مرور زمان در اسناد تجاری در مواد 318 و 319 قانون تجارت مقرر گردیده است. در دعاوی مربوط به مطالبه وجه چک ایراد به مرور زمان می تواند از طرف خوانده مطرح گردد . طبق ماده 731 قانون آئین دادرسی مصوب 1318 عبارتست از گذشتن مدتی است که به موجب قانون پس از انقضاء آن مدت دعوی شنیده نمی شود. در واقع مرور زمان مذکور مسقط حق نیست بلکه مسقط اقامه دعوا است. بنابراین اگر مدیون به رضایت خود پس از حصول مرور زمان دین خود را پرداخته باشد نمی تواند آنچه را که داده است مطالبه نماید و پرداخت مذکور صحیح است.
در قانون آئین دادرسی مصوب 1379/01/21 مقرراتی در خصوص مرور زمان وجود ندارد . اما این بدان معنا نیست که مرور زمان های قید شده در قانون تجارت نیز نسخ شده است، لذا مقررات مرور زمان در قانون تجارت همچنان معتبر و پا بر جاست.
مرور زمان در اسناد تجاری موضوع ماده 318 قانون تجارت
طبق ماده 318 قانون تجارت ، دعاوی راجع به برات و فته طلب و چک که از طرف تجار و برای امور تجارتی صادر شده پس از انقضای 5 سال از تاریخ صدور اعتراض نامه و یا آخرین تعقیب قضایی در محاکم مسموع نخواهد بود. مگر اینکه در ظرف این مدت رسما اقرار بدین واقع شده باشد که در این صورت مبدا مرور زمان از تاریخ اقرار محسوب است.
در خصوص مرور زمان مندرج در ماده 318 موارد ذیل قابل ذکر است:
1-مرور زمان مندرج در ماده 318 در خصوص برات به طور مطلق و در مورد سفته و چک که از طرف تجار یا برای امور تجارتی صادر شده است حاکم است .بنابراین اگر سفته و چک از طرف غیر تاجر یا برای امور غیر تجارتی صادر شده باشد مشمول مرور زمان مندرج در ماده 318 نیست.
2-در دعاوی مندرج در ماده 318 ، خواهان دعوا اصولا دارنده برات و سفته و چک به معنای اعم است یعنی هم شامل آخرین دارنده که واخواست و گواهی عدم پرداخت توسط او به عمل آمده است یا اشخاصی که بعدا با پرداخت وجه سند به دارنده آن ، خود دارنده شده اند . مثل ظهرنویسان ، برات دهنده ای که وجه برات را به محال علیه رسانیده و ضامنین یا شخص ثالث پرداخت کننده و شخص ثالث قبول کننده.
بنابراین هر شخصی که دارنده سند بوده و سند را در تصرف دارد یا شخصی که وجه سند را به دارنده پرداخت نموده و سند در اختیار وی است و از سوی مدیون واقعی سند نیست خواهان دعوا می تواند باشد.
3-با توجه به اینکه خواهان دعوا در بند 2 مشخص گردیده خوانده دعوی مدیون واقعی سند است چون مهلت های مراجعه به مسئولین تضامنی در مواد 286 الی 288 بیان شده است . لذا خوانده ممکن است در برات برات گیر قبول کننده ، برات دهنده ای که وجه برات را به محال علیه رسانیده ، حتی شخص ثالث قبول کننده و ضامنین آنها باشد.
علت اینکه شخص ثالث قبول کننده هم می تواند خواهان باشد هم خوانده به این علت است که ایشان فقط در مقابل دارنده به علت قبولی برات ، مدیون واقعی است ولی از آنجا که پس از پرداخت خود دارنده می شود ولی می تواند به شخصی که از طرف او قبول نموده و ایادی ما قبل او مراجعه نماید ، می تواند خواهان دعوا نیز شود.
3- مهلت مرور زمان در ماده 318 پنج سال است و تاریخ شروع این مهلت اگر اعتراض به عمل آمده باشد از تاریخ صدور اعتراضنامه و در صورت عدم اعتراض مدت مرور زمان از تاریخ انقضای مهلت اعتراض شروع می شود (10 روز پس از سر رسید)
البته در یک حالت مبدا شروع مرور زمان تاریخ های فوق نخواهد بود و آن اینکه در ظرف این مدت (5 سال) رسما اقرار به دین واقع شده باشد که در این صورت مدت مرور زمان از تاریخ اقرار محاسبه می شود.
