ضبط کالا توسط گمرک

ضبط کالا توسط گمرک در واقع ضمانت اجرای برخورد با صاحبین کالاهای ممنوع‌ الورودی است که از طریق راه‌های غیرقانونی به کشور وارد شده ‌اند و به همین دلیل توسط اداره گمرک ضبط می‌شوند. مضافا اینکه درصورتی که ورود کالاها در بدو امر مجاز و قانونی باشند، اما ترخیص آنها در زمان مقرر انجام نشود یا حقوق و عوارض و بدهی هایی که گمرک مسئول وصول آنها می باشد، پرداخت نشود، سازمان گمرک نسبت به ضبط کالاها ضبط اقدام می نماید. که معترض از این اقدام، می تواند حسب مورد، در واحدهای ستادی گمرک ، کمیسیون های رسیدگی به تخلفات گمرکی ، دادگاه های عمومی حقوقی ، سازمان تعزیرات حکومتی و دادگاه انقلاب نسبت به ضبط کالا توسط گمرک مراتب اعتراض خود را پیگیری نماید.

شرایط و نحوه ضبط کالا توسط گمرک | در چه صورتی کالا توسط گمرک ضبط می گردد؟ 

به موجب قوانین امور گمرکی، ضبط کالا در چند صورت زیر توسط گمرک انجام و کالا به مالکیت دولت منتقل می شود.

1.ضبط کالا توسط گمرک به جهت عدم ترخیص کالا در مهلت مقرر قانونی

به موجب ماده 24 قانون امور گمرکی، مدت مجاز نگهداری کالا در انبارهای گمرکی از تاریخ تحویل کالا به این اماکن سه ماه است. درصورت تقاضای کتبی صاحبان کالا یا شرکت های حمل و نقل در مورد کالای عبوری و وجود علل موجه به تشخیص گمرک و با پرداخت هزینه انبارداری تا تاریخ موافقت گمرک این مدت حداکثر تا دو ماه دیگر قابل تمدید است. در صورتی که ظرف مهلت مقرر صاحب کالا برای انجام تشریفات گمرکی و پرداخت وجوه متعلقه اقدام ننماید، کالا مشمول مقررات متروکه می شود.

پس از تحویل کالا به انبار گمرک واردکننده سه ماه مهلت دارد تا کالا را از گمرک ترخیص کند. پس از پایان این مهلت سه ماهه قابلیت تمدید این زمان تا دو ماه دیگر نیز وجود دارد، اما پس از آن کالا به مالکیت دولت منتقل می‌شود. چنانچه کالا به انبارهای گمرکی متعددی منتقل و نگهداری شود، مدت توقف از زمان ورود کالا به اولین انبار گمرکی محاسبه می شود. مهلت توقف مرسولات پستی غیرتجاری تابع مقررات پست است.

لازم به ذکر است، مدت مجاز توقف کالا در انبارهای اختصاصی محدود به مهلت های مقرر در ماده 24 این قانون نیست و مهلت آن از طرف گمرک ایران تعیین می شود.

نهایتا به موجب ماده 54 قانون امور گمرکی ، مراتب متروکه شدن کالا، توسط متصدی نگهداری حساب کالای متروک، به صاحب کالا و آورنده کالا، جهت انجام ترخیص کالا ظرف مهلت 20 روز از تاریخ ابلاغ اعلام می گردد. در صورت عدم اقدام در فرجه اعلامی یا رد اعتراض به متروکه شدن کالا در گمرک ، کالا به نفع دولت ضبط می شود.

علی ایحال به موجب ماده 33 قانون امور گمرکی، کالای متروکه موضوع ماده ( 24 ) مشمول ضمانت اجرای ضبط توسط دولت شده و به موجب ماده صدرالذکر، توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی به عنوان مسوول فروش کالای متروکه و ضبطی با رعایت مقررات مربوطه به فروش می رسد.

