اعاده دادرسی از رای داوری یکی از موضوعات اختلافی در رویه جاری محاکم دادگستری است.احکام صادره از سوی محاکم دادگستری بنا به جهات مصرحه در ماده ۴۲۶ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی قابل اعاده دادرسی معرفی شده اند،ولی در خصوص امکان اعاده دادرسی نسبت به رای داوری و امکان ابطال رای داوری در این روش نص صریحی در قوانین جاری مقرر نشده است،بر همین اساس در دکترین حقوقی و رویه قضایی اتفاق نظر واحدی وجود ندارد.ولی رویه غالب در داوری داخلی،برخلاف قانون داوری تجاری بین المللی مصوب ۱۳۷۶ که قائل به امکان اعاده دادرسی شده است.صرفا بموجب ۴۸۹ و ۴۹۳ قانون آئین دادرسی مدنی بر حسب مورد در دو قالب طرح دادخواست ابطال رای داوری و اعتراض شخص ثالث به رای داوری قائل به امکان اعتراض به رای داور می باشند و رای داوری را فاقد قابلیت اعاده دادرسی می دانند.
آیا امکان اعاده دادرسی از رای داوری وجود دارد؟
در خصوص پاسخ به این سوال دو نظر وجود دارد.
۱.نظراکثریت:
دکترین حقوقی و رویه غالب محاکم بنا به دلایلی از جمله اینکه
- الف.اعاده دادرسی از موارد فوق العاده دادرسی و جز استثنائات دادرسی محسوب می گردد و در موارد سکوت قانون امکان توسعه استثنائات وجود ندارد.
- ب.قانونگذار در مبحث داوری مقرر در قانون آئین دادرسی مدنی،صرفا قائل به امکان ابطال رای داوری آنهم در موارد هفتگانه مصرحه در ماده ۴۸۹ و اعتراض ثالث وفق مواد ۴۹۱ و ۴۹۳ شده است
- پ.اعاده دادرسی در ماده ۴۲۶ قانون آئین دادرسی مدنی ناظر به احکام دادگاه می باشد و صدور رای داور به منزله انشای حکم محسوب نمی گردد.که قائل به شمولیت مقررات مصرحه در ماده صدرالذکر به آن شد.
- ت. سمت دادرسی داور یا هیات داوری با صدور و ابلاغ رای داوری منتفی می گردد و بقای سمت نیازمند دلیل قاطع است، قائل به عدم امکان اعاده دادرسی نسبت به رای داوری می باشند.
که اداره کل حقوقی قوه قضائیه نیز در نظریه مشورتی خود به شماره ۷/۹۷/۲۵۱۳ مورخ 1397/09/14 که در ادامه تقدیم حضور خواهد گردید،قائل به عدم پذیرش اعاده دادرسی نسبت به رای داوری شده است.
(استعلام:در مواردی که دلیل تازه ای برای ابطال رای داوری به دست می‌آید که سابق بر این مکتوم بود یا نوعا در اختیار محکوم علیه داوری نبود آیا دعوای ابطال رای داور مجدداً و صرفاً بر اساس آن دلیل قابلیت اقامه دارد ؟ مهلت این دعوا؟)
پاسخ:
طرح مجدد دعوای ابطال رأی داور به استناد کشف دلیل جدیدی که سابق بر این مکتوم بوده است، امکان‌پذیر نیست و در مقررات مربوط، اعاده دادرسی نسبت به رأی داور نیز پیش‌بینی نشده است. بدیهی است که تحصیل دلایل جدید وفق بند ۷ ماده ۴۲۶ قانون آئین دادرسی دادگاه عمومی و انقلاب در امور مدنی ۱۳۷۹ می‌تواند موجب تقاضای اعاده دادرسی نسبت به رأیی که سابق بر آن در رد دعوای بطلان رأی داور از سوی دادگاه حقوقی صادر شده است، باشد.))
۲.نظراقلیت:
اقلیت با توجه به اینکه
- الف.قانونگذار اصل صلاحیت ارجاع اختلافات و دعاوی اشخاص به داوری را پذیرفته است،به طریق اولی فروعات آن را نیز پذیرفته است.
- ب.اصول و قواعد و روح قوانین آئین دادرسی مدنی بر مبنای کشف حقیقت از سوی قانونگذار انشا شده اند.بنابراین نباید آن را به نحوی تفسیر نمود که مغایر با کشف حقیقت باشد.