مرور زمان در اسناد تجاری موضوع ماده 319 قانون تجارت
طبق ماده 319 اگر وجه برات یا سفته یا چک را نتوان به واسطه حصول مرور زمان پنچ سال مطالبه کرد ، دارنده برات یا سفته یا چک می تواند تا حصول مرور زمان اموال منقوله وجه آن را از کسی که به ضرر او استفاده بلاجهت کرده است مطالبه نماید.
در خصوص مرور زمان مندرج در ماده 319 موراد ذیل قابل ذکر است:
1-خواهان دعوا در ماده فوق ، دارنده برات یا سفته یا چک است.
2-اسنادی که مشمول ماده 319 است عبارتند از :
الف) برات اعم از اینکه از طرف تجار برای امور تجارتی صادر شده یا نشده باشد .
ب) چک یا سفته اعم از اینکه از طرف تجار برای امور تجارتی صادر شده یا نشده باشد.
ج) برات و سفته و چکی که یکی از شرایط اساسی مقرر در قانون تجارت را دارا نباشد.
3- خوانده دعوا در ماده 319 قانون تجارت کسی است که به ضرر دارنده از وجه سند استفاده بلاجهت نموده است. در واقع قانونگذار از عبارت براتگیر قبول کننده سند ، صادر کننده سفته و چک نام نبرده است و عبارت مطلقی را به کار برده ( استفاده بلاجهت ) که این شخص اصولا می تواند برات گیر قبول کننده ای باشد که براتش دارای محل است یا برات دهنده برات سازشی ، صادر کننده سفته و چک باشد ولی این مانع از این نمی باشد که اشخاص دیگر مانند ظهرنویسان و ضامنین و غیره از ان استفاده بلاجهت کنند.
4-مهلت مرور زمان در ماده 319 همان مرور زمان اموال منقوله است و مرور زمان طبق ماده 737 قانون آئین دادرسی سابق ده سال است.
مرور زمان در شکایت کیفری چک بلامحل
طبق ماده 11 قانون صدور چک چنانچه دارنده چک تا 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه ننماید یا ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
مرور زمان در طرح علیه ظهرنویسان
طبق ماده 315 قانون تجارت در صورتی که چک در همان مکانی که صادر شده وصول شود ، دارنده چک ظرف 15 روز از تاریخ صدور وجه آن را مطالبه کند و اگر از یک نقطه به نقطه دیگر ایران صادر شده باشد باید در ظرف 45 روز از تاریخ صدورچک مطالبه شود .در غیر اینصورت دعوی او علیه ظهرنویس مسموع نخواهد بود و اگر وجه چک به سببی که مربوط به محال علیه است از بین برود ، دعوی دارنده چک بر علیه صادر کننده نیز مسموع نیست .در صورتی که چک در خارج از ایران صادر شده باشد و باید در ایران پرداخت شود دارنده ظرف مهلت 4 ماه از تاریخ صدور نسبت به مطالبه وچه آن اقدام نماید.
مرور زمان چک و خسارت تاخیر در تادیه
طبق رای وحدت رویه 812 هیات عمومی دیوان عالی کشور ، خسارت تاخیر در تادیه در خصوص چک های صادره از تاریخ صدور چک محاسبه می شود. اما با توجه به اینکه مرور زمان مطالبه وجه چک طبق ماده 318 و 319 قانون تجارت مدت 5 سال از تاریخ چک می باشد و بعد از 5 سال وصف تجاری خود را از دست می دهد و سند مدنی محسوب می گردد بنابراین چکی که مشمول مرور زمان شود خسارت تاخیر در تادیه از تاریخ تقدیم دادخواست طبق ماده 522 قانون آئین دادرسی مدنی محاسبه می شود.
