الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی 

الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی از سوی صاحب کالا یا نماینده وی، ابتدائا از طریق کارشناسان گمرک اجرایی و در صورت عدم پذیرش اعتراض، با مراجعه به واحد ستادی مربوطه و نهایتا طرح اعتراض در کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی قابل پیگیری و مطالبه خواهد بود. برهمین اساس ضرورتی به طرح دعوا در مراجع قضایی نمی باشد.

شرایط و نحوه الزام گمرک به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی | شرایط استرداد و رد اضافه پرداختی پس از خروج کالا از گمرک 

• اعلام مراتب کتبی اعتراض به اخذ مبلغ اضافه دریافتی و استرداد مبالغ اضافه دریافتی از گمرک در فرجه مقرر قانونی

به موجب ماده 135 قانون امور گمرکی، مقرر شده است، هرگاه بعد از ترخیص کالا از گمرک معلوم گردد، وجوهی که وصول آن برعهده گمرک است، بیشتر یا کمتر از آنچه مقرر بوده دریافت گردیده یا اساسا دریافت نشده باشد و یا اشتباهی دریافت گردیده است، گمرک و صاحب کالا می توانند ظرف شش ماه از تاریخ امضای پروانه یا پته گمرکی کالای مورد بحث، کسر دریافتی و یا اضافه پرداختی را از یکدیگر مطالبه و دریافت کنند. رد اضافه پرداختی ها از محل درآمد جاری به عمل خواهد آمد.

• درخواست استرداد و رد اضافه پرداختی فقط مربوط به یک پروانه یا پته گمرکی باشد

مودی باید جهت یا جهات اعتراض خود نسبت به اخذ مبالغ اضافی و میزان مبلغ مورد اعتراض را در درخواست خود اعلام نماید. هر درخواست رد اضافه پرداختی باید فقط مربوط به یک پروانه یا پته گمرکی باشد و مبلغ و علت تقاضای استرداد در آن دقیقا قید گردد .

• ثبت اعتراض در فرجه 6ماه از تاریخ امضای پروانه یا پته گمرکی کالا در سامانه جامع امور گمرکی

 چنانچه مودی فرجه 6 ماه مقرر را رعایت نماید، ادعای وی مشمول مرور زمان می شود و امکان مطالبه وجه اضافه دریافتی از گمرک دیگر وجود ندارد.

چنانچه صاحب کالا یا نماینده او نتواند با مراجعه به کارشناسان و مدیران گمرک مربوطه نسبت به اخذ مبالغ اضافه دریافتی گمرک و استرداد وجوه مازاد دریافتی توسط گمرک اجرایی اقدامی نماید. با توجه به الکترونیکی شدن بخش اعظم خدمات گمرکی و از طریق سامانه جامع امور گمرکی می بایست مراتب اعتراض به اخذ مبالغ اضافه دریافتی گمرکی خود را جهت ارجاع به واحد ستادی مربوطه به ریاست سازمان منعکس نمایند.

 ملاک تشخیص تاریخ تسلیم اعتراض و درخواست استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی، تاریخ ثبت آن در گمرک محل ترخیص و یا گمرک ایران یا ثبت آن در سیستم جامع امور گمرکی است.

لازم به ذکراست، روز صدور پروانه و روز ثبت اعتراض به اخذ اضافه دریافتی توسط گمرک و تقاضای رد اضافه پرداختی در گمرک جزء مهلت 6 ماه مذکور محسوب نمی گردد.

• ارائه اصل پروانه یا پته گمرکی
  

 صاحب کالا باید اصل پروانه یا پته گمرکی را برای رد اضافه پرداختی الزامی است، مگر اینکه ثابت شود که اصل سند از بین رفته است که در چنین موردی باید تقاضاکننده تعهدی بسپارد که در صورت کشف خلاف از عهده مسؤولیت آن برآید

ولی چنانچه باز هم  به اعتراض صاحب کالا ترتیب اثر داده نشود، می تواند از طریق سامانه جامع امور گمرکی درخواست ارجاع شکایت خود را خطاب به رییس سازمان گمرک به کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی را به همراه دلایل و مستندات خود ثبت و ارسال نماید.

