جرم جعل اینترنتی یا رایانه ای به موجب ماده 734 از قانون مجازات اسلامی که مقرر می دارد ، هرکس به طور غیر مجاز مرتکب تغییر یا ایجاد داده های قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده شود و یا تغییر داده ها یا علائم موجود در کارت های حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا تراشه ها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده ها یا علائم شود مرتکب جرم جعل اینترنتی – رایانه ای شده است جرم انگاری شده است .
مصادیق جعل اینترنتی – رایانه ای
1 . تغییر داده غیر مجاز به گونه ای که ، داده موجود دگرگون شود و به داده ای جدید تبدیل شود .
2 . ایجاد داده غیر مجاز ، پدید آوردن و ساختن داده ای که قبلا نبوده است و به صورت غیر مجاز در سامانه ساخته شود .
3 . ورود داده ، افزودن داده ای به داده های دیگر ، به عبارت دیگر ورود داده وقتی مصداق پیدا می کند که داده ای غیر مجاز به داده ای مجاز افزوده شود .
ویژگیهای جعل اینترنتی – رایانه ای
1 . در جرم جعل اینترنتی – رایانه ای وجود عنصر متقلبانه بودن ضروری نیست بلکه وجود عمد و سوء نیت در تغییر یا ایجاد داده غیر مجاز خود به معنای تقلب است .
2. هر یک از رفتارها و مصادیق جعل اینترنتی – رایانه ای باید نسبت به داده های قابل استناد صورت گیرد . به داده های قابل استناد گویند که ارزش اثباتی دارند .یعنی به جهت اعتماد به صحت و اعتبار آنها ، فرض بر صحت و اعتبار آنهاست و در محاکم به عنوان سند قابل پذیرش هستند .
3 . جعل اینترنتی و رایانه ای می تواند هم نسبت به داده های ذخیره شده صورت گیرد و هم می تواند نسبت به داده های در حال پردازش و انتقال صورت گیرد .
4 . جرائم اینترنتی – رایانه ای و جعل نیز وقتی رایانه ای محسوب می شوند و مشمول ماده 734 قانون مجازات اسلامی می شوند که در بستر رایانه و سامانه های مخابراتی انجام شود و در واقع رایانه موضوع رفتار مجرمانه باشد .
5 . وجود ضرر در جرم جعل اینترنتی – رایانه ای شرط نیست بلکه همین قدر که جعل و اقدام انجام شده قابلیت اضرار اعم از مادی یا غیر مادی وجود داشته باشد جرم جعل تحقق یافته است .
6. شروع به جرم جعل اینترنتی – رایانه ای با توجه به اینکه اصل جرم جعل درجه پنج می باشد ، جرم بوده و قابل مجازات است .
مجازات جعل اینترنتی – رایانه ای
به موجب ماده 734 قانون مجازات اسلامی هر کس مرتکب جرم جعل اینترنتی – رایانه ای شود به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون ریال تا دویست وپنجاه میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد . مجازات جعل اینترنتی مجازات درجه پنج می باشد .
آیا جرم جعل اینترنتی – رایانه ای قابل گذشت است
به موجب ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری کلیه جرایم تعزیری درجه پنج و پایین تر در صورتی که مرتکب جرم زیر هجده سال باشد قابل گذشت است .بنابراین جرم جعل اینترنتی -رایانه ای قابل گذشت نیست مگر اینکه مرتکب و مجرم زیر هجده سال سن داشته باشد .
نظریه مشورتی جعل اینترنتی – رایانه ای
به موجب نظریه مشورتی 7/99/1395 مورخ 7/10/ 1399اداره کل حقوقی قوه قضاییه رفتارهایی که تحت عنوان جعل ، تخریب ، سرقت ، نشر اکاذیب و …در قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده اند جرایم خاصی و این جرایم از جرایمی است که تحت همین عنوان در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده اند کاملا متفاوت هستند .زیرا ارکان تشکیل دهنده آنها متفاوت است و چون مقنن در مقام بیان و احصاء جرایم قابل گذشت در ماده 104 قانون مجازات اسلامی اصلاحی 1399 به شماره مواد ااشاره نموده است نه عنوان جرایم بنابراین وصف قابل گذشت بودن جرایم جعل و تخریب و سرقت طبق ماده مذکور نمی توان شامل جرایم رایانه ای تحت همین عناوین دانست . در نتیجه جرم جعل اینترنتی – رایانه ای قابل گذشت نیست .
مرجع صالح رسیدگی به جرم جعل اینترنتی
قاعده کلی در خصوص صلاحیت محلی دادسرا صالح به رسیدگی به جرم این است که دادسرای محل وقوع جرم مکلف به انجام تحقیقات و رسیدگی می باشد ، در خصوص دادسرا و دادگاه صالح به رسیدگی به جرم جعل اینترنتی – رایانه ای و به عبارتی صلاحیت محلی ، به موجب ماده665 قانون آین دادرسی کیفری در صورت مشخص نبودن محل وقوع جرم دادسرا محل کشف جرم مکلف به انجام تحقیقات و رسیدگی می باشد .رای وحدت رویه شماره729 مورخ 1/12/1391 در خصوص صلاحیت محلی در رسیدگی به جرائم اینترنتی ، حوزه قضایی دادگاهی که برداشت پول از حساب بانک زیان دیده انجام شده است صلاحیت رسیدگی دارد .
نحوه اثبات جرم جعل اینترنتی – رایانه ای
جرم جعل اینترنتی با توجه به اینکه جرم در بستر سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صورت گرفته است اثبات جرم نیز باید بوسیله جمع آوری ادله الکترونیکی انجام شود .برای اثبات جرم و تعقیب متهم باید از داده های ایجاد شده ، تغییر داده شده یا وارد شده به صورت غیر مجاز ، نگهداری شود تا با بررسی و کارشناسی های لازم توسط پلیس فتا و یافتن مبدا یا مقصد آنها مجرم و مرتکب جرم مشخص شود . یکی از وظایف ارائه کنندگان خدمات دسترسی به موجب 667 قانون آیین دادرسی کیفری این است ، موظفند داده ها را حداقل شش ماه پس از ایجاد حفظ نمایند تا در صورت لزوم در اختیار مقام قضایی قرار گیرد .
به موجب ماده 670 قانون آیین دادرسی کیفری مقام قضایی می تواند دستور ارائه داده های حفاظت شده در سامانه های رایانه ای و مخابراتی را به اشخاص و ارائه کنندگان خدمات دسترسی بدهد تا در اختیار ضابطان قرار گیرد .
آیا جعل اینترنتی قابل تعلیق است
جرم جعل اینترنتی – رایانه ای از جرائم جرایم قابل تعلیق می باشد . به موجب ماده 46 و 47 از قانون مجازات اسلامی که به جرایم قابل تعلیق پرداخته است جرم جعل اینترنتی نیز با توجه به درجه پنج بودن و عدم احصا در ماده 47 قانون مذبور بنابراین قابل تعلیق می باشد .
جرم جعل رایانه ای یا اینترنتی از جمله جرایم رایانه ای می باشد که نه تنها رسیدگی به نیاز به قضات متخصص دارد بلکه برای طرح شکایت و انجام تحقیقات و اثبات جرم و یا دفاع در خصوص اتهان جعل اینترنتی نیازمند وکلای متخصص کیفری و متبحر در زمینه جرایم رایانه ای است .