26 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
من ۱۵ساله هستم لطفا سوالمو جواب بدین اگه زیر سن قانونی باشی و سفته بزور ازت گرفته باشن و وقتی ۱۸ سالم شد میتونه بزاره اجرا یا اگه اون موقع که گذاشت اجرا دیرنمیشه که بگم اخه الان سنم کمع امضا کردم نمیدونستم میتونه کاری کنه؟
اگر به سن رشد نرسیده باشید و سن رشد شما برای دادگاه محرز نباشد و اثبات شود در زمانی‌امضا نموده‌اید که به سن رشد نرسیده‌اید مسوولیتی حقوقی برای شما متصورنیست
سلام یک فقره سفته از کسی طلب کار هستم مبلغ نوزده میلیون تومان تاریخ سررسید تیرماه نودشش بوده ولی اقدام اردیبهشت ۱۴۰۲ کردم مخاستم بدانم تاخیر وتادیعه تا امروز چقدر مشه برام سودش حساب کنید ممنون از شما
تاریخ واخواست تاریخ مطالبه محسوب میشه ودر صورت عدم واخواست، تاریخ دادخواست تاریخ مبدا خسارت درنظرگرفته میشه که در اجرای احکام محاسبه میشه
آیاسفته سه سال پیش که بدون سررسید وتاریخ پرداخت هست را میشه وصول کرد؟
درضمن ننوشته سفته بابت چی هست.
یعنی چیزی که سفته بابت آن گرفته شده قیدنشده
با سلام نیازی نیست حتمن تاریخ درج شده باشد چرا که اصل بر این است که صادرکننده به دارنده وکالت در وصول داده است و صرفا امضا صادرکننده لازم است
سلام شوهر من به یکی بدهی داره اومده سفته بهش داده ولی طرف زمان ۵ سال قبل زده یعنی ما سال ۹۷ سفته گرفتیم اون تاریخشو زده ۹۴ با خط خودش و بقیه سفته دستخط شوهرمه تا الان اطلاع نداشتیم اگه شکایت کنیم بنظرتون به نتیجه میرسیم
سلام بله امکان اقامه شکایت و احراز واقعیت را از طریق ارجاع امر به کارشناسی دارید
یه فقره چک از شخصی دارم که در سال۱۳۸۰به ان پول داده بودم به مبلغ۵۰۰هزار تومن و چک بهم داد و تا الان مبلغ رو به من نداده است میخواستم بدونم میتوانم از ان شکایت بکنم در ضمن من چک رو فرم هم نکردم و تاریخ هم ندارد میخواستم بدونم باید چه کاری انجام دهم و مبلغ رو چه جوری الان حساب میکنن یعنی همان ۵۰۰هزار تومن هستش یا بیشتر میشود
اگر جنابعالی در سر رسید چک را برگشت زده وگواهی عدم پرداخت دریافت کرده‌اید میتوانید دادخواستی به جهت مطالبه اصل مبلغ چک به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و مطالبه کلیه خسارات دادرسی تقدیم کنید در غیر اینصورت یعنی اگر در سررسید برگشت نزدید طبق قاعده اقدام علیه خود اقدام کرده‌اید. لازم به ذکر است مبلغ کمتر از ۲۰ میلیون در صلاحیت شورا حل اختلاف است
سلام من چک برگشتی از سال ۹۵ دست یه نفر دارم که شکایت نکرده تا به امروز و الان بهش میگم چک هام رو بده میگه باید به روز پولش رو بدی من هم ندارم میگم دو برابر مبلغ چک رو پرداخت کنم اما قبول نمیکنه یکبار هم دعوای استرداد لاشه چک دادم ابلاغ اومد که هزینه دادرسی باید پرداخت کنی و همم باید مدارک بیاری که پولش رو پرداخت کردی من هم دعوا رو پس گرفتم مگه دعوای استرداد لاشه چک غیرمالی نیست ؟؟ پس چرا باید هزینه دادرسی پرداخت کنم ؟! راه حلی وجود داره که بتونم چک م پس بگیرم؟
سلام تنها راه پس گرفتن چک ابنتدا پرداخت وجه است و سپس با اثبات وصول وجه چک دادخواست استرداد لاشه چک است استرداد لاشه چک دعوای غیر مالی است ولیکن بعضی از دادگاه ها استرداد لاشه چک را مالی می دانند
سلام تو یکی از دیدگاه ها آقای وکیل فرمودن قاعده اقدام ، یعنی اگر یک چک ۳ ماه بعد از سررسیدش برگشت شده و ۳ سال بعد دادخواست قضایی داده باشد خسارت تاخیر تادیش از سررسید محاسبه میشود یا از روز دادخواست مطالبه ؟
با سلام
به موجب قانون صدور چک و رای وحدت رویه شماره 812 ، می بایست از تاریخ سر رسید (تاریخ چک) محاسبه شود.
