جرم شهادت دروغ

جرم شهادت دروغ
جرم شهادت دروغ یکی از مصادیق جرایم علیه اشخاص می باشد .شهادت یا گواهی به این معنی است که شخصی که از حقیقت ماجرا و یا واقعه‌ای آگاه است و اطلاع کافی دارد، اطلاعات خود را در اختیار دادگاه و مقامات رسمی صلاحیت‌دار قرار می‌دهد و دادگاه نیز از اظهارات و اطلاعات شاهد در روند رسیدگی و صدور حکم بهره می‌برد. در واقع شهادت یکی از ادله‌ی اثبات دعوا در امور حقوقی و کیفری به شمار می‌رود.حال چنانچه شخصی که به عنوان شاهد در دعوایی “اعم از کیفری یا حقوقی” وارد شده است اظهاراتی بر خلاف واقع و حقیقت امر بیان کند، مرتکب جرم شهادت دروغ شده و حسب قانون مجازات اسلامی مجازات خواهد شد.

مجازات جرم شهادت دروغ

مطابق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، سه نوع مجازات برای جرم شهادت دروغ در نظر گرفته شده است:
  1. حبس از ۹۱ روز تا دو سال.
  2. جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال.
  3. اگر در اثر شهادت دروغ، مجازاتی بر دیگران اعمال شده باشد، اعم از مجازات قصاص (مثلا قطع عضو)، دیات (دیه سقط جنین) یا حدود (حد زنا) ، در اینجا مسئولیت این مجازات اعمال شده بر عهده شاهدی است که شهادت دروغ داده است و این شخص مجازات خواهد شد. به طور مثال، در موضوع دیه، به دروغ شهادت داده است که اقای الف جنین خانم ب را با عمل خود سقط کرده است، در اینجا دیه ی جنینی که برعهده ی الف بوده است را باید بپردازد.

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ

شرایط تحقق جرم شهادت دروغ، بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی این است که اولاً شهادت دروغ در دادگاه صورت بگیرد و ثانیاً شهادت دروغ نزد مقامات رسمی انجام شود. بنابراین چنانچه شهادت دروغ خارج از دادگاه، به طور مثال در کلانتری و یا جمع دوستانه باشد و یا در نزد مقامات غیر رسمی باشد، جرم موضوع ماده ۶۵۰ تحقق نیافته است. لازم به ذکر است ذکر مقامات رسمی در متن ماده مورداشاره صرفاً شامل مقامات قضایی نمی‌شود و سایر مقامات رسمی غیر قضایی که در قانون مشخص شده‌اند را نیز در بر می‌گیرد، که به چند مورد از آن اشاره می‌شود:
  • براساس ماده ۴۹ قانون ثبت احوال، اگر کسی در اداره ثبت احوال، به دروغ شهادت بدهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول شهادت دروغ است.
  • براساس ماده ۲ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه ، افرادی که عامدا در امر ولادت، وفات یا هویت، اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می شوند.
  • براساس بند ۲ ماده ۱۵ قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هرکس نزد مأمورین ذی المدخل برای تحصیل، جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عامدا خلاف واقع حرف بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می شود.
  • براساس ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ است.

نکته مهم:

اگرچه در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی صرفاً از واژه دادگاه استفاده شده است، ولیکن به موجب رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ روز ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، شهادت دروغ در مرحله‌ی تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی است. متن رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ بدین شرح است:
  • رأی وحدت رویه شماره ۸۳۵ ـ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور” با تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) و انحلال دادسرا های عمومی و انقلاب از نظام قضایی کشور، انجام تحقیقات مقدماتی بر عهده دادگاه بوده و در نتیجه تصریح به «دادسرا» در ماده ۶۵۰ قانون مذکور در مورد شهادت دروغ موضوعاً منتفی بوده است. پس از تشکیل مجدد دادسراها، قانونگزار علاوه بر ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ درخصوص دادگاه، در ماده ۲۰۹ همین قانون، در مورد دادسرا نیز به تفهیم حرمت و مجازات شهادت دروغ از سوی بازپرس به شاهد به عنوان یک تکلیف قانونی تصریح نموده و ضمانت اجرای تخلف شاهد از تفهیم موضوع فوق توسط بازپرس با توجه به لزوم تفسیر قانون با هدف کشف مراد مقنن، مجازات تعیین شده در مورد شهادت دروغ در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز، مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است. بنا به مراتب، رأی شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز که با این نظر مطابقت دارد با اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می شود و این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.

