الزام به اصلاح عنوان شغلی

درخواست الزام به اصلاح عنوان شغلی یا تایید عنوان شغلی به موجب ماده 157 قانون کار و رای وحدت رویه شماره 1115-14000997090581114 مورخ 1400/04/01 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، ابتداء در اجرای تبصره 4 ماده 16 قانون دیوان عدالت اداری از طریق طرح درخواست در سازمان تامین اجتماعی و در فرض رد درخواست؛ با طرح دعوا به طرفیت کارفرما درهیات‌ های تشخیص و حل اختلاف اداره کار ( حوزه محل خدمت ) و در صورت رد مجدد درخواست و صدور رای قطعی، با طرح شکایت نسبت به رای صادره در دیوان عدالت اداری قابل پیگیری است. 

مستندات طرح دعوای الزام به اصلاح عنوان شغلی 

1. مواد 10 و 148 و 157 قانون کار 
2. رای وحدت رویه شماره 1115-14000997090581114 مورخ 1400/04/01 هیات عمومی دیوان عدالت اداری
3. بخشنامه شماره 1000/1403/8047 مورخ 1403/09/27 سازمان تامین اجتماعی 

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای الزام به اصلاح عنوان شغلی

رسیدگی به دعوی تایید عنوان شغلی نزد سازمان تأمین اجتماعی، به موجب ماده 157 قانون کار در صلاحیت هیأت تشخیص و حل اختلاف مستقر در اداره کار (حوزه انجام خدمت) است. 

اما اگر هیات های مستقر در اداره کار قائل به پذیرش درخواست متقاضی نباشند، امکان طرح اعتراض نسبت به رای صادره وفق بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها در دیوان عدالت اداری امکان پذیر است. 

نحوه اصلاح عنوان شغلی در لیست بیمه 

براساس رای شماره 1115 -1400099709058114 مورخ 1400/04/01 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، اجازه و صلاحیت رسیدگی به امور سوابق بیمه‌ شدگان به سازمان تامین اجتماعی داده شده است. همچنین وفق مفاد تبصره ۴ ماده ۱۶ قانون جدید دیوان عدالت اداری، تمامی دستگاه‌ ها ملزم به پاسخگویی به درخواست مخاطبان خود ظرف مدت سه ماه شده‌ اند. بر این مبنا اصلاح عناوین شغلی نیز «درخواستی» است که از سمت بیمه‌ شده به سازمان تامین اجتماعی ارسال شده و سازمان مکلف به بررسی و پاسخگویی به آن است؛ به طور مثال معمولا بیمه‌ شده مدعی می‌ شود که « عنوان شغلی » او در کارگاهی که در آنجا به عنوان کارگر متخصص مشغول به کار بوده، به اشتباه با عنوان کارگر ساده رد شده است؛ این ادعا اگر از سوی بیمه‌ شده به سازمان تامین اجتماعی مطرح شود،‌ باید توسط سازمان مورد بررسی قرار گیرد. 

حال اگر علی رغم مراجعه اولیه شخص به سازمان تامین اجتماعی، درخواست ذینفع رد شود، کارگران یا کارکنان برای اصلاح عنوان شغلی ابتدائا باید شکایت خود را در سامانه جامع اداره کار ثبت نمایند. در متن شکایت، باید عنوان شغلی صحیح و توضیحات لازم درباره دلایل اختلاف با عنوان شغلی به همراه ضمائم ثبت و اسکن شوند. پس از ثبت شکایت، پرونده به هیات تشخیص اداره کار ارجاع می شود و هیات با تعیین وقت رسیدگی و احضار اصحاب دعوا، وارد در بررسی موضوع شده و نسبت به انجام تحقیقات مقتضی و ملاحظه اسناد و مدارک اقدام و نهایتا رای مقتضی را صادر خواهد نمود.

مدارک و مستندات لازم جهت طرح دعوای اصلاح عنوان شغلی 

برای موفقیت در این فرایند، داشتن مدارک مستند از جمله قراردادهای کاری، نامه های اداری، سوابق بیمه و حتی شهادت همکاران بسیار اهمیت دارد. همچنین، در صورت وجود مدارکی مانند گزارش های کاری یا ارزیابی های شغلی که نشان دهنده وظایف واقعی فرد باشد، شانس پیروزی در پرونده افزایش می یابد.

در صورت عدم توافق یا عدم پذیرش درخواست اصلاح عنوان شغلی از سوی هیات های تشخیص و متعاقبا هیات حل اختلاف اداره کار، امکان طرح اعتراض نسبت به رای قطعی صادره در دیوان عدالت اداری وجود دارد. 

