توقیف سهام یا سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری  

توقیف سهام یا سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری یکی از طرق وصول مطالبات محکوم له است. توضیح اینکه، به موجب ماده 1 قانون نحوی اجرای محکومیت های مالی هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری گردد، موظف به پرداخت آن خواهد بود و در فرض عدم تمکین محکوم علیه،محکوم له می تواند با معرفی اموال محکوم علیه اقدام به توقیف و وصول آن براساس مقررات قانون اجرای احکام مدنی و سایر قوانین مربوط و با رعایت مستثنیات دین نماید. با توجه به اطلاق عبارت (اموال محکوم علیه ) سهم یا سهم الشرکه بدهکار در شرکتهای تجاری نیز در دایره شمول اموال قرار می گیرد و با توجه به ارزش اقتصادی آن دارای قابلیت توقیف و وصول وفق مقررات اعلامی با رعایت مقررات قانون تجارت و سایر قوانین مربوط خواهد بود. 

شرایط توقیف سهام یا سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری

قبل از ورود به بحث لازم است، به تفاوت سهم با سهم الشرکه بپردازیم. 

سرمایه در تعدادی از شرکتهای تجاری از جمله شرکتهای سهامی خاص و عام و تعاونی در قالب سهم تقسیم شده است.که به دارندگان این سهام عنوان سهامدار اختصاص داده می شود. ولی شرکتهایی از قبیل شرکتهای تضامنی و با مسئولیت محدود سرمایه به سهام تقسیم نشده است و شرکا دارای سهم الشرکه در شرکت هستند. که بر این اساس، طلبکار با تصریح به سهم یا سهم الشرکه بدهکار و با رعایت مقررات آمره مربوط به هر شرکت در قانون تجارت می تواند درخواست توقیف و مزایده آن را از مراجع صلاحیت دار نماید.

برای توقیف سهام و سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری ، بدهی می بایست متعلق به سهامدار و شریک باشد. بنابراین با توجه به استقلال شخصیت اشخاص حقیقی ( سهامدار وشریک ) از شخصیت حقوقی شرکت، از باب دیون شرکت نمی توان سهم سهامدار یا سهم الشرکه شریک را توقیف نمود.

درخواست توقیف نیز می بایست در قالب صدور تامین خواسته یا درخواست دستور موقت درخواست گردد یا به موجب اجرائیه مستند به سند رسمی لازم الاجرا یا حکم قطعی صادره از مراجع اداری و قضایی و پس از انقضای مهلت اجرا صورت پذیرد.

نحوه ی توقیف سهام در انواع شرکتهای تجاری | نحوه ی توقیف سهام یا سهم الشرکه شرکت ها 

1.توقیف سهام محکوم علیه در شرکتهای تجاری سهامی خاص و عام 

1/1.توقیف سهام با نام:

ورقه سهم بیانگر قسمتی از سرمایه شرکت است. که ممکن است در روی آن نام مالک نوشته شود که به آن سهام با نام اطلاق می گردد.جهت توقیف این نوع سهام نیازی به ارائه اصل سند به مرجع اداری و قضایی نیست و نقل و انتقال آنها باید در دفتر ثبت سهام شرکت ثبت گردد.فلذا مرجع توقیف کننده ضمن اعلام مراتب توقیف به اداره ثبت شرکتها، دستور توقیف نقل و انتقال سهام با نام را طی مکاتبه ای به شرکت جهت ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت اعلام می نماید.

2/1.توقیف سهام بی نام:

سهام بی نام بصورت سند در وجه حامل نوشته می شود و دارنده آن مالک شناخته می شود. نقل و انتقال این سهام با قبض و اقباض به عمل می آید، فلذا امکان توقیف آن به مانند غالب اموال منقول جز با ارائه اصل آن به مامور اجرا امکان پذیر نیست.

با توجه به بی نام بودن این سهام، خود شرکت هم از دارنده واقعی آن و نقل و انتقالات آن بی اطلاع است. لازم به ذکر است،ممکن است سهام بی نام در دست شخص ثالث باشد،که توقیف آن طی مکاتبه با وی و ارائه اصل سند از سوی به مرجع مربوط صورت می پذیرد.

3/1.توقیف سهام ممتاز:

در خصوص نحوی توقیف این نوع سهام مقررات خاصی در قوانین اجرائی وجود ندارد. فلذا از لحاظ نحوی توقیف تابع مقررات سهام بی نام یا سهام با نام بر حسب مورد که در بندهای مذکور بیان گردید، خواهد بود.

4/1.توقیف گواهینامه موقت سهم:

یکی از اوراقی که در شرکتهای سهامی ممکن است صادر گردد، گواهینامه موقت سهام است. این گواهی زمانی صادر می شود،که سهامدار تمامی مبلغ اسمی سهام خود را پرداخت ننموده باشد. فلذا گواهی موقت سهام که در حکم سهم است و معرف تعداد،نوع و مبلغ اسمی پرداخت شده است. طبعا به صورت گواهی با نام صادر می گردد و نقل و انتقال و نحوه توقیف تابع مقررات سهام بانام است، که در بند سهام بانام بیان گردید.

نحوه توقیف سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری

• توقیف سهم الشرکه در شرکت های تضامنی
  

بموجب ماده 123 قانون تجارت نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت های تضامنی منوط به موافقت تمامی شرکاست. که هدف از توقیف نهایتا امکان انجام مزایده و فروش جهت استیفای طلب است. که انجام این امر نافی مقرره آمره مذکور است و موجب وارد شدن شریک ناخواسته و تحمیل آن به شرکا و شرکت خواهد شد و چه بسا موجب تضییع حقوق اشخاص ثالث گردد.

