مطالبه دیه ناشی از تصادف از طریق مراجع قضایی 

مطالبه دیه ناشی از تصادف معمولاً در مرجع کیفری مطرح و پیگیری می ‌شود. مراحل آن نیز بدین صورت است، که پس از تشکیل پرونده در کلانتری و دادسرای محل وقوع تصادف و تکمیل بودن آن، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه ارسال و سپس رأی مقتضی صادر و پس از قطعیت، جهت اجرای حکم به اجرای احکام کیفری ارسال می ‌شود. اما با توجه به اینکه دیه از یک طرف مجازات و از طرف دیگر جبران خسارت محسوب می ‌شود؛ لذا به دلیل دو وجهی بودن آن، از طریق محاکم حقوقی نیز قابل پیگیری و رسیدگی است.

برای مثال، شرکت بیمه دیه را به نرخ روز پرداخت نمی‌ کند یا برخی از آسیب ‌ها در مرجع کیفری مورد اظهار نظر واقع نمی ‌شوند و این آسیب ‌ها بعداً کشف می‌ شوند، یا راننده مقصر بیمه ‌نامه ندارد، اما صندوق تأمین خسارت‌ های بدنی از پرداخت دیه امتناع می ‌ورزد، یا موارد دیگر. نباید فراموش کرد که مطالبه دیه رأساً نیز از طریق محاکم حقوقی قابل طرح است، اما علی‌الاصول مردم به جهت سهولت کار، عدم تشریفات رسیدگی، نداشتن هزینه دادرسی و سرعت بالای آن، موضوع را در مرجع کیفری، طی شکایت از راننده مقصر حادثه دنبال می‌ کنند. لذا در جهت ارائه اطلاعات جامع تر موضوع مطالبه دیه، به مطالب مربوط به اختلافات احتمالی شرکت ‌های بیمه و راننده مقصر یا مصدوم و نیز موضوعات مربوط به صندوق تأمین خسارت‌ های بدنی می‌ پردازیم.

مستندات قانونی مرتبط با دعوای مطالبه دیه ناشی از تصادف 

1. مواد ۳۳۱، ۳۳۲ و ۳۳۵ قانون مدنی  
2. مواد ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۷، ۲۱، ۳۱، ۳۲، ۳۳ و ۳۴ قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه  
3. مواد ۴، ۵ و ۱۴ آیین ‌نامه ماده ۳ قانون بیمه اجباری  
4. مواد ۲۹۱، ۴۴۸، ۴۴۹، ۴۵۲، ۴۶۲، ۴۸۸، ۵۰۶، ۵۰۷، ۵۰۸، ۵۲۶، ۵۳۳، ۵۳۵، ۵۴۸، ۵۴۹، ۵۵۵، ۵۵۷ و ۵۵۹ قانون مجازات اسلامی  
5. قاعده فقهی تسبیب؛ اتلاف؛ لاضرر و لاضرار؛ احترام خون مسلمان؛ « لا يُبْطَلَ دَمُ امْرِيءٍ مسلم » (خون مسلمان را نمی‌توان بی ‌اثر کرد).

شرایط  و مدارک طرح دعوای مطالبه دیه ناشی از تصادف

1. اثبات ارکان سه گانه دعوای مطالبه خسارت اعم از فعل زیان بار، ورود خسارت و اثبات رابطه سببیت میان فعل زیان بار ناشی از اقدام مقصر حادثه و ورود خسارت 
2. علاوه بر ارکان دعوا خواهان باید صورت ‌جلسۀ پلیس، کروکی ترسیمی توسط پلیس راهور مبنی بر تقصیر خوانده و گواهی پزشکی قانونی را ضمیمه دادخواست نماید.

هزینه دادرسی دعوای مطالبه دیه ناشی از تصادف در دادگاه 

در فرض طرح شکایت کیفری معادل هزینه دعاوی غیرمالی از شاکی یا وراث اخذ می شود. لکن در خصوص دعوای حقوقی مطالبه وجه دیه با توجه به اینکه دعاوی مالی است، بنابراین قابل تقویم نیست. اما با توجه به اینکه در بدو امر میزان آن مشخص نیست، هزینه دادرسی باید به صورت علی ‌الحساب پرداخت شود و مابقی در زمان اجرای حکم وصول گردد. لازم به ذکر است، زمانی که خواسته مشخصاً مطالبه یک فقره دیه کامل است از طرف خود شخص یا وراث، با توجه به مشخص بودن عین، هزینه دادرسی باید در زمان تقدیم دادخواست به طور کامل پرداخت شود.