نکته کاربردی :

به موجب تبصره 2 ماده 54 قانون امور گمرکی، تعیین مدت توقف کالا و تمدید آن در مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی براساس ضوابط قانونی مناطق مذکور در اختیار سازمانهای مسوول آن مناطق می باشد و پس از انقضای مهلت های یاد شده، مراتب با اعلام فهرست به گمرک مربوط، مشمول مفاد حکم مقرر در تبصره 4 ماده 24 این قانون که همان ضبط کالا و فروش آن توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی است؛ خواهد شد.

2. کالا جز کالاهای فاسد شدنی و کالایی که نگهداری آن هزینه اضافی ایجاد می نماید، باشد و گمرک فاقد امکانات لازم جهت نگهداری آن باشد.

به موجب تبصره 1 ماده 24 قانون امور گمرکی ، درصورتی که امکانات لازم برای نگهداری کالای فاسد شدنی و کالایی که نگهداری ان هزینه اضافی ایجاد می کند، در انبارهای گمرکی موجود نباشد، باید بلافاصله پس از تخلیه و تحویل، ترخیص و یا با مسئوولیت صاحب کالا و نظارت گمرک به انبار گمرک مناسب منتقل شود. درغیر اینصورت، مرجع تحویل گیرنده هیچ گونه مسئولیتی درقابل ضایع یا فاسد شدن آنها ندارد و گمرک بلافاصله مقررات متروکه را در مورد آن کالا اعمال می نماید.

که همانگونه که بیان شد، توسط گمرک ضبط و وفق مقررات توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی به فروش می رسد.

3. ضبط کالا توسط گمرک به جهت تخلف عدم عبور خارجی یا مرجوع کردن کالای ممنوع الورود
   

به موجب ماده 105 قانون امور گمرکی، هر گاه کالایی که  ورود آن ممنوع است ، برای ورود قطعی با نام و مشخصات کامل و صحیح اظهار شود، گمرک باید از ترخیص آن خودداری و به صاحب کالا یا نماینده قانونی وی به طور مکتوب اخطار کند که حداکثر ظرف سه ماه نسبت به عبور خارجی یا مرجوع کردن کالا با رعایت ضوابط اقدام نماید. در صورت عدم اقدام ظرف مدت مزبور، گمرک کالا را ضبط و مراتب را به صاحب آن یا نماینده او ابلاغ می نماید.

صاحب کالا حق دارد از تاریخ ابلاغ ضبط تا دو ماه اعتراض خود را به دادگاه صالحه تسلیم نماید و مراتب را حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ مراجعه به دادگاه صالحه به گمرک مربوطه اعلام کند. در غیراینصورت کالا به ضبط قطعی دولت درمی آید.

4. ضبط کالا توسط گمرک به جهت قاچاق بودن کالا یا شمول مقررات قاچاق گمرکی به کالا
   

به موجب ماده 113 قانون امور گمرکی، موارد زیر قاچاق گمرکی محسوب می شوند و منجر به ضبط کالا خواهد شد. که مصادیق قاچاق گمرکی عبارتند از:

1. کالاهایی که از مسیر غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی به قلمرو گمرکی وارد یا از آن خارج گردد. همچنین کالاهایی که بدون انجام تشریفات گمرکی یا از مسیرهای غیرمجاز وارد کشور شود و در داخل کشور کشف گردد.
2. خارج نکردن وسایل نقلیه و یا کالای ورود موقت، ورود موقت برای پردازش ، عبور خارجی و مرجوعی ظرف مهلت مقرر از قلمرو گمرکی و عدم تحویل کالای عبور داخلی شخصی ظرف مهلت مقرر جز در مواردی که عدم خروج یا عدم تحویل به گمرک و یا ترخیص قطعی، عمدی نباشد.

ارایه اسناد خلاف واقع که دلالت بر خروج وسیله نقلیه و کالا از قلمرو گمرکی و یا تحویل آنها به گمرک داشته باشند نیز مشمول مقررات این بند است.

