ورود ثالث در دیوان عدالت اداری نوعی دفاع نسبت به پرونده در حال رسیدگی است، در این دعوا شخص ثالث قصد دارد وارد دعوایی شود، که پیشتر توسط خواهان اقامه شده و در شعبه معینی در حال رسیدگی بوده و هنوز منتج به صدور رای قطعی از شعب بدوی یا تجدیدنظر دیوان عدالت اداری نشده و شخص ثالث خارج از اصحاب پرونده به صورت مستقل برای خود مدعی حقی باشد یا خود را در ذیحق شدن یکی از طرفین دعوا ذی نفع بداند.
شرایط طرح دعوی ورود ثالث در دیوان عدالت اداری – ورود ثالث در دیوان عدالت اداری به چه معنایی است؟
قانونگذار در ماده 55 قانون دیوان عدالت اداری به ذکر شرایط طرح دعوی ورود ثالث در دیوان عدالت اداری پرداخته است، در این ماده آمده است.
(( هرگاه شخص ثالثی در موضوع پرونده مطروحه در شعبه دیوان برای خود حقی قائل باشد یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذی نفع بداند، می تواند با تقدیم دادخواست، وارد دعوا شود. در صورتی که دادخواست مذکور قبل از صدور رای واصل شود، شعبه پس از ارسال دادخواست برای طرفین دعوا و وصول پاسخ آنان با ملاحظه پاسخ هر سه طرف مبادرت به صدور رای می نماید.))
که با مداقه در ماده 55 قانون دیوان عدالت اداری و سایر مقررات مربوط به این بحث نکات حقوقی حائز اهمیت ذیل استنباط می گردد:
- اولین شرط لازم جهت طرح دادخواست ورود ثالث در دیوان عدالت اداری، وجود پرونده ای است که سابقا بر آن در شعب دیوان عدالت اداری مطرح شده و در حال رسیدگی باشد؛ در غیر این صورت، اقدام شخص ثالث برای احقاق حقوق خود باید در قالب طرح دعوای مستقل یا طرح دعوی اعتراض شخص ثالث در دیوان عدالت اداری صورت پذیرد.
- شخص ثالث در صورتی می تواند تقاضای ورود به دعوایی را مطرح نماید که در خصوص آن دعوا برای خود مستقلا حقی قائل باشد و یا در ذی حق شدن یکی از طرفین دعوا، خود را ذی نفع بداند.
- دیوان عدالت اداری می بایست دارای صلاحیت ذاتی جهت ورود در دعوای ورود ثالث باشد.
- براساس ماده 55 قانون دیوان عدالت اداری، وارد ثالث تا زمان اعلام ختم دادرسی حق ورود به پرونده را دارد، چه پرونده درمرحله دادرسی بدوی و چه در مرحله تجدیدنظر باشد.
ورود ثالث در دیوان عدالت اداری با چه هدفی انجام می شود؟
شخصی که جزو اصحاب اصلی دعوی نیست ممکن است یکی از اهداف زیر را مد نظر داشته باشد:
-
ادعای حقی مستقل برای خود
شخص ثالث ممکن است؛ در شکایت ورود ثالث مطروحه، برای خود به صورت مستقلا حقی قائل باشد و به جهت دستیابی به آن حق، به جای آنکه به طور جداگانه اقدام به ثبت شکایت نماید، وارد دعوی طرح شده و دلایل و مدارک خود را ارائه می نماید.
-
ذی نفع بودن در محق شدن یکی از طرفین
امکان دارد شخص ثالث به طور مستقیم در شکایت مطروح ذی نفع نباشد، اما از محق شدن یکی از طرفین منتفع شود. در این فرض شخص ثالث با ورود به شکایت و ابراز ادله و دفاعیت به احراز حقانیت یکی از طرفین کمک می کند تا خود نیز به تبع آن منتفع شود. به همین سبب این اقدام به عنوان ورورد ثالث تبعی نیز شناخته می شود.
-
جلوگیری از آثار رأی تایید شده
زمانی که شخص ثالث به صورت مستقل و یا تبعی برای خود در شکایت مطروحه حقی قائل نیست، اما رسیدگی در آن موضوع و صدور رأی به نفع یکی از اصحاب در آینده می تواند مخل حقوق وی باشد، می تواند وارد شکایت مطروحه شده و دلایل خود را ارائه نماید.