عناصر تشکیل دهنده جرم شهادت دروغ

  • عنصر قانونی جرم شهادت کذب

عنصر قانونی جرم شهادت کذب در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است. که مقرر می‌دارد: «هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت کذب بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
  • عنصر مادی شهادت کذب

ادای شهادت کذب باید در دادگاه و نزد مقامات رسمی صورت گیرد و همچنین این جرم از جمله جرایم کیفری مطلق محسوب می‌شود. بنابراین شهادت در خارج از دادگاه و نیز مراجعی که به آنها دادگاه اطلاق نمی‌شود را نمی توان مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی دانست.
  • عنصر معنوی شهادت کذب

عنصر معنوی، سوء نیت عام به معنی قصد انجام عمل مجرمانه می باشد و با توجه به اینکه این جرم از جرایم عمدی است، نمی‌توان کسی را که سهواً و به اشتباه مبادرت به بیان اکاذیب در قالب شهادت کرده است را مشمول مقررات ماده ۶۵۰ از قانون مجازات اسلامی دانست.

شهادت دروغ جرم مطلق است یا مقید؟

شهادت دروغ جرم مطلق است و به صرف شهادت دروغ ولو این‌که اثری از شهادت دروغ حاصل نشود یا این‌که شهادت دروغ نتیجه‌ای در بر نداشته باشد، جرم موضوع ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی محقق شده است.

نحوه‌ی شکایت از جرم شهادت دروغ

شکایت از شهودی که شهادت کذب داده‌اند، باید در دادسرای محل وقوع جرم مطرح شود. سپس دادسرا به ادله‌ی جرم رسیدگی می‌کند و در صورتی که دلایل کافی برای وقوع جرم وجود داشته باشد، کیفرخواست صادر می‌شود و نوبت رسیدگی به جرم در دادگاه کیفری دو می‌رسد. دادگاه نیز حسب مندرجات موجود در پرونده مبادرت به صدور حکم می‌نماید. چنانچه رأی قطعی در خصوص شهادت کذب دریافت شود، در دعوای اعاده‌ی دادرسی از حکمی که بر مبنای شهادت کذب صادر شده است، قابلیت استفاده و استناد را خواهد داشت.

اعاده دادرسی پس از اثبات شهادت دروغ چگونه است؟

سوالی که در این بحث جنبه کاربردی دارد این است که در صورتی که حکمی بر اساس شهادت دروغ صادر شده باشد، چگونه می‌توانیم از آن برای اعاده دادرسی استفاده کنیم؟

همین که شاهد را حاضر کنیم که به دروغ بودن شهادت خود اقرار کند کفایت می‌کند یا خیر؟

صدور رأی وحدت رویه بعد از اختلاف نظر شعبه دوم و هشتم دیوان عالی کشور اتفاق افتاد. این دو شعبه در مورد قبول اعاده دادرسی به دلیل شهادت کذب رویه‌های مختلفی در پیش گرفتند. شعبه هشتم عقیده داشت که وقتی دورغ بودن شهادت موجب تجویز اعاده دادرسی است که حکم قطعی بر محکومیت شهود صادر شده باشد، ولی شعبه دوم معتقد بوده اگر گواهان تصدیق کنند که شهادتشان ناشی از ضعف و ناتوانی بوده و مأخذ صحیح نداشته است، این امر موجب تجویز اعاده محاکمه است.

بعد از این اختلاف نظر، موضوع در هیأت عمومی دیوان عالی کشور طرح و رأی وحدت رویه چنین صادر شده است: «همانطور که شعبه هشتم دیوان عالی کشور در رأی خود استدلال کرده است که در مورد استدعای تجویز اعاده دادرسی شرط شمول مورد به شق ۴ ماده ۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری به عنوان کذب شهادت شهودی که شهادت آنان مبنای حکم بوده است، ثبوت کذب گواهی گواهان در دادگاه کیفری به موجب حکم قطعی است.

بنابراین حکم شعبه هشتم صحیحاً صادر شده و بی اشکال است.» معنی رأی وحدت رویه این است که وقتی شهادت کذب موجب صدور حکم قطعی شود، راه برای اعاده دادرسی باز است.برای استفاده از این امتیاز، ابتدا باید شهادت کذب در دادگاه ثابت شود و رای قطعی در این باره صادر شود و در مرحله بعد با استفاده از این رأی اعاده دادرسی را مطرح نمود.