نحوه رسیدگی به دعوای مطالبه دیه ناشی از تصادف در مراجع قضایی 

بهتر است بعد از وقوع تصادف، در صورت امکان از صحنه تصادف فیلم یا عکس از زوایای مختلف گرفته شود و سپس نسبت به انتقال خودرو به کنار جاده اقدام شود. چون اولاً، کارشناس راهنمایی و رانندگی می‌تواند دقیق ‌تر نسبت به ترسیم کروکی اقدام نماید و ثانیاً، در صورت اعتراض به نظریه کارشناسی، فیلم و عکس‌های گرفته شده می‌تواند ملاک عمل هیئت کارشناسی قرار گیرد.

 لکن معمولاً پس از وقوع تصادف، مرجع انتظامی محل نسبت به صورت‌جلسه و پلیس راهور نسبت به ترسیم کروکی اقدام می‌ کنند و اگر کسی مصدوم شده باشد، توسط اورژانس به بیمارستان منتقل می ‌شود. پرونده تصادف در کلانتری محل تشکیل و پرونده در وقت اداری به دادسرای منطقه ارسال می‌ گردد. بازپرس یا دادیار مصدوم را به پزشکی قانونی معرفی می ‌کند. در صورت قطعیت گواهی پزشکی قانونی و احراز تقصیر راننده مقصر با توجه به کروکی ترسیمی، قرار جلب به دادرسی راننده مقصر حادثه صادر و با صدور کیفرخواست از جانب دادستان، پرونده به دادگاه کیفری ۲ ارسال می‌ شود. دادگاه نیز با احراز وقوع تصادف و تقصیر متهم (راننده مقصر) حکم به محکومیت راننده مقصر حادثه به پرداخت دیه در حق مصدوم یا دیه فوت در حق وراث حسب مورد حبس یا جزای نقدی در حق دولت صادر می ‌کند.

 پس از قطعیت حکم، پرونده به اجرای احکام کیفری ارسال می ‌شود و در صورتی که خودرو تحت پوشش بیمه شخص ثالث باشد، اجرای احکام طی نامه ‌ای به شرکت بیمه دستور پرداخت دیه به مصدوم را می ‌دهد. اما اگر بیمه ‌نامه نداشته یا منقضی شده باشد، صندوق تأمین خسارت‌ های بدنی مسئول پرداخت دیه است که پس از پرداخت، به طور جداگانه از مقصر حادثه بازیافت می‌ کند. در صورت وجود اختلاف و تبانی ‌های احتمالی، صورت‌ جلسه اولیه پلیس و کروکی ترسیمی و همچنین صورت‌ جلسه اولیه اورژانس می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.

اما زمانی که خود مقصر حادثه به واسطه تصادف فوت نماید، بازپرسی یا دادیاری موظف است پرونده را با صدور قرار موقوفی تعقیب مختومه اعلام و مصدوم حادثه را به بیمه یا صندوق معرفی نماید تا نسبت به پرداخت دیه اقدام شود. اما گاهی اوقات شرکت بیمه از پرداخت دیه با دستور امتناع می‌ ورزد که در راستای ماده ۸۵ و تبصره‌ های آن از قانون آیین دادرسی کیفری، پرونده به دادگاه ارسال می‌ شود تا از آن طریق دیه مصدوم پرداخت شود. البته لازم به ذکر است، که شرکت‌ های بیمه معمولاً در اواخر سال صرفاً با دستور یا با مراجعه مستقیم مصدوم و حتی با دعوت از مصدومین اقدام به پرداخت دیه می ‌کنند تا شامل افزایش نرخ دیه برای سال جدید نشوند.

لکن در فرض طرح دادخواست مطالبه دیه ناشی از تصادف، حسب مورد به دادگاه صلح یا دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده ارجاع و با تکمیل بودن دادخواست، یک نسخه از آن به همراه ابلاغیه اعلام زمان جلسه دادرسی به سامانه ثنا یا محل اقامت خوانده ارسال خواهد شد. که پس از تشکیل جلسه رسیدگی و استماع اظهارات طرفین، دادگاه نسبت به صدور رای مقتضی اقدام می نماید. که رای صادره ظرف مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در مرجع تجدیدنظر می باشد. 

مرجع صالح به رسیدگی به دعوای مطالبه دیه ناشی از تصادف

در صورت طرح دعوای حقوقی تا سقف 100 میلیون تومان دادگاه صلح و بالاتر دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده دارای صلاحیت رسیدگی است. برخلاف رسیدگی کیفری که محل وقوع تصادف ملاک عمل است.