نحوه ثبت دادخواست ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
شخص ثالث می بایست دادخواست ورود ثالث خود را به طرفیت اصحاب پرونده اصلی و به همراه ضمائم و مستندات از طریق ثبت حضوری در دبیرخانه دیوان عدالت اداری در تهران یا نمایندگی های دیوان عدالت اداری در دادگستری های مراکز استان یا از طریق ثبت در دفاتر خدمات قضایی یا از طریق سامانه ساجد به دیوان عدالت اداری تقدیم نماید و پس از بررسی اولیه و موافقت با آن پرونده به شعبه مربوطه ارسال می گردد.
نحوه رسیدگی به دعوای ورود ثالث دردیوان عدالت اداری
شروع به رسیدگی به دعوای وارد ثالث در دیوان عدالت اداری مستلزم تقدیم دادخواست است. که با عنایت به لف شدن پرونده ورود ثالث به پرونده اصلی، یک نسخه از دادخواست و ضمائم ورود ثالث به طرفین پرونده اصلی نیز ابلاغ خواهد شد و یک نسخه از دادخواست ورود ثالث به طرفین دعوا ارسال و مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ جهت ارسال پاسخ مکتوب فرصت داده می شود، پس از انقضای این مدت، پرونده در وقت نظارت به نظر قضات دیوان رسیده و با تکمیل بودن پرونده نسبت به صدور رای اقدام می شود. که در غالب موارد این رسیدگی به صورت شکلی و صرفا از حیث بررسی رعایت قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها می باشد، به عبارت دیگر دیوان عدالت اداری به صورت شکلی نسبت به بررسی پرونده اقدام و از ورود در ماهیت موضوع ممنوع است.
به عنوان مثال، چنانچه نسبت به رای هیات نظارت ثبت اعتراضی توسط احد از اصحاب پرونده در دیوان عدالت اداری مطرح شود، خواهان باید نسبت به ذکر موارد نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها توسط هیات اقدام نماید و پرونده مستقیما به یکی از شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری ارجاع و شعبه با بررسی وضعیت پرونده غالبا نسبت به ذکر تخلفات اقدام و مجددا هیات هم عرض را با رعایت جهت یا جهات اعلامی دیوان عدالت اداری موظف به رسیدگی می نماید. در مقابل شخص ثالث با ورود در پرونده چنانچه نقض رای هیات نظارت مخل حقوق وی باشد، می تواند با ارائه دفاعیات مقتضی، مانع موفقیت طرف دعوا گردد. البته در مواردی هم شعب دیوان عدالت اداری با تائید رای هیات نظارت ثبت، راسا نسبت به نقض و اصلاح آن جهت ممانعت از اطاله دادرسی و ارجاع مجدد اقدام می نمایند.
اما در مواردی که اقدامات و تصمیمات واحدهای دولتی و دستگاه های اجرایی منتج به ورود خسارت به اشخاص حقیقی یا حقوقی شده باشد، شعب دیوان ضمن ورود در موضوع احراز وقوع تخلف ، امکان بررسی صحت و سقم خسارت ادعایی خواهان را هم دارا می باشند، نتیجتا با توجه به موضوع مطروحه در دیوان عدالت اداری، نحوه رسیدگی متفاوت است.
مرجع صلاحیت دار جهت رسیدگی به دعوای ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
دعوای ورود شخص ثالث با شرط وجود صلاحیت ذاتی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به موضوع، در شعبه رسیدگی کننده به پرونده اصلی و با لف به آن پرونده مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
مهلت ورود شخص ثالث در دیوان عدالت اداری
براساس ماده 55 قانون دیوان عدالت اداری، وارد ثالث تا زمان اعلام ختم دادرسی حق ورود به پرونده را دارد، چه پرونده ورود ثالث در شعبه بدوی و چه در مرحله تجدیدنظر دیوان عدالت اداری باشد.
لازم به ذکر است، منظور از ختم دادرسی، مقطعی از دادرسی است، که براساس ماده 117 قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، دادگاه تمام اقدامات و بررسی های لازم را در خصوص موضوع دعوا انجام داده و دادگاه پرونده را آماده صدور رای می داند.