بنابراین عده ای از حقوقدانان، قائل به عدم امکان توقیف این سهم الشرکه به علت تعارض آن با مقرره آمره مذکور هستند.

گروه دیگر، که غالب حقوقدانان را شامل می شوند، قائل به امکان توقیف آن فی نفسه بوده و با فرض اخذ موافقت شرکا در آینده قائل به امکان فروش آن هستند.که رویه قضایی نیز متمایل به نظر دوم است.

لازم به ذکر است، استیفای طلب از محل منافع شریک در شرکت در هر صورت بلامانع است و مقید به موافقت شرکا نیست.

• توقیف سهم الشرکه محکوم علیه در شرکتهای تجاری با مسئولیت محدود

بموجب ماده 102 قانون تجارت انتقال سهم الشرکه در شرکتهای با مسئولیت محدود منوط به موافقت اکثریت سه چهارم دارندگان سرمایه شرکت در کنار اخذ اکثریت عددی می باشد.

بنابراین امکان فروش سهم الشرکه شریک از سوی اداره اجرای ثبت یا اجرای احکام دادگستری به مانند شرکت تضامنی منوط به اخذ موافقت اکثریت مذکور می باشد.

لازم به ذکر است، استیفای طلب از محل منافع شریک در شرکت در هر صورت بلامانع است و مقید به موافقت شرکا نیست. 

• توقیف سهام و سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت تجاری مختلط سهامی

شرکت مختلط سهامی، ترکیبی از دو شرکت سهامی و تضامنی است. بنابراین توقیف سهام شریک سهامی، تابع مقررات شرکت سهامی و قدرالسهم شریک تضامنی، تابع مقررات شرکت تضامنی است.که مشروحا در بندهای مذکور به آنها پرداخته ایم.

ولی استیفای طلب از محل منافع شریک در شرکت در هر صورت بلامانع است.

• توقیف سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت تجاری مختلط غیر سهامی

شرکت مختلط غیر سهامی تلفیقی از دو شرکت با مسئولیت محدود و تضامنی است.که در خصوص توقیف و مزایده سهم الشرکه شریک تضامنی رعایت مقررات شرکتهای تضامنی که بندهای مذکور بیان گردید، الزامی است.

اما در خصوص توقیف سهم الشرکه شریک با مسئولیت محدود، توقیف و مزایده ی آن نیازی به اخذ موافقت سایر شرکای شرکت نمی باشد. ولی شریک جدید با اخذ وحدت ملاک از ماده 149 قانون تجارت نه حق اداره شرکت و نه حق مداخله در امور شرکت را خواهد داشت. فلذا سهم الشرکه شریک با مسئولیت محدود قابل توقیف و مزایده از سوی مراجع اداری و قضایی است.

ولی استیفای طلب شریک با مسئولیت محدود و تضامنی از محل منافع شریک در شرکت در هر صورت بلامانع است.

• توقیف سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت تجاری نسبی

بموجب مواد 123و 85 قانون تجارت نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت نسبی منوط به موافقت تمامی شرکا است.

بر همین اساس، امکان توقیف سهم الشرکه وجود دارد،ولی انجام مزایده نیازمند اخذ موافقت تمامی شرکا خواهد بود. ولی استیفای طلب از محل منافع شرکت بلامانع است.

نحوه ی توقیف سهام محکوم علیه در شرکت تجاری در سازمان بورس 

سهام بورسی یا سهام عرضه شده در بورس، سهام شرکتهایی است، که از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار خرید و فروش سهام آنها صورت می پذیرد. بنابراین در صورتی که بدهکار در بورس دارای سهام بورسی باشد، مرجع اداری یا قضایی طی مکاتبه با سازمان بورس دستور توقیف سهام و انجام مزایده را توسط سازمان بورس با رعایت ضوابط و مقررات قانونی مربوط صادر می نماید.

نحوه ی توقیف و فروش سهام با سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت های تجاری از طریق دادگاه

توقیف، ارزیابی و فروش مال توقیف شده در اجرای احکام مدنی ،  بدین صورت است که مرجع قضایی ابتدائا پس از انجام مکاتبات لازم با شرکت و اداره ثبت شرکتها یا سازمان بورس؛ نسبت به توقیف سهام یا سهم الشرکه محکوم علیه در شرکت تجاری اقدام می نماید ، متعاقبا اقدام به ارجاع امر به کارشناسی، جهت ارزش گذاری نسبت به سهم یا سهم الشرکه توقیفی می نماید.

 با قطعیت کارشناسی، وقت مزایده بر مبنای قیمت پایه اعلامی در نظریه صادره تعیین می گردد. که سهم یا سهم الشرکه به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته می شود.

لازم به ذکر است، رعایت مقررات قانون تجارت در زمان توقیف و برگزاری مزایده الزامی است. که به تفصیل در بندهای مربوط به هر شرکت بیان گردید.

در صورتی که سهام شرکت از طریق سازمان بورس عرضه می گردد، توقیف سهام از طریق مکاتبه مرجع توقیف کننده با سازمان بورس صورت می پذیرد و این سازمان می تواند اقدام به فروش سهم با اخذ دستور از مراجع اداری و قضایی صالح می نماید.