رشد روزافزون فناوری های نوین اطلاعاتی و توسعه چشمگیر فضای مجازی ، حوزه پول و دارایی های مالی را نیز در این پیشرفت و استفاده از ابزارهای فناوری بی نصیب نگذاشته است. نمونه بازر آن ایجاد ارز دیجیتال است که امروزه استفاده از آن روز به روز در حال گسترش است. کاهش قابل توجه ارزش ریالی ایران که بخشی از آن به دلیل تحریم های اخیر دولت آمریکا علیه ایران است ، باعث شده که این فرصت برای فعالان حوزه تولید ارز مجازی جذاب تر به نظر برسد اتفاقی که هم اکنون در چین نیز به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده ارز مجازی رخ می دهد. در خصوص ایران نیز با وجود نقشی که بیت کوین می تواند در دور زدن تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران داشته باشد اما در برهه کنونی با هدف تشدید و تقویت حکمرانی اقتصادی خود این نوع ارز را ممنوع اعلام کرده است. هرچند در شرایط فعلی این نوع پول تاثیر چندانی بر نظام اقتصادی و پولی و بانکی ایران ندارد اما از آنرو که سرعت گسترش آن ، چه ایران و چه کشورهای دیگر چشمگیر است به نظر می رسد باید برنامه مشخصی برای توسعه یا مقابله با آن داشت.
تعریف ارز دیجیتال
اولین تعریف ارز دیجیتال توسط بانک مرکزی اتحادیه اروپا ارايه شد که مطابق آن ارز دیجیتال یک پول دیجیتال فاقد قانون گذاری بوده که توسط مبدعین آن صادر شده و رشد می کند .ارز دیجیتال مورد قبول و استفاده یک جامعه مجازی مشخص است.
ویژگی های ارز دیجیتال
1-سرعت بالای انتقال و هزینه پایین تراکنش
ارز دیجیتال یک نوع پول خصوصی است که متعلق به هیچ دولت یا حکومتی نیست و نیازی به نهادهای واسط مانند بانک ندارد . پول دیجیتال مجازی و غیرمتمرکز بوده و هیچ واسطه ای برای نقل و انتقال وجوه وجود ندارد .به همین خاطر است که دربردارنده مزیتهایی هچون سرعت بالای انتقال و هزینه تراکنش پایین می باشد.
2- نوسانات قیمتی و عدم حفظ ارزش
این پول ارزش ذاتی ندارد و مبنای ارزش گذاری آن صرفا عرضه و تقاضا می باشد. لذا در طول عمر خود شاهد نوسانات بسیار زیاد بوده و خواهد بود و در این بین افرادی سرمایه های خود را از دست می دهند .
3-تسهیل فرار مالیاتی ، جرم پولشویی ،باجگیری از طریق باج افزارها تامین مالی گروه های خلافکار
ارز دیجیتال در شرایط کنونی غالبا برای اقداماتی چون جرم فرار مالیاتی ، باج افزارها و تامین مالی گروه های تروریستی استفاده می شود و این مسئله یک خطر جدی برای جامعه جهانی است و بسیاری از افراد را متضرر می کند.
4-تهدید پول های دیجیتال با تکنولوژی قوی تر و فناوری کامپیوترهای کوانتومی
در خصوص تهدید رقبا باید گفت که ممکن است هر لحظه یک پول رمز نگاری شده جدید با ویژگی های مطلوب تر وارد بازار شود چنانچه در حال حاضر نیز رقبایی بسیار مترقی تر و با ویژگی های بهتر همچون اتریوم و آیوتا و ریپل وجود دارند و بسیار محتمل است که در آینده ای نزدیک سرمایه گذاران از بیت کوین به سمت این پولها حرکت نمایند و ارزش بیت کوین به صفر برسد.
