کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی، اعم از بدوی و تجدیدنظر، به موجب ماده 144 قانون امور گمرکی مرجع رسیدگی به اختلافات گمرکی در تشخیص تعرفه، ارزش کالا، جریمه ها به غیر از موارد قاچاق گمرکی، قوه قهریه ( فورس ماژور ) و مقررات گمرکی هستند. آرای قطعی صادره از سوی این کمیسیون ها، مجددا قابل اعتراض دردیوان عدالت اداری به عنوان عالی ترین مرجع نظارتی قضایی اداری است.
که با عنایت به فنی و تخصصی بودن دعاوی گمرکی ، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص دیوان عدالت اداری و آشنا به قوانین امور گمرکی، نقش بسزایی در جهت نحوه طرح صحیح دعوا و ممانعت از تضییع حقوق در شعب دیوان عدالت اداری خواهد شد. برهمین اساس، موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از تخصص وکلای متبحر و دارای سابقه فعالیت قضایی در دیوان عدالت اداری آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی درخصوص کلیه دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری اعلام می نماید.
شرایط و نحوه ارجاع اختلافات گمرکی به کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی
به موجب تبصره 5 ماده 144 قانون امور گمرکی، اختلافات اشخاص با گمرک ها به درخواست مودی ابتدا در واحدهای ستادی گمرک ایران مورد اظهار نظر قرار می گیرد و در صورتی که مودی به اعتراض خود باقی باشد، پرونده از طرف رییس کل گمرک ایران و یا شخصی که به حکم وی به طور کتبی تعیین می گردد به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی احاله می شود. برای طرح اختلاف در کمیسیون مذکور، صاحب کالا باید نیم درصد (5/. ./. ) مبلغ مورد اختلاف را به عنوان حق رسیدگی به صورت سپرده پرداخت نماید.
درصورتی که رای صادره به وسیله کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی در تایید نظریه گمرک باشد، مبلغ مذکور به درآمد قطعی منظور می گردد. لکن درصورتی که رای به نفع صاحب کالا باشد یا اینکه با درخواست صاحب کالا اختلاف به کمیسیون تجدیدنظر احاله شود و رای کمیسیون فوق به نفع صاحب کالا باشد، مبلغ سپرده مسترد می گردد.
لازم به ذکراست، اختلافات مربوط به قاچاق گمرکی در مراجع صالحه رسیدگی می شود. که به موجب مقررات قانونی ، در حال حاضر رسیدگی به اختلافات گمرکی حسب مورد سازمان تعزیرات حکومتی و دادگاه انقلاب می باشد.
حدود صلاحیت و وظایف کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی | صلاحیت ذاتی کمیسیون های حل اختلاف گمرکی
به موجب ماده 144 قانون امور گمرکی، کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی، در تشخیص تعرفه، ارزش کالا، جریمه ها باستثنای موارد قاچاق کالا، قوه قهریه و مقررات گمرکی دارای صلاحیت رسیدگی و تصمیم گیری دراختلافات گمرکی می باشند.
که به موجب مواد 144 و 146 قانون امور گمرکی دو کمیسیون بدوی و تجدیدنظر اختلافات گمرکی به ترتیب صلاحیت رسیدگی به اختلافات ارجاعی و اعتراضی را دارا می باشند.
صلاحیت و وظایف کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی
کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی به عنوان یک دادگاه اداری عمل می نماید و مرجع اولیه تصمیم گیری در امور گمرکی، حل و فصل اختلافات نسبت به شناسایی تعرفه‌ها، ارزش کالا، جریمه‌های غیرمرتبط با قاچاق گمرکی، اختلافات گمرکی در تشخیص قوه قهریه (فورس ماژور) و مقررات گمرکی، به علاوه مسائل اختلافی در حوزه گمرک است.
اعضای کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی
به موجب ماده 144 قانون امور گمرکی، کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی مرکب از:
الف. چهار نفر عضو اصلی از کارمندان گمرک ایران
ب. دو نفر عضو اصلی از کارمندان وزارت صنعت، معدن و تجارت
پ. یک نفر عضو اصلی از کارمندان وزارت امور اقتصاد و دارایی
ت. یک نفر عضو اصلی به عنوان نماینده اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران
ث. یک نفر عضو اصلی به عنوان نماینده اتاق تعاون
با توجه به تبصره ماده 144 قانون امور گمرکی، اعضای کمیسیون بدوی از میان افراد مطلع به امور گمرکی توسط دستگاه‌های مختلف انتخاب می‌شوند.