در چه صورتی صاحب کالا حق طرح دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی را ندارد؟

براساس تبصره  1 و 2 ماده ۶۹ آئین نامه اجرایی قانون امور گمرکی، هرگاه مودی یا نماینده وی به سبب تسریع درکار خود مایل به درخواست استرداد نباشد، باید انصراف خود را در متن یا پشت اظهارنامه نوشته و امضا نماید و در این صورت صاحب کالا یا نماینده او حق درخواست استرداد اضافه پرداختی را نخواهد داشت.

ولی چنانچه صاحب کالا قبل از ترخیص کالا تقاضایی مبنی بر استرداد اضافه پرداختی ارایه و ثبت نماید، پس از بررسی گمرک و صحت تقاضای درخواست کننده به شرط اینکه مشمول تبصره ۲ نباشد با صدور حکم نسبت به استرداد اقدام خواهد گردید. انجام تشریفات استرداد مانع از ترخیص کالا نخواهد بود.

در غیر اینصورت، ولو اینکه علت دریافت اضافه پرداختی اشتباه صاحب کالا باشد و به علت ارزیابی کارشناسان گمرک، اخذ مبلغ اضافه کشف گردد، صاحب کالا می تواند به موجب ماده 69 قانون امور گمرکی و به استناد نوشته ارزیاب و تائید متصدی سرویس ارزیابی از رییس گمرک یا قائم مقام وی پس از رسیدگی، اجازه صدور حکم استرداد را بنماید.

ذی نفع دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی کیست؟

براساس ماده 136 قانون امور گمرکی، طرف دعوای گمرک برای مطالبه کسر دریافتی و یا استرداد اضافه پرداختی، شخصی است که پروانه یا پته گمرکی به نام او به عنوان صاحب کالا صادر شده است، می باشد.

مهلت زمانی طرح دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی 

براساس ماده 135 و بند ت ماده 141 قانون امور گمرکی، مودی یا نماینده وی، باید ظرف مدت 6 ماه از تاریخ امضای پروانه یا پته گمرکی کالای مورد بحث، درخواست استرداد اضافه پرداختی را از گمرک بنماید.

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی 

به موجب تبصره 5 ماده 144 قانون امور گمرکی، اختلافات اشخاص با گمرک های اجرایی مربوطه، از قبیل اعتراض به اخذ مبالغ اضافه دریافتی گمرکی و استرداد وجوه دریافتی به صاحب کالا، به درخواست صاحب کالا ابتدا در واحد ستادی مربوطه گمرک مورد بررسی و اظهار نظر قرار خواهد گرفت و در صورتی که صاحب کالا یا نماینده وی، کماکان به اعتراض خود باقی باشد، پرونده از طریق رییس کل گمرک ایران و یا شخص ماذون از طرف وی ، به کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی احاله می شود. برای طرح اختلاف در کمیسیون مذکور، صاحب کالا باید نیم درصد (5/. ./. ) مبلغ مورد اختلاف را به عنوان حق رسیدگی به صورت سپرده پرداخت نماید.

درصورتی که رای صادره به وسیله کمیسیون حل و فصل گمرکی در تایید نظریه گمرک باشد، مبلغ مذکور به درآمد قطعی منظور می گردد. ولی در صورتی که رای به نفع صاحب کالا باشد یا اینکه با درخواست صاحب کالا اختلاف به کمیسیون تجدیدنظر حل و فصل اختلافات گمرکی احاله شود و رای کمیسیون فوق به نفع صاحب کالا باشد، مبلغ سپرده به وی مسترد خواهد شد.

نحوه رسیدگی به دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی در کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی 

شکایات واصله به کمیسیون بدوی اختلافات گمرکی به دو طریق، ارجاع پرونده ازگمرکات تابعه حسب احاله از سوی رئیس گمرک  و یا در صورت طرح شکایت مودی یا نماینده رسمی وی مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت. صاحب کالا یا نماینده قانونی وی با ارائه مدرک مثبت سمت خود، امکان مطالعه پرونده و تقدیم لایحه دفاعیه را دارا خواهد بود.