مدارک دریافت دیه خسارت جانی ناشی از تصادف از بیمه 

1. اصل گواهینامه مقصر به همراه کارت خودرو و کارت ملی
2. کد یکتای بیمه‌ نامه شخص ثالث مقصر
3. نظر کارشناسی پزشکی قانونی
4. کارت شناسایی مجروح‌ ها و افراد فوت ‌شده
5. کروکی تصادف نوشته شده توسط پلیس راهنمایی و رانندگی
6. برگه رای دادگاه
7. خلاصه پرونده بالینی مصدوم یا فرد متوفی
8. ارائه گواهی انحصار وراثت و حوادث منجر به فوت
9. کپی شناسنامه و کارت ملی وراث متوفی یا ذی ‌نفعان دریافت خسارت
10. جواز دفن
11. گزارش معاینه جسد و گواهی فوت به همراه شناسنامه باطل شده متوفی

گرفتن دیه تصادف چقدر طول می کشد؟ – مهلت پرداخت دیه چقدر است؟

زمانی که دادگاه حکم به پرداخت دیه می ‌دهد، فرد مقصر باید در یک مدت زمان مشخص، مبلغ تعیین شده را به حساب دادگاه یا فرد زیان‌ دیده واریز کند. اما با توجه به جرایم عمد، غیرعمد و شخص پرداخت کننده مهلت آن بشرح زیر می باشد:

1. جرایم عمدی یک سال از تاریخ وقوع جرم 
2. جرایم شبه عمدی ( تصادف ) 2 سال از تاریخ وقوع جرم 
3. تصادف رانندگی، قابل پرداخت توسط شرکت بیمه 20 روز از تاریخ تشکیل پرونده 
4. جرایم خطای محض ( ارتکاب در حال خواب، حالت جنون و… ) 3 سال از تاریخ وقوع 

مراحل گرفتن دیه تصادف بعد از رای دادگاه – نحوه اجرای حکم مطالبه دیه ناشی از تصادف در واحد اجرای احکام 

در جرایمی که برای پرداخت دیه حکم صادر شده و فاقد جنبه عمومی است، پس از صدور رای دادگاه پرونده مربوط به اجرای احکام ارجاع داده می شود. در این مرحله، طرفین برای دریافت حکم و مدارک خود به اجرای احکام فراخوانده می شوند. اگر جرم مربوط به تصادف باشد، دیه تعیین شده باید از طرف شرکت بیمه پرداخت شود. بنابراین میزان دیه به همراه حکم پرداخت دیه از طرف اجرای احکام به شرکت بیمه ارسال می شود.

اگر شرکت بیمه در چنین شرایطی مبلغ دیه را اشتباه تخمین زده باشد، در این صورت بخشی از آن مبلغ کم خواهد شد. به طور کلی مراحل گرفتن دیه بعد از رای دادگاه با توجه به موعد پرداخت در دو حالت زیر پیگیری می شود.

• در شرایطی که موعد پرداخت دیه فرا نرسیده باشد :

اگر پس از صدور حکم دادگاه در مورد پرداخت دیه، همچنان موعد پرداخت دیه فرا نرسیده باشد، در این صورت پرونده در اجرای احکام باز می ماند. پرداخت دیه پیش از فرا رسیدن مهلت آن امکان پذیر است.

بنابراین اگر متهم قصد پرداخت دیه پیش از موعد را دارد، می تواند برای پرداخت به اجرای احکام مراجعه کند. معمولا در پرونده های دیه که به اجرای احکام ارجاع داده می شوند، زمان پرداخت دیه فرا نرسیده است.

• در شرایطی که موعد پرداخت دیه فرا رسیده باشد :

پس از فرا رسیدن موعد پرداخت دیه، ابتدائا اخطاریه توسط واحد اجرای احکام کیفری به محکوم علیه ابلاغ خواهد شد. لکن در خصوص دعوای حقوقی، مطالبه دیه مستلزم صدور و ابلاغ اجرائیه می باشد. با انقضای مهلت 10 روزه اوراق مذکور، با انجام استعلام از ادارات مختلف، امکان بهره مندی از مکانیزم های مالی جهت شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه وجود دارد. در صورت عدم شناسایی امکان ممنوع الخروج نمودن محکوم علیه و اخذ دستور جلب سیار وی بر اساس ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی وجود دارد. 

با فرض شناسایی اموال محکوم عالیه، نحوه توقیف و مزایده آن، وفق مقررات قانون اجرای احکام مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می باشد. 

مراحل دریافت دیه تصادف از بیمه

نحوه پرداخت دیه به شاکی در تصادف (غیر عمدی) از طریق بیمه به صورت زیر است:

1. اگر دیه از طریق بیمه پرداخت شود، زیان‌دیده باید پس از تکمیل مدارک، درخواست دیه از بیمه‌ گر کند.
2. در صورت درخواست، مبلغ دیه به صورت مستقیم به حساب زیان‌ دیده واریز می‌ شود.
3. اگر درخواست نشود، بیمه دیه را به حساب دادگستری واریز کرده و فیش واریز را دریافت می‌ کند.

مدت زمان پرداخت دیه تصادف توسط بیمه ایران و دیگر بیمه‌ ها نیز حدودا ۱۵ روز بعد از رای دادگاه است. هر چند این مدت می ‌تواند در شرایط خاص بین ۲ تا ۳ ماه یا حتی تا ۱ سال نیز طول بکشد.

.

.