نحوه رسیدگی به اختلافات گمرکی در کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی
اعتراضات ارجاعی به کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی به دو طریق ارجاع پرونده از یکی از گمرکات تابعه حسب احاله از سوی رئیس گمرکی و یا در صورت طرح شکایت مودی یا نماینده رسمی وی طرح و مورد رسیدگی قرار می گیرد. مودی یا نماینده قانونی وی با ارائه مدرک مثبت سمت خود، امکان مطالعه پرونده و تقدیم لایحه دفاعیه را خواهند داشت.
جلسات کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی، غالبا به صورت غیرحضوری و با بررسی لوایح و مستندات طرفین انجام می شود. ولی حضور مودی یا نماینده قانونی وی در جلسه تعیینی بلامانع است. کمیسیون بدوی می تواند برای کشف واقع هر گونه اقدام مقتضی اعم از اخذ استعلام یا ارجاع امر به کارشناسی را درموارد فنی و تخصصی انجام دهد.
جلسات کمیسیون با حضور حداقل 6 نفر از اعضا دارای رسمیت است. ولی تصمیم صادره به اتفاق حداقل 5 نفر اعضا واجد اعتبار خواهد بود.
کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی، وفق تبصره 9 ماده 144 قانون امور گمرکی، موظف به صدور رای مقتضی با ذکر دلایل ، توجیهات و مستندات قانونی است و نظرات اقلیت نیز می بایست در رای صادره منعکس گردد.
و چنانچه در حین رسیدگی، کمیسیون با مواردی خارج از موضوع اختلاف مواجح شود، مراتب را به رییس کل گمرک ایران منعکس خواهد نمود.
صلاحیت و وظایف کمیسیون تجدیدنظر رسیدگی به اختلافات گمرکی
کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی، مرجع تجدیدنظرخواهی نسبت به آرای صادره از کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی است. توضیح اینکه، به موجب تبصره 4 ماده 144 قانون امور گمرکی، کمیسیون تجدیدنظر در مواردی که مبلغ مابه التفاوت بین نظر گمرک و مورد قبول مودی و یا ارزش گمرکی کالایی که اختلاف در خصوص شرایط ورود و صدور آن است، بیش از پنجاه میلیون ( 50.000.000 ریال ) باشد، با اعتراض مودی ظرف مهلت 20 روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی و سپردن یک درصد مبلغ مورد اختلاف صلاحیت و وظیفه رسیدگی به اختلاف ارجاعی را دارا می باشد.
اعضای کمیسیون تجدیدنظر رسیدگی به اختلافات گمرکی
به موجب ماده 146 قانون امور گمرکی، کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی مرکب از اشخاص ذیل است:
الف.یک نفر از کارمندان وزارت امور اقتصادی و دارایی به انتخاب وزیر ( رییس )
ب.یک نفر از معاونین گمرک ایران به انتخاب رییس کل گمرک ایران ( نایب رییس)
پ.یک نفر از کارمندان وزارت صنعت، معدن و تجارت به انتخاب وزیر
ت.یک نفر از قضات به انتخاب رییس قوه قضاییه
ث.یک نفر از اعضای هیات رییسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با معرفی رییس اتاق یا یک نفر از اعضای هیات رییسه اتاق تعاون به انتخاب رییس اتاق در مورد پرونده تعاونی ها.
شرایط اعتراض به رای کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی
به موجب تبصره 4 ماده 144 قانون امور گمرکی کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلاف گمرکی به عنوان یک دادگاه اداری عمل می نماید و مسئولیت حل و فصل اختلافات گمرکی را برعهده دارد و رای این کمیسیون قطعی ولارم الاجرا می باشد. مگر در مواردی مبلغ مابه التفاوت بین نظر گمرک و مورد قبول مودی و یا ارزش گمرکی کالایی که اختلاف درخصوص شرایط ورود و صدور آن است، بیش از پنجاه میلیون ( 50.000.00 ) ریال باشد، که در این صورت مودی می تواند ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رای تقاضای ارجاع امر به کمیسیون تجدیدنظر را بنماید.
مضافا اینکه، مودی، به موجب تبصره 1 ماده 146 قانون امور گمرکی، برای طرح اختلاف در کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی، باید معادل یک درصد ( 1./. ) مبلغ مورد اختلاف را به عنوان حق رسیدگی به صورت سپرده پرداخت نماید. در صورتی که رای صادره به وسیله کمیسیون مذکور در تائید نظریه گمرک باشد، مبلغ مذکور به درآمد قطعی منظور می شود، لکن در صورتی که رای کمیسیون فوق به نفع صاحب کالا باشد، مبلغ سپرده مسترد می گردد.