بنابراین برای اینکه شهادت دروغ مشمول اعاده دادرسی قرار گیرد، شرط اول آن است که حکم برمبنای کذب شهود صادر شده باشد. علاوه بر این، ادعای محکوم‌علیه به تنهایی مبنی بر کذب بودن شهادت شهود کافی نیست. بلکه این مورد باید در دادگاه به موجب حکم قطعی اثبات شود

نکات کاربردی

  • شهادت دروغ موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود، بلااثر است و باید شهودی که شهادت کذب داده‌اند، خسارات را بپردازند.
  • مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی، هرگاه کسی سبب ورود خسارت شود، باید جبران کند. در شهادت دروغ نیز شهود باید خسارت زیان‌دیده را جبران کنند.
  • در امور کیفری، یکی از جهات درخواست تجدید‌نظر، دروغ بودن شهادت شهود است.
  • چنانچه شاهد پس از ادای سوگند، شهادت دروغ بدهد، با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است. همچنین اگر شهادت دروغ در مورد حدود، قصاص یا دیات باشد، قاعده جمع مجازات‌ها اعمال می‌شود.
  • اگر دو نفر شهادت دهند به آنچه که موجب قتل است، مثل ارتداد. یا چهار نفر شهادت دهند به آنچه موجب سنگسار است، مثل زنا و بعد از اجرای حد یا قصاص ثابت شود که شهادت دروغ داده‌اند، قاضی و مأمور از طرف او که حد یا قصاص را اجرا کرده است، ضامن نیستند، بلکه قصاص برای شهود کاذب است با رد دیه به آنها به دلیل اینکه شهود کذب سبب تلف شده‌اند.

جبران خسارت در اثر شهادت دروغ چگونه است؟

مطابق ماده ۲۵۹ از قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری که مقرر می‌دارد: “جبران خسارت موضوع ماده ۲۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری بر عهده دولت است و در صورتی که بازداشت بر اثر اعلام مغرضانه‌ی جرم، شهادت کذب و یا تقصیر مقامات قضائی باشد، دولت پس از جبران خسارت‌ می‌تواند به مسؤول اصلی مراجعه کند. بنابراین چنانچه در اثر شهادت دروغ، خسارتی به شخصی وارد شود، دولت مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود. ولیکن امکان مراجعه به شخص مسئول (کسی که شهادت دروغ داده است) را خواهد داشت.

آیا جرم شهادت دروغ قابل گذشت است؟

خیر ، جرم شهادت دروغ جز جرایم غیرقابل گذشت می باشد.

آیا جرم شهادت دروغ مشمول مرور زمان می شود؟

بله ، با توجه به اینکه جرم شهادت دروغ ، جرم غیر قابل گذشت و درجه شش می باشد,مرور زمان تعقیب آن پنج سال است .

خدمات تخصصی موسسه حقوقی آبان 

النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی دعاوی حقوقی ، صرف مطالعه مطالب تقدیمی راهگشای حل مشکلات حقوقی اصحاب دعوا نمی باشد. لذا در جهت تسهیل اقدامات حقوقی و ممانعت از تضییع حقوق ، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص برحسب نوع دعوا ، امری لازم و غیر قابل اجتناب است.

بر همین اساس موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از وکلای متخصص در هر بخش ، آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی اعلام می نماید.

مقالات مرتبط

6 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید

  • اگر شاهد بعد از صدور حکم، شهادت خود را پس بگیرد، جبران خسارت با کیست؟

    پاسخ
    • اگر شاهدی علیه فردی شهادت دهد و محکمه علیه متهم حکمی را صادر کند و پس از آن شاهد شهادت خود را تکذیب کند، در این صورت خسارتی که به محکوم علیه وارد شده باید توسط شاهد جبران شود.

      پاسخ
  • باسلام برای مچ گیری شاهددروغگو چکارکنم؟

    پاسخ
    • سلام برای این کار چاره ای جز اثبات خلاف شهادت شاهد رو ندارید. می‌توانید با اسناد و مدارک این امر را به اثبات برسانید و یا در برابر شهود وی از شاهد استفاده کرده و خلاف ادعاهای ایشان را ثابت کنید. این شما هستید که می‌دانید شاهد در چه زمینه ای در حال دروغ گفتن است و باید خلاف آن را همانطور که بیان شد در دادگاه ثابت کنید.

      پاسخ
  • كسانيكه در دادگاه به ضرر ديگری شهادت می دهند اگر مشخص شود شهادت آنها دروغ بوده چه مجازاتی در انتظارشان است؟

    پاسخ
    • به استناد ماده 649 قانون مجازات اسلامي بخش تعزيرات: هركس در دعوي حقوقي يا جزايي قسم متوجه او شده سوگند دروغ ياد نمايد به شش ماه تا دوسال حبس تعزيري محكوم مي گردد همچنين به استناد ماده 650 قانون موصوف هركس در دادگاه نزد مقامات رسمي شهادت دروغ دهد (به نفع ديگري) به تحمل نودويك روز تا دوسال حبس تعزيري و يا به پرداخت جزاي نقدي از يك ميليون و پانصد هزار ريال تا دوازده ميليون ريال در حق صندوق دولت محكوم مي شود.

      پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

keyboard_arrow_up