ضمانت نامه های ارزی 

ضمانت نامه های ارزی از جمله تضامینی است که در قراردادهای بین المللی توسط بانک های یک کشور به نفع دستگاه های اجرایی یا بانک های کشور دیگر صادر می شود. در ضمانت نامه های ارزی برخلاف ضمانت نامه های بانکی داخلی ، چهار طرف دخیل هستند: 1-مضمون عنه یا متقاضی صدور ضمانت نامه 2-ضامن یا بانک صادرکننده ضمانت نامه 3-مضمون له یا ذینفع 4-بانک دستور دهنده یا بانک خارجی یا کارگزار 

تقسیم بندی ضمانت نامه های ارزی 

ضمانت نامه های ارزی را می توان از نظر شکلی و ماهیتی به انواع ذیل تقسیم نمود :

1-از نظر شکلی به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می گردد:

ضمانت نامه مستقیم به ضمانت نامه ای گفته می شود که به درخواست مضمون عنه و بدون دخالت بانک کارگزار دیگری مستقیما توسط بانک ضامن به نفع مضمون له صادر می شود.

2-از نظر ماهیت ضمانت نامه های ارزی به دو دسته تقسیم می شود:

ضمانت نامه های وارداتی که به پشتوانه متقابل دریافتی از یک بانک کارگزار خارجی به عنوان وثیقه  به درخواست فروشنده یا پیمانکار خارجی ، توسط بانک ایرانی و به نفع خریدار یا کارفرمای ایرانی به ارز یا ریال صادر می شود.

ضمانت نامه های صادراتی که به درخواست مشتری و به پشتوانه وثیقه دریافتی از پیمانکار یا فروشنده ایرانی و یا ارائه ضمانت نامه متقابل توسط یکی از بانک های داخلی به عنوان وثیقه به نفع خریدار یا کارفرمای خارجی در قراردادهای بین المللی داخل کشور و در قالب قراردادهای داخلی به نفع طرف ایرانی به ارز یا ریال صادر می شود.

انواع ضمانت نامه های ارزی 

• ضمانت نامه ارزی شرکت در مناقصه 

در مناقصه های بین المللی داخلی و خارجی ضمانت نامه هایی از شرکت کنندگان درخواست می شود که به آنها ضمانت نامه های شرکت در مناقصه گفته می شود.مبلغ این ضمانت نامه ها به میزان 5 درصد قیمت پایه و یا قیمت پیشنهادی است که شرکت کنندگان همراه پیشنهاد خود اعلام می نمایند.

مدت اعتبار ضمانت نامه های ارزی تا زمان گشایش پاکت های پیشنهادی و اعلام برنده می باشد.

-شرایط صدور ضمانت نامه های ارزی شرکت در مناقصه

1-صدور ضمانت نامه های ارزی جهت شرکت در مناقصه های بین المللی داخلی و خارجی با رعایت آئین نامه صدور ضمانت نامه ها و ظهرنویسی از طرف بانک ها و سایر مقررات بلا مانع است .

2-صدور ضمانت نامه های ارزی مستلزم اخذ وثایقی از متقاضی است که تشخیص نوع وثیقه و میزان آن با بانک عامل می باشد.

3-تحویل اسناد مناقصه قبل از موعد برگزاری مناقصه

4-ارائه گواهی تائید صلاحیت ضمانت خواه از وزارتخانه ذیربط برای خدمات فنی و مهندسی از سازمان برنامه و بودجه کل کشور برای کالای تولیدی ، صنعتی ، کشاورزی ، معدنی و …

5-نرخ تعیین وجه ضمانت نامه جهت اخذ وثایق و کارمزد ، نرخ فروش ارز در روز صدور ضمانت نامه است.

6-در صورت پرداخت وجه ضمانت نامه به ذینفع ، ملاک تسویه حساب با مشتری نرخ فروش ارز در روز پرداخت وجه ضمانت نامه به ذینفع توسط بانک است.

• ضمانت نامه ارزی پیش پرداخت

در بسیاری از قراردادها ، برای تامین منابع مالی طرف قرارداد ، پیش پرداختی به وی پرداخت می شود. واردکننده یا کارفرما برای پرداخت این مبلغ ، تضمین اخذ می نمایند که این تضمین ، ضمانت نامه ارزی پیش پرداخت می باشد.

مبلغ ضمانت نامه ارزی پیش پرداخت در معاملات دولتی ، در قرارداد های پیمانکاری و نصب از 15 تا 25 درصد مبلغ اولیه پیمان است.در امور مطالعاتی ، طراحی ، مدیریت طرح ، امور تحقیقاتی و پژوهشی و نرم افزاری معادل 25 درصد مبلغ اولیه پیمان می باشد.ضمانت نامه های ارزی پیش پرداخت اینگونه تنظیم می شود که با ارسال تدریجی کالا یا انجام خدمات ، مبلغ ضمانت نامه به صورت خودکار کاهش می یابد.