لذا با توجه به ذکر عبارت ختم دادرسی در ماده فوق الذکر، در صورتی که شعبه بدوی دیوان عدالت اداری مقطع ختم دادرسی را اعلام نموده باشد، واردثالث ناگزیر می بایست تا زمان تجدیدنظرخواهی جهت ورود به پرونده صبر کند و در صورت عدم تجدیدنظرخواهی، ناگزیر به طرح دعوای مستقل یا طرح دعوی اعتراض ثالث در دیوان عدالت اداری وفق مقررات قانونی خواهد بود.
اعتراض به رای ورود ثالث در دیوان عدالت اداری
دادخواست ورود ثالث در دیوان عدالت اداری در صورتی که پرونده اصلی در شعبه بدوی دیوان عدالت اداری مطرح باشد، با ارجاع به این شعبه رسیدگی می گردد و در صورت رد شکایت قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
ولی در فرضی که ورود ثالث در مرحله تجدیدنظر دیوان عدالت اداری صورت پذیرد، وارد ثالث عملا مرحله دادرسی بدوی را از دست داده است و رای صادره در فرض رد شدن شکایت قطعی خواهد بود و عملا وارد ثالث جز با طرح دادخواست اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری و دعاوی مستقل دیگری بر فرض امکان طرح، راه دیگری جهت احقاق حقوق خود ندارد. بنابراین ورود ثالث در پرونده های دیوان عدالت اداری می بایست در زمان مقتضی صورت پذیرد.
آیا دستگاه های دولتی و اجرائی در دیوان عدالت اداری امکان طرح دعوای ورود ثالث در دیوان عدالت اداری را دارند؟
علی رغم اینکه، بر اساس ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، حدود صلاحیت و وظایف دیوان عدالت اداری تصریح شده است. برابر ماده اخیر الذکر، صرفا اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی امکان طرح دعوا به طرفیت دولت و دستگاه های اجرائی را در دیوان عدالت اداری دارا خواهند بود و دولت و نهادهای وابسته دولتی حق طرح دعوا به عنوان خواهان در آن مرجع را نخواهند داشت.
اما با عنایت به اطلاق عنوان ( شخص ثالث ) در ماده 55 قانون دیوان عدالت اداری و همچنین باتوجه به این که دعوای ورود ثالث در زمره دعاوی طاری و نوعی دفاع در برابر دعاوی مطروحه است و نوعی ایجاد صلاحیت اضافی برای شعب دیوان عدالت اداری می نماید،مضافا اینکه ورود ثالث شکایت ابتدایی نیست که مشمول ضمانت اجرای مقرر در ماده قانون دیوان عدالت اداری باشد، بنابراین دولت و دستگاه های اجرائی نیز می توانند به عنوان وارد ثالث در دعاوی اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی علیه دستگاه های دولتی وارد دادرسی شوند. هر چند دیدگاه متفاوت اقلیت حقوقدانان،این نظر را نمی پذیرد؛ ولی رویه قضایی مطروحه در دیوان عدالت اداری گرایش به نظر ابرازی اکثریت را دارد.
آیا امکان طرح دعوای ورود ثالث در هیات عمومی دیوان عدالت اداری وجود دارد یا خیر؟
علیرغم دیدگاه های متفاوت قضایی که سابقا در شعب دیوان عدالت اداری در خصوص امکان و یا عدم امکان طرح دعوای ورود ثالث در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح بود، شعب متعدد دیوان براساس آرای متعدد صادره و با عنایت به اینکه ماده 12 قانون دیوان عدالت اداری که به ذکر حدود صلاحیت و وظایف هیات عمومی دیوان عدالت اداری پرداخته است، رسیدگی به بخشی از شکایات اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به آئین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری و موسسات غیردولتی را در صورت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سو استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود، به هیات عمومی دیوان عدالت اداری محول نموده است، که در مورد امکان طرح دعوای ورود ثالث اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت به شایستگی هیات عمومی دیوان عدالت اداری نموده اند.
3 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
عالیه
بسیار عالی
رای قطعی در تجدید نظر دیوان صادرشده….بعد از آن ورود ثالث را در همان شعبه ثبت می‌کنند و وقت رسیدگی میگذارند…این درسته؟؟؟؟
با سلام
با توجه به اینکه رای قطعی صادر شده است، ورود ثالث معنایی ندارد. می توانید اعتراض ثالث انجام دهید.