود را جهت ارجاع پرونده به هیات نظارت، تسلیم ثبت محل نمایند.

مدارک مورد نیاز جهت اعتراض به رای رئیس ثبت در هیات نظارت ثبت استان در اجرای مفاد اسناد لازم الاجرا  

به موجب  ماده ۱۷۰ آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا، جهت اعتراض به نظریه رئیس ثبت، بایستی رونوشت کامل یا فتوکپی مدارک ذیل به ضمیمه گزارش جامع و صریح و مشروح ثبت محل از جریان پرونده و موضوع شکایت به نحوی که محتاج به تکرار مکاتبه نباشد به هیأت نظارت ثبت فرستاده شود: 

1. رونوشت کامل یا فتوکپی اعتراض نامه ذی نفع و ضمائم آن به عملیات اجرائی
2. رونوشت کامل یا فتوکپی گزارش رئیس یا ممیز اجرا که مستند نظریه رئیس ثبت بوده است.
3. رونوشت کامل یا فتوکپی نظریه یا رای رئیس ثبت
4. رونوشت کامل یا فتوکپی شکایت ‌نامه ذی نفع و ضمائم آن از نظریه رئیس ثبت
5. رونوشت کامل یا فتوکپی برگ یا برگ‌ هایی از پرونده اجرائی که مربوط به موضوع شکایت 

آیا امکان اعتراض به رای رئیس ثبت در خصوص عملیات اجرایی نسبت به اسناد لازم الاجرا در شورای عالی ثبت وجود دارد؟ | آیا می توان نسبت به رای هیات نظارت ثبت استان در خصوص اجرای اسناد لازم الاجرا در شورای عالی ثبت اقدام نمود ؟ 

خیر. بر اساس بند ۸ ماده ۲۵ اصلاحی قانون ثبت مورخ 1351/10/18 ، رسیدگی به اعتراضات اشخاص نسبت به نظریه رئیس ثبت در مورد تخلفات و اشتباهات اجرایی با هیات نظارت ثبت استان است. و امکان طرح اعتراض از سوی اصحاب پرونده در شورای عالی ثبت وجود ندارد. اما برابر تبصره ۴ ماده ۲۵ اصلاحی قانون ثبت، رئیس سازمان ثبت به منظور ایجاد وحدت رویه در مواردی که آرای هیات های نظارت متناقض باشد و یا خلاف قانون صادر شده باشد، می تواند موضوع را برای رسیدگی و اعلام نظر به شورای عالی ثبت ارجاع نماید.

آیا با طرح اعتراض به رای رئیس ثبت در هیات نظارت استان، عملیات اجرایی اداره اجرای ثبت متوقف خواهد شد یا خیر؟  

بله، برابر ماده ۱۴۳ آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا در مواردی که به رای رئیس ثبت اعتراض می شود، تا رسیدگی در هیات نظارت، عملیات اجرا و مزایده اداره اجرای ثبت متوقف خواهد شد.

آیا امکان اعتراض به رای رئیس ثبت یا هیات نظارت ثبت استان نسبت به عملیات اجرای مفاد اسناد رسمی و لازم الاجرا در دادگاه های عمومی حقوقی وجود دارد یا خیر؟  

خیر، چرا  که اولا: عملیات اجرائی بعد از صدور دستور اجرا شروع و هر کس که از عملیات اجرائی شکایت داشته باشد می تواند شکایت خود را با ذکر دلیل و ارائه مدارک به رئیس ثبت محل تسلیم کند و رئیس ثبت مکلف است، فوراً رسیدگی نموده و با ذکر دلیل رای صادر کند. نظر رئیس ثبت به هر حال برابر مقررات به اشخاص ذینفع ابلاغ می شود و اشخاص ذینفع اگر شکایتی از تصمیم رئیس ثبت داشته باشند، می توانند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ شکایت خود را به ثبت محل و یا هیأت نظارت ثبت صلاحیت دار تسلیم نمایند، تا برابر بند ۸ ماده ۲۵ اصلاحی قانون ثبت در هیات نظارت ثبت استان مطرح و رسیدگی شود.

ثانیا: مراجع دادگستری مطابق مواد ۱ و ۲ قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب 1322/06/27 صرفاً در صورتی صلاحیت رسیدگی به اعتراض به اجراییه های ثبت را دارند، که اعتراض به اصل اجرا و اعتراض به دستور اجرای اسناد رسمی باشد که توسط رئیس ثبت صادر می شود. اما در صورتی که اعتراض معترض، نه به اصل اجرا بلکه به نحوه اجرا و به عبارت دیگر اعتراض به عملیات اجرایی باشد، رسیدگی به آن در صلاحیت رئیس اداره ثبت و عند الاقتضاء هیأت نظارت و شورای عالی ثبت می باشد.