ارزهای دیجیتال متداول
1-بیت کوین
بیت کوین نخستین پول ارزی است و بسیاری از انواع بعدی پول های دیجیتال با استفاده از متن بازی که ساتوشی ناکوموتو به وجود اورد ایجاد شده اند.بیت کوین تنها یک ارز دیجیتال نیست بلکه می توان آن را به عنوان معیار استاندارد تمامی ارزهای دیجیتالی قلمداد کرد. ارزهایی که از بیت کوین الهام گرفته اند ، آلت کوین می نامند. تمامی این آلت کوین ها نسخه اصلاح شده ای از بیت کوین هستند. اگر چه که استخراج برخی از این ارزها اسان تر از بیت کوین هستند اما معایبی هم از جمله ریسک بالاتر به دلیل کمتر بودن نقدینگی ، حفظ ارزش و پذیرش آن در بازار را دارند.
2-اتریوم
اترویم در سال 2015 راه اندازی شد .این ارز یک پلتفرم نرم افزاری غیرمتمرکز است که امکان ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن های توزیع شده را بدون تقلب ، کنترل یا مداخله شخص ثالث فراهم می کند.
سازندگان آن در سال 2014 یک پیش فروش برای آن راه اندازی کردند که با استقبال گسترده ای روبه رو گردید.اپلیکیشن های اترویم روی توکن های خاص این شبکه به اتر کار می کنند. اتر مانند ماشینی است که برای حرکت در بستر اترویوم به آن نیاز دارند. طبق گفته سازندگان آن ، اترویوم را می توان برای رمزگذاری ، غیرمتمرکز سازی ، ایمن سازی و مبادله تقریبا همه چیز مورد استفاده قرار داد.
3-ریپل
ریپل یک شبکه پرداخت آنلاین غیرمتمرکز و ایمن جهانی است که امکان پرداخت های فوری ، قطعی و کم هزینه را فراهم می کند.ریپل ها بانک ها را قادر می سازد تا پرداخت های بین المللی را به صورت آنی ، با شفاقیت و هزینه پاییین تر انجام دهند. بسیاری از شرکتهای معتبر جهانی به منطور انتقال سرمایه از ریپل استفاده می کنند .در حقیقت ریپل رقیب شبکه پرداخت سوییفت و شبکه های مشابه می باشد.
4-لایت کوین
لایت کوین اولین بار در سال 2011 به بازار عرضه شد. این ارز جزو اولین ارزهای دیجیتالی بود که پس از بیت کوین معرفی شد .مبدع آن فردی به نام چارلی لی بود.آقای لی فارغ التحصیل دانشگاه MIT و یکی از مهندسان سبق شرکت گوگل بود. این ارز بر اساس یک شبکه جهانی متن باز ایجاد شده است که هیچ نهادی بر ان نطارت نمی کند و از الگوریتم اسکریپت استفاده می کند. این الگوریتم بر اساس پروتکل اثبات کار برنامه ریزی شده است. بدین ترتیب همانند بیت کوین ، افراد عادی نیز می توانند با استفاده از رایانه های معمولی برای استخراج ارز اقدام کنند.این ارز از بسیاری جهات شبیه به بیت کوین عمل می کند اما تفاوت عمده آن در نرخ تولید بلوک در آن است.
5-دش
دش یا همان دارک کوین ، نسخه پنهانی تر از بیت کوین است.این ارز دیجیتال در سال 2014 توسط شخصی به نام ایوان دافیلد ساخته شد و طی مدت کوتاهی طرفداران بسیاری پیدا کرد .ار ان جا که این ارز بر روی شبکه مسترکد غیرمتمرکزی کار می کند ، در نتیجه ردیابی تراکنش ها را تقریبا غیرممکن می سازد و بدین ترتیب امنیت بالاتر و قابلیت ناشناخته ماندن بیشتری نسبت به بیت کوین دارد.