جلسات کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی، با تعیین وقت و به صورت حضوری و با بررسی لوایح و مستندات طرفین انجام خواهد شد. ولی حضور صاحب کالا یا نماینده قانونی وی درجلسه دادرسی بلامانع است. کمیسیون بدوی می تواند برای کشف واقع هر گونه اقدام مقتضی اعم از اخذ استعلام یا ارجاع امر به کارشناسی را درموارد فنی و تخصصی انجام دهد.

جلسات کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی، با حضور حداقل 6 نفر از اعضا دارای رسمیت است. ولی تصمیم صادره به اتفاق حداقل 5 نفر اعضا واجد اعتبار خواهد بود.

کمیسیون بدوی حل و فصل اختلافات گمرکی، وفق تبصره 9 ماده 144 قانون امور گمرکی، موظف به صدور رای مقتضی با ذکر دلایل ، توجیهات و مستندات قانونی است و نظرات اقلیت نیز می بایست در رای صادره منعکس گردد.

شرایط  و نحوه اعتراض به دعوای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی در کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلافات گمرکی 

به موجب تبصره 4 ماده 144 قانون امور گمرکی، کمیسیون بدوی رسیدگی به اختلاف گمرکی به صورت یک دادگاه اداری عمل می نماید و مسئولیت حل و فصل اختلافات گمرکی را برعهده دارد و رای این کمیسیون قطعی ولازم الاجرا می باشد. مگر در مواردی مبلغ مابه التفاوت بین نظر گمرک و مورد قبول مودی و یا ارزش گمرکی کالایی که اختلاف درخصوص شرایط ورود و صدور آن است، بیش از پنجاه میلیون ( 50.000.00 ) ریال باشد، که در این صورت صاحب کالا، می تواند ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رای تقاضای ارجاع امر به کمیسیون تجدیدنظر حل و فصل اختلافات گمرکی را بنماید.

مضافا اینکه صاحب کالا یا نماینده وی ، براساس تبصره 1 ماده 146 قانون امور گمرکی، برای طرح اختلاف در کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی، باید معادل یک درصد ( 1./. ) مبلغ مورد اختلاف را به عنوان حق رسیدگی به صورت سپرده پرداخت نماید. در صورتی که رای صادره به وسیله کمیسیون مذکور در تائید نظریه اولیه گمرک باشد، مبلغ مذکور به درآمد قطعی منظورخواهد شد.، لیکن در صورتی که رای کمیسیون به نفع صاحب کالا باشد، مبلغ سپرده به صاحب کالا مسترد خواهد شد.

آرای صادره به وسیله کمیسیون تجدیدنظررسیدگی به اختلافات گمرکی قطعی و لازم الاجرا می باشد  و  جز با اخذ دستور موقت از طریق دیوان عدالت اداری امکان توقف اجرای حکم وجود ندارد.

نحوه رسیدگی به دعوای الزام گمرک به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی در کمیسیون تجدیدنظر اختلافات گمرکی 

با ارجاع پرونده به کمیسیون تجدیدنظرحل و فصل اختلافات گمرکی، وقت رسیدگی توسط دبیر کمیسیون تعیین می گردد. جلسات کمیسیون تجدیدنظر، با حضور تمامی 5 عضو دارای رسمیت است. ولی رای صادره با اکثریت اعضا دارای اعتبار است. کمیسیون تجدیدنظر به عنوان مرجع شبه قضایی تمامی اختیارات لازم جهت احراز واقعیت موضوع را از طریق اخذ استعلامات مقتضی و ارجاع امر به کارشناسی را در مسائل فنی و تخصصی را دارا می باشد. رای کمیسیون تجدیدنظر نیز به موجب تبصره 9 ماده 144 قانون امور گمرکی می بایست، به همراه دلایل، توجیهات و مستندات قانونی لازم باشد و نظریه اقلیت نیز در آن درج گردد.