3. بیرون بردن کالای تجاری از اماکن گمرکی بدون اظهار یا بدون پرداخت یا تامین حقوق ورودی، خواه عمل در حین خروج از اماکن گمرکی یا بعد از خروج کشف شود.
4. کالای عبور خارجی که تعویض و یا قسمتی از آن برداشت شود.
5. کالایی که ورود یا صدور آن ممنوع است، تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط و با نام دیگر اظهار شود.
6. وجود کالای اضافی همراه با کالای اظهارشده که در اسناد تسلیمی به گمرک ذکری از آن نشده است، مشروط بر اینکه کالای اضافی از نوع کالای اظهار شده نباشد.
7. وسایل نقلیه و کالایی که صدور قطعی ان ممنوع یا مشروط است و به عنوان خروج موقت یا کران بری ( کابوتاژ )  اظهار نشده باشد و ظرف مهلت مقرر به قلمرو گمرکی وارد نگردد. موارد قوه قهریه ( فورس ماژور ) و مواردی که عدم ورود کالا عمدی نیست از این حکم مستثنی می باشد.
8. کالا با استفاده از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه خلاف یا اسناد غیرواقعی و یا با ارایه مجوزهای جعلی به گمرک اظهار شود.
9. کالای جایگزین شده ممنوع الصدور یا مشروط یا دارای ارزش کمتری که با کالای صادراتی که برای آن پروانه صادر گردیده است، تعویض شود.
10. کالای مورد معافیتی که بدون رعایت مقررات ماده 120 قانون امور گمرکی به دیگری منتقل می شود

شرایط و نحوه اعتراض به ضبط کالا توسط گمرک | چگونه به ضبط کالا توسط گمرک اعتراض کنیم؟

نحوه اعتراض به ضبط کالا توسط گمرک، بنا به جهت یا جهات ضبط کالا و مرجع صالح به رسیدگی به موضوع متفاوت است، برهمین اساس به اختصار به هر یک از حالتهای آن اشاره می نمائیم.

1. ضبط کالا به جهت عدم پرداخت حقوق و عوارض و بدهی های گمرکی
   

صاحب کالا در مقام دفاع نسبت به ادعای گمرک درخصوص ممنوعه یا غیرمجاز بودن کالای وارده یا عدم پرداخت حقوق و عوارض و بدهی های گمرکی و مابه ازای آن اختیار ضبط کالا توسط خود می بایست به موجب ماده 35 قانون امور گمرکی ظرف مدت دو ماه از تاریخ ابلاغ صورتمجلس ضبط یا درج در روزنامه ( درصورت معلوم نبودن صاحب کالا ) نسبت به طرح اعتراض از طریق ثبت دادخواست در دادگاه عمومی حقوقی شهرستانی که گمرک اجرایی در حوزه قضایی آن واقع شده است اقدام نماید و مراتب طرح دعوا را حداکثر ظرف مدت پانزده روز از تاریخ مراجعه به مرجع قضایی با ارایه گواهی به گمرک مربوطه اعلام نماید. در غیر اینصورت کالا به ضبط قطعی دولت درخواهد آمد. رای صادره از مرجع بدوی نیز، وفق مقررات قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد.

