نحوه پرداخت چک با توجه به فوت صادر کننده
نشست قضائی استان مازندران / شهر نور تاریخ برگزاری ۱۳۷۹/۱۲/۰۵
پرسشدر خصوص سند چک که پس از صدور صادر کننده فوت میکند آیا بانک موظف بهپرداخت مبلغ چک در تاریخ سررسید است؟
نظر اکثریت
نظر به این که بر مبنای مقررات قانون مدنی در مبحث ارث به شرح ماده ۸۶۷ که مقرر میدارد: ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا میکند. تفاوتی ما بین صدور چک و عده دار و یا به رؤیت که صادرکننده بلافاصله قبل از تاریخ سررسید و یا مراجعه دارنده به بانک فوت کند، وجود ندارد زیرا در صورت فوت متوفی دارایی مثبت و منفی شخص مذکور، در آن واحد در سهم وارث قهراً قرار گرفته و ورثه شخص متوفی مالک قهری دارایی مثبت و ملزم به تأدیه دیون مورث خواهند بود (البته با فرض قبول ترکه توسط وارث)
بنابراین نظر به اینکه موجودی حساب شخص متوفی در بانک محال علیه در شمار دارایی مثبت وی قرار دارد و به شرح پیش گفته، در آن واحد و قهراً در سهم ورثه قرار میگیرد عملاً و منطقاً تأدیه وجه از سوی بانک به شخص دارنده، خلاف مقررات است زیرا در قانون دیون اشخاص نیز پس از فوت به ورثه حین الفوت تعلق گرفته و باید پس از طرح دعاوی مناسب در دادگستری و دادرسی در این خصوص اقدام به مطالبه طلب شود .
نظر اجمالی به سایر مقررات نیز می تواند مؤید این عقیده باشد. بنابراین، در جایی که طلبکار با وثیقه پس از قرار گرفتن در شمار طلبکاران و با طی مراحل قانونی اجرا و یا دادرسی میتواند در اولویت مطالبه قرار گیرد، دارنده سند چک چگونه میتواند قبل از اثبات دین متوفی مستقیماً و بدون مداخله دادگاه از دارایی متوفی استیفای طلب کند.
تصریح میشود «اصطلاح محال علیه» در توصیف بانک که محیل و محتال به کار می رود، تسامحاً اظهار شده و بنابراین حاکمیت نداشته و ندارد به همین دلیل است که در صورت عدم موجودی صادرکننده از سوی مراجع قضایی ضمن تعقیب کیفری، ملزم به پرداخت مبلغ ضرر و زبان وجه چک میشود؛ لذا انتقال طلب که موضوع ماده ۷۲۴ قانون مدنی است در هر صورت پساز فوت صادرکننده چک و بانک محال علیه مورد لحاظ قرار می گیرد.
بنا به مراتب در هر صورت پس از فوت صادرکننده بر اساس مقررات قانون مدنی ایران بانک نباید نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک به آورنده اقدام کند و آورنده باید به محاکم قضایی مراجعه تا پس از طرح دعوای مناسب علیه وراث که قبول ترکه نموده اند بتواند استیفای طلب کند و شناسایی حق دینی دارنده بر صادرکننده نیزمیتواند مؤید نظر اکثریت باشد.
نظر اقلیت
گروه اول : نظر به این که صادرکننده پس از صدور چک منجزا مبلغ مندرج محل را به دارنده منتقل میکند عملاً دارنده چک در چکهای به رؤیت و وعده دار مالک محل شده و بانک موظف به پرداخت وجه چک به دارنده است. بنابراین، ضرورت ندارد دارنده چک علیه وراث متوفی اقامه دعوا کرده و استیفای طلب کند زیرا ضمن این که در قانون تجارت پیش بینی شده به محض فوت تاجر مطالبات مدت دار طلبکاران حال میشود و از طرفی با وحدت ملاک از مقررات جاری میتوان به این نتیجه رسید که تفاوت فیمابین سند چک با سررسید مدت دار و یا به رؤیت وجود ندارد و لذا چون طلب دارنده چک مسجل و مشخص است پرداخت وجه چک به وی موافق اصول است .
گروه دوم: نظر به این که در صدور چک به رؤیت، صادرکننده باید در محل موجودی داشته ،باشد پرداخت وجه چک به دارنده در فرض حاضر به دلیل انتقال محل توسط صادرکننده به دارنده بلامانع است اما در چکهای وعده دار و مدت دار که به طور متعارف و معمول صادرکننده در روز سررسید نسبت به تأمین محل اقدام میکند بنابراین غیر منطقی و خلاف اصول است که معتقد به آن باشیم محل موجودی به دارنده منتقل شده است لذا در این ،فرض دارنده باید نسبت به طرح دعوای مناسب، حسب مورد اقدام تا از دارایی متوفایی که قهراً به ورثه منتقل شدهاست، استیفای طلب نماید.
نظر هیئت عالی
نظر به این که شخصی که در زمان حیات خود چک صادر میکند، از موجودی بانکی وی به میزان ،چک متعلق حق دارنده چک قرار میگیرد و بانک طبق مقررات بانکی باید وجه چک را به آورنده پرداخت کند مگر این که حساب بانکی به علت فوت و اعلام آن به بانک مسدود شده باشد که در این صورت با قبول ،ترکه وراث ضامن پرداختوجه چک خواهند بود.
توضیح : لازم به ذکر است اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح نامه شماره ۹۸/۵۷۰۹۲ مورخ ۱۳۹۸/۲/۲۴ در پاسخ به استعلام بانک …، اظهار داشته اند در صورت فوت صاحب حساب بانک می بایست پس از اطلاع از فوت صاحب حساب، نسبت به پرداخت چک هایی که تاریخ آنها مقدم بر تاریخ فوت میباشد، اقدام نماید. »
2 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام من پدرم سال ۹۶ پولی مبلغ ۷۰ میلیون تومان داده بود دست دوستش که سود دریافت کند اما طرف سال ۹۶ رحمت خدا رفت دوتا چک یکی ۶۰ یکی ۱۰ میلیون تومان داریم ازش و اداره ثبت درخواست دادیم گفت همه چیز انتقال داده شده به ورثه حالا من شکایت کردم میخواستم بدونم چون سود میگرفتم مشکلی پیش نمیاد و پولی دستمون میگیره
با سلام شما مبلغ چک خود را مطالبه نمایید