چنانچه نسبت به رای رئیس ثبت در مهلت قانونی اعتراضی انجام نشود، آیا امکان طرح شکایت در دیوان عدالت اداری وجود دارد یا خیر؟

خیر، شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری با تمسک به بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، شرط اولیه جهت پذیرش اعتراض به رای رئیس ثبت را ارجاع اولیه به هیات نظارت ثبت استان یا شورای عالی ثبت می دانند. و از پذیرش مستقیم شکایت امتناع می نمایند. 

مهلت اعتراض به رای هیات نظارت ثبت استان و شورای عالی ثبت در خصوص عملیات اجرای اسناد رسمی و لازم الاجرا در دیوان عدالت اداری چقدر است؟ 

به موجب تبصره 2 ماده 16 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1402/02/10، از زمان تصویب این قانون، مهلت تقدیم دادخواست برای اشخاص مقیم در داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج از کشور، شش ماه از تاریخ ابلاغ رای یا تصمیم قطعی مرجع مربوط مطابق با قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی است. 

لازم به ذکر است، هیات های نظارت ثبت استان، به موجب این تبصره موظف اند، در رای یا تصمیم خود تصریح نمایند که رای یا تصمیم آن ها ظرف مدت مزبور قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری است.

نکته حائز اهمیت اینکه، در مواردی که ابلاغ واقعی نبوده و ذی نفع ادعای عدم اطلاع از آن را بنماید، شعبه دیوان در ابتداء به موضوع ابلاغ رسیدگی می نماید. و در مواردی که به موجب قانون سابق، اشخاصی قبلا حق شکایت در مهلت بیشتری داشته اند، مهلت مذکور، ملاک محاسبه است.

نحوه رسیدگی به اعتراض به رای هیات نظارت ثبت استان در اعتراض به روند عملیات اجرای مفاد اسناد رسمی و لازم الاجرا در دیوان عدالت اداری 

از تاریخ لازم الاجرا شدن تبصره 2 الحاقی به ماده 3 قانون دیوان عدالت اداری در تاریخ 1402/02/10، رسیدگی در دیوان عدالت اداری نسبت به آرای مراجع اختصاصی اداری ( شبه قضایی ) از قبیل هیاتهای نظارت ثبت استان و شورای عالی ثبت، منبعد به صورت یک مرحله ای است و پرونده مستقیما به یکی از شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری در معاونت مربوطه ارجاع می شود.

نحوه رسیدگی در دیوان عدالت اداری به صورت غیر حضوری است و یک نسخه از دادخواست برای طرف دعوا ارسال خواهد شد. که وی مکلف است، ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ نسبت به ارسال پاسخ مکتوب خود اقدام نماید. که با وصول پاسخ و در وقت نظارت، شعبه دیوان نسبت به مطالعه پرونده و صدور تصمیم مقتضی اقدام خواهد نمود.

نحوه رسیدگی به اعتراض به آرای هیات نظارت ثبت استان و شورای عالی ثبت به موجب رای وحدت رویه شماره 523 مورخ 1390/11/24 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها، قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است. 

به عبارت دیگر دیوان عدالت اداری اقدام به رسیدگی شکلی می نماید و از ورود در ماهیت پرونده و صدور حکم ممنوع است و با نقض رای، هیات هم عرض صادرکننده رای قطعی، مجددا با رعایت موارد نقض اعلامی از سوی شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری موظف به رسیدگی است. اما نسبت به رای جدید صادره نیز امکان طرح شکایت مجدد در دیوان عدالت اداری وجود دارد. شعبه دیوان این بار با ورود در ماهیت موضوع اقدام به صدور حکم قطعی می نماید.

اما در فرضی که پرونده برای اولین بار به شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و شعبه رسیدگی کننده نسبت به تایید رای هیات نظارت ثبت اقدام می نماید، امکان اعاده دادرسی وفق ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری برای محکوم علیه وجود دارد. اما در فرضی که پرونده برای بار دوم و پس از اعتراض مجدد به رای هیات هم عرض، به دیوان عدالت اداری ارجاع می گردد، با فرض تایید رای هیات نظارت هم عرض و صدور حکم ماهوی از سوی شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری، حسب مورد، امکان اعاده دادرسی وفق مواد 79 و 98 قانون دیوان عدالت اداری برای محکوم علیه امکانپذیر است.