• ضمانت نامه ارزی حسن انجام کار 

برای صدور ضمانت نامه ارزی حسن انجام کار ، اقدامات ذیل باید صورت بگیرد:

1-درخواست متقاضی قرارداد به بانک عامل 

2-بررسی مدارک و اسناد توسط بانک عامل

3-ارسال درخواست که شامل مشخصات ضمانت نامه ، متقاضی ، ذینفع ، بانک کارگزار ، مبلغ و نوع ارز ، درصد مبلغ ضمانت نامه نسبت به کل قرارداد ، موضوع و سررسید ضمانت نامه به همراه گواهی های مدنظر و تصویر قرارداد امضاء شده به اداره صادرات جهت اخذ مجوز صدور ضمانت نامه 

4-اخذ وثیقه در چارچوب آئین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانک ها مصوب شورای پول و اعتبار

5- افتتاح حساب اعتبار اسنادی مورد قبول یا ضمانت نامه تعهد پرداخت به نفع ضمانت خواه 

6-ابطال ضمانت نامه شرکت در مناقصه در صورتی که ضمانت نامه شرکت در مناقصه در چارچوب مقررات ارزی صدور ضمانت نامه صادر شده باشد.

7-در صورت عدم ارائه مدارک در موعد مقرر و نیاز فوری به صدور ضمانت نامه ، بانک عامل می تواند در قبال اخذ وثیقه 100 درصد ارز یا معادل ریالی آن به نرخ روز ، مجوز صدور ضمانت نامه اخذ می شود.

8- در صورتی که متقاضی ، صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی باشند علاوه بر رعایت آئین نامه اجرایی حمایت از صادرکنندگان خدمات فنی مهندسی مصوبه از کمیته موضوع ماده 19 آئین نامه مستقر در سازمان توسعه و تجارت ایران نیز می باشد.

9-صدور ضمانت نامه ارزی حسن انجام کار برای پیمانکاران ، مشاوران و سازندگان داخلی برای اجرای طرح های داخل کشور در چارچوب آئین نامه صدور ضمانت نامه و ظهرنویسی از طرف بانک صورت می گیرد.

10-چنانچه مبلغ درخواستی برای ضمانت نامه ارزی حسن انجام کار تا سقف 10 میلیارد ریال باشد نیازی به اخذ مجوز از بانک مرکزی ندارد.

11-پیمانکاران و فروشندگان خارجی باید از یک بانک معتبر بین المللی درخواست ضمانت نامه کرده و به طرف ایرانی ارائه دهند.

در ضمانت نامه ارزی حسن انجام کار ، بانک صادرکننده ضمانت نامه تعهد می نماید چنانچه متعهد اصلی طبق شرایط قرارداد به تعهد خود عمل ننماید ، با اولین درخواست کتبی مضمون له ، وجه ضمانت نامه را به او یا به حواله کرد او پرداخت نماید.

• ضمانت نامه ارزی کسور وجه الضمان

در قرارداد های پیمانکاری به طور معمول کارفرما جهت اطمینان از انجام تعهدات پیمانکار ، از هر پرداخت مبلغی را کسر می نمایند که به آن کسور وجه الضمان گفته می شود.در صورتی که پیمانکار درخواست باز پس گرفتن مقادیر کسر شده را بنماید ، کارفرما در قبال دریافت ضمانت نامه کسور وجه الضمان نسبت به استرداد آن مبالغ اقدام می نماید. درصدی که کارفرما تحت عنوان کسور وجه الضمان از هر پرداختی نزد خود نگه می دارد بین 10 تا 15 درصد می باشد.

تمامی مقرراتی که راجع به ضمانت نامه های ارزی پیش پرداخت و حسن انجام کار گفته شد در خصوص ضمانت نامه های ارزی کسور وجه اضمان نیز جاری می باشد.

• ضمانت نامه ارزی گمرکی

برای حضور در نمایشگاه های بین المللی در کشور دیگری یا ورود تجهیزات خاص به طور موقت می بایست حقوق گمرکی پرداخت شود. لذا می توان ضمانت نامه ای به نفع گمرک کشور میزبان صادر نمود تا در صورت عدم خروج کالای مورد نظر در موعد مقرر ، یا عدم پرداخت حقوق و عوارض گمرکی ، ضمانت نامه مورد مطالبه قرار گیرد.

با توجه به اینکه این ضمانت نامه ها باید در سررسید پرداخت شود حتی اگر مضمون له درخواست مطالبه ننماید ، لذا بانک جهت صدور ضمانت نامه های ارزی گمرکی ، وثایق با قابلیت بالای نقد شوندگی را مطالبه می نماید.

وثیقه های قابل قبول برای صدور ضمانت نامه های ارزی 

همانگونه که گفته شد جهت صدور ضمانت نامه های ارزی از هر نوعی که باشد نیاز به اخذ وثیقه معتبر می باشد.وثیقه های قابل قبول برای صدور ضمانت نامه ارزی به شرح ذیل می باشد:

الف)وجه نقد، طلا ، اسناد خزانه ،اوراق قرضه ،اوراق مشارکت ، سپرده سرمایه گذاری مدت دار ، حساب های پس انداز قرض الحسنه نزد بانک ، گواهی سپرده سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص ، اوراق قرض الحسنه یا حساب ارزی شامل حساب های سپرده سرمایه گذاری مدت دار ارزی و قرض الحسنه جاری ، پس انداز نزد بانک صادرکننده ضمانت نامه ارزی 

ب)اموال غیر منقول ، سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس ، حساب سپرده سرمایه گذاری مدت دار بنام متقاضی ضمانت نامه نزد سایر بانک ها 

ج)سفته با متعهد درخواست کننده ضمانت نامه و ظهرنویسی توسط شخص یا اشخاص ثالث ، قراردادهای ثبتی یا عادی متضمن تعهد یا ضمانت شخص یا اشخاص ثالث ، تضمین متقابل بانک های معتبر داخلی یا خارجی