در این مرحله، حضور یک وکیل متخصص دیوان عدالت اداری که به مسائل اداری و حقوق کار اشراف دارد، می تواند سرعت پیگیری پرونده و شانس موفقیت در اصلاح عنوان شغلی را افزایش دهد.

نحوه وصول مابه ‌التفاوت حق‌ بیمه ناشی از اصلاح عناوین شغلی از کارفرمایان – جریمه اصلاح عنوان شغلی  

با توجه به اینکه «عنوان شغلی » هر فرد با « میزان دستمزد » وی ارتباط مستقیم دارد، لذا در برخی موارد مشاهده می ‌شود که تغییر عنوان شغلی موجب ایجاد اختلاف دستمزد برای شخص در همان کارگاه می‌ شود، در این صورت مابه‌ التفاوت مبلغ حق بیمه دستمزد شغل مورد ادعا (درخواست) و شغل قبلی که کارفرما در لیست ارسالی درج کرده با لحاظ رشد دستمزدها و نحوه تغییر شغل محاسبه می ‌شود که در این راستا و به جهت ایجاد وحدت رویه و شفافیت در نحوه اقدام واحدهای اجرایی، دستور اداری مربوطه در مورخ ۲۷ آذرماه توسط اداره کل نامنویسی و حساب ‌های انفرادی صادر شده و تدابیری اتخاذ شده است، تا در صورت اعتراض کارفرمایان به بدهی محاسبه شده، مراتب در هیات ‌های تشخیص مطالبات، بررسی و در صورت احراز ایراد در اقدامات انجام شده، بدهی اصلاح شده و یا اینکه بدهی محاسبه شده با رعایت ضوابط سازمان تقسیط می شود.

رای وحدت رویه دیوان عدالت اداری در خصوص اصلاح عنوان شغلی 

هیات عمومی دیوان عالی کشور به موجب دادنامه شماره  140009970905811114 و 140009970905811115 مورخ 1400/04/01 در خصوص مرجع صالح به رسیدگی به دعوای الزام به اصلاح شغلی اعلام نظر نموده اند، در این رای آمده است :

الف ـ تعارض در آراء محرز است. 

ب.اولا: براساس بند (الف) ماده ۱۰ قانون کار، علاوه بر مشخصات طرفین باید نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد، در قرارداد کار قید گردد و اختلاف در درج عنوان شغلی در لیست بیمه به جهت اینکه از مصادیق اختلاف در اجرای ماده ۱۴۸ قانون کار است، با توجه به حکم مقرر در ماده ۱۵۷ همان قانون، اختلاف ناشی از اجرای قانون کار محسوب می شود و باید در مراجع حل اختلاف کار مورد رسیدگی قرار بگیرد. 

ثانیاً: آرای صادره از هیات عمومی دیوان عدالت اداری از جمله دادنامه های شماره ۳۰ ـ ۲۹ مورخ 1386/01/26 و ۸۵۳ـ 1387/12/01 آن هیأت مبنی بر الزام سازمان تأمین اجتماعی به تبعیت از آرای مراجع حل اختلاف کار نافی صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری در بررسی اسناد و مدارک ارائه شده در دعوای الزام آن سازمان به اصلاح عنوان شغلی نخواهد بود و عندالاقتضاء شعب دیوان عدالت اداری در صورت احراز وجود ایراد در آرای هیاتهای تشخیص و حل اختلاف کار، رأی مقتضی را صادر خواهند کرد. ثالثاً رسیدگی سازمان تأمین اجتماعی به درخواست کارگر مبنی بر اصلاح عنوان شغلی مندرج در لیست بیمه ارسالی از سوی کارفرما فاقد مبنا و مستند قانونی است. بنا به مراتب فوق، دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۵۵۶۰۱۷۲۹ـ 1399/06/24 صادره از شعبه ۱۵ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری که در مقام نقض دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۱۲۰۰۶۲۸ ـ 1399/03/06 صادره از شعبه ۵۲ بدوی دیوان عدالت اداری صادر شده و همچنین دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۱۸۰۲۳۱۹ـ 1398/07/20 صادره از شعبه ۶۴ بدوی دیوان عدالت اداری که بر مبنای استدلال فوق رسیدگی به خواسته اصلاح عنوان شغلی در لیست بیمه را در صلاحیت هیأتهای تشخیص و حل اختلاف کار دانسته و بر ورود شکایت صادر شده اند، صحیح و منطبق با موازین قانونی هستند. این رأی به استناد بند ۲ ماده ۱۲ و ماده ۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