چک درتاریخ ۹۷ برگشت شده متاسفانه نتونستیم پرداخت کنیم الان بعد ۵ سال برای تاخیر تادیه طرح شکایت نموده تاخیر تادیه از زمان صدور چک محاسبه میشه یا از زمان تنظیم دادخواست ممنون میشم راهنماییم کنید
از تاریخ مندرج در چک محاسبه می شود
سلام و عرض خسته نباشید لطفا جواب بدین????
چند سال پیش بابت فروش از یه آقایی چک گرفتم ولی چک نقد نشد اصلا و من برگشت زدم چک رو
کار به دادگاه کشید و (چک نقد شد )
ولی بعد از۵سال !!
ارزش اون پول کلا از دست رفته بود
میخواستم بدونم با اینکه من همون مبلغ رو گرفتم ولی آیا میتونم بابت تاخیر در پرداخت پول و کم ارزش شدن پول ازش شکایت کنم
و پولی دستم رو بگیره
لطفا جواب بدین
سلام بله میتوانید خسارت تاخیر تادیه یا دیر کرد بگیرید
سلام و خسته نباشید
یه چک مبلغ 1/800/000 تومان از یه نفر دارم
سررسید 95/4/20 در تاریخ 95/9/25 برگشت کردیم
الان 11/ 1402 شکایت کردم
قاضی واسه خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سررسید رد دعوی داده و از تاریخ دادخواست حکم داده
خواستم بدونم این حکم درسته و یا قابل تجدید نظر هست
با تشکر
با سلام
خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سر رسید محاسبه می شود و شما می توانید مراتب اعتراض خود نسبت به رای را اعلام کنید .
سال ۹۸ به یکی یه چک امانت دادم ۱۷۰۰۰۰۰ هزار تومان که سر موعد پول نداد برگشت خورد طرف که چک دستش بود شکایت کرد محکومم کرد به پرداخت چک منم لج کردم ندادم.
الان که ۱۴۰۲ هستیم تاخیر تادیش و دیرکردش چقدر میشه به اضافه اون ۱۷۰۰.
سلام. مجموعا ۵ میلیون و سیصد هزار تومان
در سال ۱۳۸۷ پانصد میلیون تومان چک به دوستی دادم که در مقابل دلار بمن بدهد و به تعهد خود عمل نکرد . ازوی در دادگاه شکایت کردم . ادعای فروش تجهیزات دندانپزشکی نمود دادگاه ادعای وی را رد کرد ولی رای بدوی را با قرار ابتدا باید بطلان معامله صورت گیرد را صادر نمود در صورتی که هیچ قرارداد و معامله ای بین من و طرف مقابلم صورت نگرفته بوده،
طرف مقابلم بعد از ۵ سال از تاریخ عدم پرداخت بانک درخواست وصول مبلغ چک داده بود که دادگاه بدوی در یک رای غیابی من را محکوم نمود، واخلاقی کردم و متاسفانه با نفوذی که طرف مقابلم در دادگاه کرده بود محکوم شدم و تجدید نظر هم رای را تایید کرد و اجرائیه صادر شد و من در سال ۹۶ تا ۹۸ زندان بودم. هم اکنون نیز زندانی.
پرسشم این است. خسارت تاخیر تادیه از زمان دادخواست ایشان محاسبه میشود یا از تاریخ سر رسید چک؟
ضمنا در تاریخ ۱۴۰۲/۵ اعسار پذیرفته شده
با سلام
خسارت تاخیر تادیه بر اساس ماده واحده مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام از تاریخ سر رسید چک محاسبه می شود ولی چنانچه پس از 5 سال از تاریخ سر رسید چک ، اقدام به طرح دعوا نماید ، از تاریخ تقدیم دادخواست محاسبه می شود .
سلام وقت بخیر
بنده در سال ۹۶ یک فقره چک به مبلغ ۱۰ میلیون تومان به یک شرکت تولید کننده دادم، چک در تاریخ خودش به بانک برده شد و مبلغ کافی نبود برگشت شد و از اونسال هیچ اقدامی مبنی بر مطالبه چک و یا به بنده مراجعه نکردند، هم اکنون بعد از گذشت ۶ سال از من شکایت کردند برای مطالبه وجه و تاخیر تادیه و خسارت، این چک شامل مرور زمان میشه آیا تاخیر تادیه بهش تعلق میگیره؟ یا اصلا قابل پیگیری در مراجع قضایی هست؟
با سلام
بله مشمول مرور زمان نسبت به خسارت تاخیر تادیه می شود .