رای کمیسیون تجدیدنظر رسیدگی به اختلافات گمرکی، از طریق دفتر ستادی مربوطه گمرک، علاوه بر اینکه به صاحب کالا ابلاغ می شود. برای رییس گمرک یا معاون ماذون از سوی او جهت اقدامات مقتضی و عنداللزوم صدور دستورات اجرایی ارسال می شود.

مهلت زمان استرداد مبلغ اضافه پرداختی به صاحب کالا توسط گمرک 

به موجب ماده 142 قانون امور گمرکی، مبلغ اضافه پرداختی به گمرک باید به صاحب کالا یا وکیل قانونی او که حق دریافت وجه را دارد از زمان قطعیت، ظرف مدت یک ماه مسترد شود. در صورت تاخیر پرداخت، گمرک از محل جریمه وصولی ماده ( 140)  به ازای هر ماه نیم درصد مبلغ اضافه پرداختی را به عنوان جریمه به صاحب کالا پرداخت می نماید.

مهلت اعتراض به رای قطعی رد اعتراض الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی کمیسیون اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری

به موجب تبصره 4 ماده 146 قانون امور گمرکی، مهلت سی روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی کمیسیون های رسیدگی به اختلافات گمرکی جهت طرح شکایت در دیوان عدالت اداری پیش بینی شده است. که به موجب تبصره 2 ماده 16 قانون دیوان عدالت اداری این مهلت برای اشخاص مقیم در کشور سه  ماه و مقیم در خارج از کشور به شش ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی به مودی تغییر یافته است.

نحوه رسیدگی به اعتراض به رای الزام به استرداد مبالغ اضافه دریافتی گمرکی کمیسیون اختلافات گمرکی در دیوان عدالت اداری 

به موجب تبصره 4 ماده 146 قانون امور گمرکی و بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، امکان رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرای قطعی صادره از کمیسون های بدوی و تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات گمرکی منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها در دیوان عدالت اداری وجود دارد.

با ثبت دادخواست دردیوان عدالت اداری و ارجاع پرونده به شعبه بدوی، شعبه با تکمیل بودن پرونده اقدام به ارسال یک نسخه از دادخواست مودی به همراه ضمایم به گمرک می نماید. گمرک موظف است، ظرف مهلت یک ماه نسبت به ارائه پاسخ مکتوب اقدام نماید. با حصول پاسخ ، شعب دیوان در وقت نظارت و در صورت لزوم اقدام به تکمیل تحقیقات و ارجاع به کارشناسی و در غیر اینصورت اقدام به رسیدگی شکلی و صدور رای می نماید. که رسیدگی در دیوان عدالت اداری، غالبا به صورت غیرحضوری و بدون تشکیل جلسه رسیدگی است.

لازم به ذکر است، با توجه به جایگاه نظارتی دیوان عدالت اداری، شعب دیوان بدوا اقدام به رسیدگی شکلی می نماید و از ورود در ماهیت پرونده ممنوع است و در فرض نقض شدن رای کمیسیون حل اختلافات گمرکی ، پرونده به هیات هم عرض مرجع صادرکننده رای قطعی ارسال می گردد و هیات هم عرض، موظف خواهد بود، با توجه به ایرادات اعلامی شعبه صادرکننده رای قطعی نسبت به صدور رای مقتضی اقدام نماید.

حال اگر رای کمیسیون هم عرض بازهم مورد قبول معترض نبود. صاحب کالا، می تواند مجددا نسبت به طرح شکایت در دیوان عدالت اداری اقدام نماید، شعب دیوان این بار با ورود در ماهیت موضوع اقدام به صدور حکم ماهوی می نماید.

ولی اگر شعب دیوان عدالت اداری نسبت به رد شکایت اقدام نماید، صاحب کالا یا وکیل وی می تواند نسبت به اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری از طریق اعمال جهات مقرر در ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری و یا اعمال ماده 79 دیوان عدالت اداری جهت نقض رای صادره و صدور حکم ماهوی اقدام نماید.