2. ضبط کالا به جهت تخلف عدم عبور خارجی یا مرجوع کردن کالای ممنوع الورود

چنانچه کالایی ورود آن ممنوع باشد، ولی با طی تشریفات و به موجب اظهارنامه گمرکی وارد کشور شده باشد، گمرک از ترخیص آن خودداری می نماید و به صاحب کالا یا نماینده قانونی وی، به طور مکتوب اخطار می کند، که حداکثر ظرف 3 ماه از تاریخ ابلاغ ، نسبت به عبور خارجی یا مرجوع کردن کالا با رعایت ضوابط اقدام نماید. درصورت عدم اقدام ظرف مدت مزبور، گمرک کالا را ضبط و مراتب را به صاحب آن یا نماینده او ابلاغ می نماید. صاحب کالا حق دارد، از تاریخ ابلاغ ضبط ، تا دو ماه اعتراض خود را به دادگاه حقوقی واقع در حوزه گمرک اجرایی تسلیم نماید و مراتب را حداکثر ظرف مدت پانزده روز از تاریخ مراجعه به مرجع قضایی با ارایه گواهی به گمرک مربوطه اعلام نماید. درغیر اینصورت کالا به ضبط قطعی دولت درخواهد آمد.

ولی چنانچه صاحب کالا به تشخیص گمرک معترض باشد، ابتدا می تواند، به موجب تبصره 2 ماده 105 قانون امور گمرکی نسبت به طرح اعتراض در واحدهای ستادی گمرک و کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی اقدام نماید. چنانچه علیرغم طرح شکایت، بازهم نسبت به رد اعتراض صاحب کالا اقدام شود. معترض باید ظرف مهلت 3 ماه از تاریخ ابلاغ نظرنهایی گمرک، نسبت به عبورخارجی یا مرجوع کردن کالا با رعایت ضوابط اقدام نماید. درغیراینصورت کالا ضبط خواهد شد. ولی کماکان امکان طرح اعتراض در فرجه زمانی 2 ماه از تاریخ ابلاغ صورتمجلس ضبط ، جهت مراجعه به دادگاه حقوقی وجود دارد.

3. ضبط کالای قاچاق یا مشمول مقررات قاچاق گمرکی توسط گمرک
   

چنانچه کالا مشمول مقررات قاچاق گمرکی باشد، با توجه به نوع کالای قاچاق و مجازات مقرر قانونی، مرجع رسیدگی نیز متفاوت خواهد بود. چنانچه قاچاق کالا  مشمول مجازات حبس یا انفصال از خدمت یا هر دو باشد ، رسیدگی به آن در صلاحیت دادسرا و دادگاه انقلاب است. نتیجتا هر گونه اعتراض به ضبط کالا توسط گمرک و نیز اعتراض به مجازات قاچاق کالا در صلاحیت دادگاه انقلاب و دادگاه تجدیدنظراستان می باشد.

ولی چنانچه مجازات قانونی قاچاق کالای گمرکی، غیر از حبس و انفصال از خدمت باشد، رسیدگی به موضوع اعتراض به ضبط کالا توسط گمرک، در صلاحیت شعب تعزیرات حکومتی است.  که نحوه اعتراض به رای تعزیرات حکومتی تابع ضوابط و مقررات خاصی است. که در مقاله لینکی تقدیمی به تفصیل به آن اشاره نموده ایم.

مرجع صالح به رسیدگی به اعتراض نسبت به ضبط کالا توسط  گمرک 

همانگونه که بیان شد، مرجع صالح به رسیدگی برحسب شرایط کالای گمرکی و ارائه اظهارنامه گمرکی یا عدم ارائه آن ، مشمول عنوان قاچاق کالای گمرکی شدن و میزان مجازات مقرر قانونی متفاوت است. که حسب مورد، واحد های ستادی گمرک، کمیسیون های بدوی و تجدیدنظر اختلافات گمرکی ، دادگاه عمومی حقوقی ، سازمان تعزیرات حکومتی و دادگاه انقلاب صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارا خواهند بود.

برهمین اساس، با عنایت به فنی و تخصصی بودن دعاوی گمرکی و دعاوی قاچاق کالا، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص امور گمرکی  نقش بسزایی در جهت نحوه طرح صحیح دعوا و ممانعت از تضییع حقوق در شعب دیوان عدالت اداری خواهد شد. برهمین اساس، موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از تخصص وکلای متبحر و دارای سابقه فعالیت قضایی در دیوان عدالت اداری آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی درخصوص کلیه دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری اعلام می نماید.