6-زی کش
زی کش یک ارز دیجیتال متن باز و غیر متمرکز است که در نیمه دوم سال 2016 راه اندازی شد. سازندگان این ارز ادعا می کنند امنیت بسیار بالایی برای تراکنش ها ایجاد کرده اند. برای این منظور تمام تراکنش ها بر روی بلاک چین ثبت و منتشر می شوند اما جزییاتی مانند ارسال کننده ، دریافت کننده و مبلغ مبادله شده پنهان می ماند.
پشتوانه بیت کوین
پشتوانه بیت کوین ارزهای رایج ، طلا و نقره است. از لحاط نظری اگر فردی یک دلار را به بانک بدهد ، آتها بایستی به اندازه آن به او طلا بدهند . اما پشتوانه این ارز دیجیتال طلا نیست بلکه فرمول های ریاضی است .اصلی ترین تقاضا برای چنین خدمتی ، بیشتر از سوی خلاف کارها و پولشوها و مابقی سفته بازها می باشند. از طریق بیت ک.ین می توانند به راحتی بدون مشخص شدن نام فرستنده و گیرنده پول بفرستند. کاربرد اصلی بیت کوین همین است که خارج از سسیتم بانکی ، انتقالات مالی مجرمانه صورت بگیرد .
مزایای بیت کوین
1-آزادی پرداخت وجه هر موقع از شبانه روز و در هرکجای جهان که باشید، ارسال و دریافت فوری هر مبلغ از بیت کوین امکان پذیر است. هیچ روزی تعطیل نیست و حد و مرزی ندارد. بیت کوین به کابرانش اجازه می دهد بر پول خود کنترل کامل داشته باشند.
2-کارمزد بسیار اندک بدین معنی که در حال حاضر پردازش وجه با بیت کوین ، بصورت بدون کارمزد و یا با کارمزدی بسیار اندک انجام میگیرد .
3- ریسک کمتر برای سوداگران ، تراکنش های بیت کوین امن و برگشت ناپذیر بوده و حاوی اطلاعات شخصی و یا حساس مشتریان نیست. به همین دلیل از سوداگران در برابر ضررهای ناشی از کلاهبرداری یا پرداخت های برگشتی جعلی محافظت می کند.
4- امنیت و کنترل کابران بیت کوین بر تراکنش های خود دیکی دیگر از مزایای بیت کوین می باشد.
معایب بیت کوین
مهم ترین معایب بیت کوین عبارتست از :
1-عدم پذیرش بیت کوین توسط بسیاری از کسب و کارها ، در سال 2015 تنها حدود 100 هزار کسب و کار بیت کوین را قبول می کردند.
2-ناپایداری ارزش کلی بیت کوین های در گردش و تعداد کسب و کارهایی که از بیت کوین استفاده می کنند ، در مقایسه با آنچه که باید باشد ، هنوز کم است. بنابراین ، رویدادها ، معاملات و یا فعالیت های تجاری نسبتا کمی هستند که می توانند بر بهای بیت کوین اثری چشمگیر داشته باشند.
3-نا بالغ بودن بیت کوین ، نرم افزار بیت کوین هنوز نسخه بتاست و ویژگی ها ی ناقص بسیاری دارد که به طور فعال در دست توسعه است.
4-نوسان قیمت ، از آنجایی که بیت کوین پشتوانه ای ندارند ، قیمت بیت کوین شدیدا دارای نوسان است که این امر ارزیابی ارزش واقعی آنرا دشوار کرده و ریسک ضرر سرمایه گذاری در ارز مجازی را بالا می برد.
5- گمنامی کاربران بیت کوین ، ممکن است منجر به استفاده بیت کوین در فعالیت های غیرقانونی و نامشروع مثل فرار مالیاتی ، صادرات اسلحه ، قمار و دور زدن ساست های کنترل ارز شود.
6-نوسانات زیاد ارزش بیت کوین و شکل گیری فراوان حباب قیمت در بیت کوین
7-امکان پول شویی با استفاده از بیت کوین
8- امکان هک کیف پول ها یا سایت های مبادله کننده بیت کوین