آرای صادره به وسیله کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی قطعی و لازم الاجرا می باشد.
مهلت اعتراض به رای کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی در کمیسیون تجدید نظر
به موجب تبصره 4 ماده 144 قانون امور گمرکی، مودی موظف است، ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ نسبت به ثبت اعتراض اقدام نماید.
نحوه رسیدگی به اعتراض در کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی | ابلاغ رای کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی به مودی و رییس گمرک
با احراز پرونده به کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی وقت رسیدگی توسط دبیر کمیسیون تعیین می شود. جلسات کمیسیون با حضور تمامی 5 عضو دارای رسمیت است. ولی رای صادره با اکثریت اعضا دارای اعتبار است. کمیسیون تجدیدنظر به عنوان مرجع شبه قضایی تمامی اختیارات لازم جهت احراز واقعیت امر از قبیل اخذ استعلامات مقتضی و ارجاع امر به کارشناسی را در مسائل فنی و تخصصی را دارا می باشد. رای کمیسیون تجدیدنظر نیز به موجب تبصره 9 ماده 144 قانون امور گمرکی می بایست، به همراه دلایل، توجیهات و مستندات قانونی لازم باشد و نظریه اقلیت نیز در آن درج گردد.
رای کمیسیون تجدیدنظر، از طریق دفتر ستادی علاوه بر اینکه به مودی ابلاغ می شود. برای رییس گمرک یا معاون ماذون از سوی او جهت اقدامات مقتضی و عنداللزوم صدور دستورات اجرایی ارسال می شود.
مهلت اعتراض به رای قطعی کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری
به موجب تبصره 4 ماده 146 قانون امور گمرکی مهلت 30 روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی جهت طرح شکایت در دیوان عدالت اداری پیش بینی شده است. که به موجب تبصره 2 ماده 16 قانون دیوان عدالت اداری این مهلت برای اشخاص مقیم در کشوربه 3 ماه و مقیم در خارج از کشور به 6 ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی به مودی تغییر یافته است.
نحوه رسیدگی به اعتراض به رای قطعی کمیسیون اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری
به موجب تبصره 4 ماده 146 قانون امور گمرکی و بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، امکان رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرای قطعی صادره از کمیسون های بدوی و تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات گمرکی منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها در دیوان عدالت اداری وجود دارد.
با ثبت شکایت نسبت به رای قطعی کمیسیون اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری و تعیین شعبه، شعبه بدوی دیوان عدالت اداری با احراز تکمیل بودن پرونده اقدام به ارسال یک نسخه از دادخواست به همراه ضمایم به طرف دعوا می نماید. خوانده موظف است، ظرف مهلت یک ماه نسبت به ارائه پاسخ اقدام نماید. با حصول پاسخ، شعب دیوان در وقت نظارت و در صورت لزوم اقدام به تکمیل تحقیقات و ارجاع به کارشناسی و در غیر اینصورت اقدام به رسیدگی می نماید. که رسیدگی در دیوان عدالت اداری غیرحضوری و بدون تشکیل جلسه رسیدگی است.
لازم به ذکر است، با توجه به جایگاه نظارتی دیوان عدالت اداری، دیوان بدوا اقدام به رسیدگی شکلی می نماید و از ورود در ماهیت پرونده ممنوع است و در فرض نقض شدن رای کمیسیون حل اختلافات گمرکی ، پرونده به هیات هم عرض مرجع صادرکننده رای قطعی ارسال می گردد و هیات هم عرض موظف است با توجه به ایرادات اعلامی شعبه دیوان عدالت اداری نسبت به صدور رای مقتضی اقدام نماید.
حال اگر رای کمیسیون هم عرض مورد قبول معترض نبود. مودی می تواند مجددا نسبت به طرح شکایت در دیوان عدالت اداری اقدام نماید، شعب دیوان این بار با ورود در ماهیت موضوع اقدام به صدور حکم ماهوی می نماید.
ولی اگر دیوان عدالت اداری نسبت به رد شکایت اقدام نمود، مودی می تواند نسبت به اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری از طریق ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری و یا اعمال ماده 79 دیوان عدالت اداری جهت نقض رای صادره اقدام نماید.