بخشنامه اصلاح عنوان شغلی – بخشنامه 8047 تامین اجتماعی در خصوص اصلاح عنوان شغلی

بخشنامه شماره ۸۰۴۷/۱۴۰۳/۱۰۰۰ مورخ ۲۷/۰۹/۱۴۰۳ سازمان تامین اجتماعی در خصوص اصلاح عنوان شغلی، جایگزین بند الف بخشنامه 1777 مورخ 1401/02/18 سازمان تامین اجتماعی شده است و کلیه اقدامات مرتبط تابع آن خواهد بود. در این بخشنامه آمده است :

(( اصلاح بند الف بخشنامه اصلاح عناوین شغلی و تعیین دستمزد سوابق ناشی از کمیته‌ های احتساب سوابق ( بخشنامه شماره ۸۰۴۷/۱۴۰۳/۱۰۰۰ مورخ ۲۷/۰۹/۱۴۰۳ سازمان تامین اجتماعی )

معاون محترم/ مدیر کل محترم ستادی 

مدیر کل محترم تامین اجتماعی استان 

در اجرای رأی هیأت عمومی شماره ۱۱۱۵- ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۱۴ مورخ1400/04/01 دیوان عدالت اداری در خصوص صلاحیت مراجع حل اختلاف کار جهت رسیدگی به اختلاف فی ‌مابین کارگران و کارفرمایان در درج عناوین شغلی در لیست‌های پرداخت حق بیمه و همچنین اختیار حاصله از رأی وحدت رویه شماره ۷۲۰ مورخ 1390/03/03 هیأت عمومی دیوان عالی کشور مبنی بر صلاحیت سازمان در رسیدگی به درخواست بیمه شده جهت الزام کارفرما به انجام تکالیف قانونی و مفاد تبصره (۴) ماده (۱۶) قانون جدید دیوان عدالت اداری، توجه واحدهای اجرایی را به نکات ذیل جلب می ‌نماید:

• بیمه‌ شده می‌ بایست تقاضای خود مبنی بر اصلاح عنوان شغلی یا اجرای آراء صادره از هیات ‌های تشخیص و حل اختلاف موضوع ماده (۱۵۷) قانون کار در این خصوص را مطابق فرم پیوست تکمیل و پس از ثبت آن در دبیرخانه شعبه، به همراه مدارک و مستندات مرتبط به واحد نامنویسی و حساب‌های انفرادی ارائه نماید.
• واحدهای اجرائی مکلفند درخواست‌ها و آراء مراجع فوق ‌الذکر در رابطه با اصلاح عناوین شغلی را حسب درخواست بیمه ‌شده و برابر ضوابط و مقررات کمیته‌ های احتساب سابقه، موضوع دستور اداری شماره ۱۶۴۰/۱۴۰۰/۱۰۰۰ مورخ 1400/03/01، مطرح و اقدام لازم را در این ارتباط معمول نمایند. ضمناً مفاد بند (۳۰) دستور اداری یادشده در خصوص عدم صلاحیت مراجع حل اختلاف کار در رسیدگی به اختلافات مربوط به عنوان شغلی، از تاریخ صدور رأی صدرالذکر لغو می‌گردد.
• پس از بررسی و تایید موضوع اصلاح عنوان شغلی در کمیته ‌های احتساب سابقه، در صورتی که مراتب موجب تغییر در دستمزد شخص گردد، واحدهای وصول حق بیمه در شعب مکلفند، با لحاظ مزایای شاغل و مصوبات قانونی افزایش و تغییر دستمزد در کارگاه مورد بررسی و ضمن رعایت جمیع موارد ذیل و مدنظر قرار دادن کلیه اقلام مشمول کسر حق بیمه و وفق ماده ۱۰۱ قانون تأمین اجتماعی، نسبت به محاسبه و اخذ مابه‌ التفاوت مبلغ حق بیمه ناشی از اصلاح عنوان شغلی از کارفرمای مربوطه اقدام نمایند:

1. بررسی و رعایت تناسب نوع شغل با فعالیت کارگاه و همچنین مبلغ دستمزد پرداختی شغل مندرج در لیست (ضمن بروزرسانی مبلغ پرداختی با احتساب ضریب افزایش سنواتی) با مبلغ دستمزد شغل انتخابی در لیست‌ های جاری همان کارگاه و بررسی اشتغال سایر افراد در شغل مورد نظر.
2. مد نظر قرار دادن وظیفه عملی کارگر و طرح طبقه بندی مشاغل معتبر و قانونی کارگاه
3. رعایت دستمزد مقطوع در کارگاه‌های مشمول دستمزد مقطوع
4. ستعلام دستمزد از مراجع صنفی مربوطه در خصوص کارگاه‌های فاقد دستمزد مقطوع و طرح طبقه‌بندی مشاغل

تبصره: در خصوص مواردی که کارگاه فاقد دستمزد مقطوع و یا طرح طبقه‌ بندی مشاغل است، در صورت ارائه اسناد مایل معتبر و متقن از سوی کارگر یا کارفرما، مراتب در احراز و تعیین مبلغ مابه التفاوت مدنظر قرار گیرد.

• به منظور محاسبه مبلغ مابه التفاوت مورد نظر، لازم است واحدهای وصول حق بیمه ضمن اخذ ریز اطلاعات لیست‌ های ارسالی کارفرما از سیستم، نسبت به تعیین دستمزد ماخذ پرداخت حق بیمه همان شغل یا شغل مشابه در کارگاه مورد نظر و محاسبه مبلغ حق بیمه دوره مورد درخواست، با رعایت کلیه موارد بند (۳) همین دستورالعمل و بروزرسانی مبلغ حق بیمه پرداختی دوره مربوطه اقدام نمایند.
• چنانچه مطابق احکام، صورت مزد و حقوق دریافتی یا سایر مستندات متقن، مشخص شود شغل بیمه شده مغایر با رأی صادره از هیاتهای تشخیص و حل اختلاف اداره کار می ‌باشد، واحدهای اجرائی می ‌بایست موضوع را به متقاضی، مرجع صادرکننده رای و حوزه حقوقی اداره کل ذیربط منعکس و آراء مذکور را در زونکن‌ های جداگانه نگهداری نمایند.
• عناوین شغلی اصلاح شده مطابق این بخشنامه، ملاک عمل در گروه بررسی کننده مشاغل ( موضوع بندهای ۶-۵-۶ و ۷-۵-۶ بخشنامه تنقیح و تلخیص بازنشستگی ) بوده و قابل تغییر و اعتراض توسط گروه مزبور نمی‌ باشد.
• آراء قطعی صادره از سوی دیوان عدالت اداری در خصوص اصلاح عنوان شغلی لازم‌ الاجرا بوده و به محض ابلاغ به سازمان، می ‌بایست در فرایند اجرا قرار گیرند. بدیهی است، در خصوص آراء مذکور، نیازی به بررسی موضوع در کمیته‌ های احتساب سابقه نبوده و صرفاً اقدامات لازم به منظور محاسبه مابه‌ التفاوت مبلغ حق بیمه ناشی از اصلاح شغل در صورت احراز مطابق بند (۳) صورت خواهد پذیرفت.
• از تاریخ صدور این بخشنامه، وظایف محوله به کمیته‌ های احتساب سابقه استانی و معاونت بیمه ‌ای در خصوص اصلاح عناوین شغلی، به کمیته‌ های متناظر در شعب مربوطه تفویض و اظهارنظر کمیته‌ های اخیرالذکر در این خصوص، کافی به مقصود خواهد بود.
• مدیریت فناوری اطلاعات و تحول دیجیتال و شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تامین مکلفند، نسبت به طراحی، ساخت و راه اندازی سیستم متمرکز ادعای اشتغال جهت مدیریت و اجرای آراء مراجع حل اختلاف در خصوص شغل و همچنین محاسبه مکانیزه مابه التفاوت حق بیمه ناشی از اصلاح عناوین شغلی اقدام نمایند. ضمناً لازم است تا زمان راه اندازی سیستم مذکور در نرم افزارهای اخذ مجوز ساماندهی و کاربرگ فاقد سیستم مولد (بندهای ۳۵ و ۴۴ دستورالعمل جامع سوابق پرداخت حق بیمه موضوع نامه شماره ۸۷۶۵/۹۹/۱۰۰۰ مورخ 1399/09/25) به نحوی که در زمان ثبت اولیه درخواست، شغل نیز حسب سند مربوطه ثبت و تایید گردد، اصلاحات لازم معمول گردد. این بخشنامه جایگزین بند (الف) بخشنامه ۱۷۷۷/۱۴۰۱/۱۰۰۰ مورخ 1401/02/18 بوده و کلیه  اقدامات مرتبط تابع این بخشنامه خواهد بود.))